Đề nghị Chính phủ quan tâm hơn việc huy động vốn ngoài ngân sách cho phát triển

Hàng loạt dự án PPP thuộc tuyến đường cao tốc Bắc – Nam, tuyến đường ven biển và nhiều dự án BOT ở một số địa phương đã phải chuyển đổi sang 100% vốn nhà nước…

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) phát biểu tại phiên thảo luận ngày 29/3 – Ảnh: Quochoi

Phát biểu góp ý về Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của Chính phủ, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) cho rằng bên cạnh những thành tích vượt bậc, vẫn còn một số vấn đề còn tồn tại, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư công và đề nghị Chính phủ quan tâm nhiều hơn nữa.

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC XÃ HỘI CHƯA ĐẠT KẾT QUẢ MONG ĐỢI

Vấn đề thứ nhất được đại biểu Vũ Thị Lưu Mai chỉ ra là việc thực hiện chủ trương huy động nguồn lực ngoài ngân sách cho đầu tư phát triển.

Đại biểu cho biết ngay từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội tại Nghị quyết số 26 về kế hoạch trung hạn đã đề ra nhiệm vụ đó là phát huy tối đa tiềm lực của mọi thành phần kinh tế ngoài nhà nước, Nhà nước chỉ đầu tư cho những lĩnh vực dự án mà các thành phần kinh tế khác không thể đầu tư. Tiếp đó, Quốc hội đã ban hành luật về đối tác công tư với động lực huy động tối đa nguồn ngân sách từ thành phần kinh tế tư nhân.

“Chính phủ đã hoàn toàn đúng đắn khi đề ra chủ trương xây dựng một Chính phủ kiến tạo. Tuy nhiên, nhìn lại cả chặng đường đã qua thì mong muốn huy động tối đa nguồn lực từ các thành phần kinh tế ngoài nhà nước chưa đạt được điều như mong muốn. Trong cả nhiệm kỳ có rất nhiều dự án đã phải chuyển từ hình thức đầu tư theo hình thức đối tác công tư sang 100% vốn nhà nước. Đó là hàng loạt các dự án thuộc tuyến đường cao tốc Bắc – Nam, các dự án thuộc tuyến đường ven biển và nhiều dự án BOT ở một số địa phương đã phải chuyển đổi sang 100% vốn nhà nước”, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai nhận xét.

Theo đại biểu, tỷ lệ đầu tư từ khối tư nhân trong tổng vốn đầu tư tại thời điểm cao nhất cũng chỉ đạt được 45,6%, thấp hơn nhiều nước trên thế giới. Đại biểu Mai cho rằng có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn tới tình trạng này.

Do đấu thầu không tìm được nhà đầu tư, 2 dự án thành phần đoạn Quốc lộ 45 – Nghi Sơn và đoạn Nghi Sơn – Diễn Châu thuộc tuyến cao tốc Bắc – Nam được chuyển đổi từ phương thức đầu tư PPP sang đầu tư công. Quyết định này được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua tại phiên họp 52 đầu tháng 1/2021 – Ảnh minh họa

“Vẫn biết rằng việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách khó hơn rất nhiều so với việc dùng ngân sách để đầu tư cho các công trình, dự án, huy động sức mạnh của toàn dân chưa bao giờ là điều đơn giản. Nhưng một Chính phủ kiến tạo phải là một Chính phủ phát huy được sức mạnh tổng hợp, huy động được mọi nguồn lực, khơi dậy khát vọng phát triển trong mỗi người dân”, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai bày tỏ, đồng thời khẳng định chỉ có làm được như vậy mới đủ sức để đi đường dài và phù hợp với xu thế phát triển tất yếu của thế giới.

PHÂN CẤP TRONG ĐẦU TƯ CÔNG CÒN BẤT CẬP

Ngoài vấn đề huy động nguồn lực xã hội, Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cũng chỉ ra những bất cập trong việc thực hiện phân cấp đầu tư công trong nhiệm kỳ qua.

Thời gian qua, Quốc hội đã ban hành nhiều đạo luật nhằm phát huy tính chủ động của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, có những quy định vừa đi vào thực hiện đã phát sinh bất cập.

Đại biểu Lưu Mai lấy ví dụ về việc Luật Đầu tư công vừa sửa đổi năm 2019 đã giao thẩm quyền cho chính quyền địa phương trong quyết định những dự án chi tiết để đưa vào danh mục. Tuy nhiên, ngay khi áp dụng, bên cạnh những địa phương đã thực hiện nghiêm túc và đúng đắn thì cũng không ít các địa phương đã đưa vào danh mục nhiều dự án chưa đúng tiêu chí, hàng loạt các dự án mới đã được bổ sung trong khi nguồn lực ngân sách là có hạn, phải đối mặt với thiên tai, dịch bệnh.

“Hiện nay, tổng số vốn đề xuất là 3,8 triệu tỷ, trong khi đó, nguồn lực dự kiến đầu tư từ phía Nhà nước chỉ có 2,75 triệu tỷ. Như vậy vượt lên 1,05 triệu tỷ và chúng ta cũng chưa biết là sẽ lấy từ đâu? Trong đó có tới 1.200 dự án mới trong tổng số 4.000 dự án chỉ tính riêng năm 2021″, đại biểu thông tin. “Điều này đã tạo gánh nặng rất lớn cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị khác”.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai kiến nghị Chính phủ cần rà soát, quán triệt đầy đủ tinh thần của Luật Đầu tư công. Theo đó, tránh vi phạm điều cấm, đó là vượt quá sức chịu đựng của ngân sách nhà nước, đồng thời tuyệt đối tránh tư duy nhiệm kỳ, tránh kiểu cách phân bổ ngân sách theo nhiệm kỳ.

Đại biểu cho rằng trong trường hợp cần thiết có thể sửa đổi Luật Đầu tư công. Theo đó, tiếp tục giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư lập phương án phân bổ chi tiết.

Đại biểu cũng đề nghị Quốc hội khóa tới chỉ thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn trong trường hợp tuân thủ đúng nguyên tắc, tiêu chí, vì xét trên thực tế đây là tiền thuế của người dân và người dân có quyền được biết phân bổ như thế nào, hiệu quả hay không?

Ngày 29/3, Quốc hội tiếp tục chương trình kỳ họp 11 với việc thảo luận tại hội trường về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của Chủ tịch nước, Chính phủ. Các đại biểu đều bày tỏ sự đồng tình và thống nhất cao với báo cáo về công tác của Chủ tịch nước, Chính phủ nhiệm kỳ qua.