Đền Mẫu – Điểm đến văn hóa tâm linh

Ai đã đến với Hưng Yên dù chỉ là một lần nhưng nếu chưa đến thăm đền Mẫu thì đó là một thiệt thòi vô cùng lớn, bởi đây là ngôi đền có cảnh quan kiến trúc đẹp nằm trong quần thể di tích Phố Hiến.

Đền Mẫu là một di tích không chỉ đẹp về địa thế, kiến trúc, cảnh quan mà ở trong đó còn chứa đựng những giá trị văn hóa vật thể cũng như phi vật thể hết sức độc đáo. Hơn thế nữa ngôi đền được xây dựng để thờ vị thánh mà người đời còn suy tôn là bậc “Mẫu Nghi Thiên Hạ”.

Đền Mẫu tọa lạc giữa trung tâm thành phố Hưng Yên, thuộc đường Bãi Sậy, phường Quang Trung, phía trước là hồ Bán Nguyệt, xa xa là đê sông Hồng, một cảnh quan hữu tình của tỉnh Hưng Yên. Đền Mẫu thờ bà Dương Quý Phi thời vua Tống Đế Bính (Trung Quốc) thế kỷ XIII, là người phụ nữ tài sắc vẹn toàn. Để giữ trọn khí tiết, lòng thuỷ chung với vua và trung thành với đất nước bà đã nhảy xuống biển tự tận khi bị giặc Nguyên Mông truy đuổi, xác của bà trôi ngược dòng về phía cửa biển Phố Hiến, người dân nơi đây đã vớt lên chôn cất và lập miếu thờ.

Theo “Đại Nam Nhất Thống Chí”, Đền Mẫu được xây dựng thế kỉ thứ XIII, vào năm Tuờng Hưng thứ nhất (1279). Trải qua những thăng trầm của lịch sử, ngôi đền không ngừng được trùng tu qua các triều đại nên đền Mẫu ngày thêm khang trang, hoành tráng. Đền được trùng tu lớn vào thời Nguyễn đời vua Thành Thái thứ 8 năm 1896. Đền có kiến trúc hình chữ Quốc bao gồm các hạng mục đặc sắc như: Nghi môn, thiêu hương, tiền tế, trung từ, hậu cung, phủ đông, phủ tây… Hiện đền Mẫu còn lưu giữ được đầy đủ các bức đại tự, thần phả và nhiều đồ tế tự quý hiếm. Nghi môn được xây dựng cao, rộng, rất bề thế, hài hòa và mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Sau nghi môn là khoảng sân rộng, đến đây ta có cảm giác thoải mái và yên bình bởi ở đó có cây cổ thụ hơn 700 năm tuổi. Đây có lẽ là cây cổ thụ độc nhất vô nhị trên trần thế, theo truyền thuyết cây cổ thụ được kết hợp bởi sự sinh tồn tất yếu của ba cây Đa – Sanh – Si quấn quýt lấy nhau tạo thế chân kiềng vững chắc bao trùm lên toàn bộ ngôi đền, khiến cho ngôi đền vốn đã đẹp nay càng đẹp hơn bởi sự hài hòa về không gian lẫn cảnh quan và kiến trúc, nói lên sự hưng thịnh một thời của Phố Hiến xưa. Đến thăm đền Mẫu đại đa số du khách có chung một nhân xét đó là vùng đất thâm nghiêm, cổ kính, sơn thủy hữu tình.

Đây là một di tích độc đáo trong số ít các di tích còn lưu giữ được nguyên vẹn trong quần thể di tích của Phố Hiến. Với những giá trị đặc sắc, năm 1990 đền Mẫu đã được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng di tích Lịch sử Kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia.