Để đánh giá toàn diện nền kinh tế, không chỉ có GDP

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 27/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ nhằm triển khai Nghị quyết số 05-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế và Nghị quyết số 24/2016/QH14 của Quốc hội về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020.

Nhiệm vụ trọng tâm của kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020 đòi hỏi phải có một khung đánh giá mới phù hợp, tiếp cận bao trùm, bảo đảm giám sát tiến trình, báo cáo được kết quả thực hiện các nội dung và nhiệm vụ đã đặt ra, từ đó làm cơ sở cho các nghiên cứu, đề xuất điều chỉnh kế hoạch, đề xuất nội dung và nhiệm vụ cho giai đoạn mới.

Tổng cục Thống kê (TCTK) với chức năng của cơ quan chuyên môn đã đề xuất khung chỉ tiêu giám sát đánh giá tổng thể ở tầm vĩ mô, bao gồm các chỉ tiêu định lượng chung nhất, rõ ràng đối với các nội dung trọng tâm và nhiệm vụ ưu tiên đã được đặt ra.

Để đánh giá toàn diện nền kinh tế không chỉ có chỉ tiêu tổng sản phẩm trong nước (GDP), mà còn có các chỉ tiêu quan trọng khác như tổng thu nhập quốc gia (GNI), thu nhập quốc gia khả dụng (NDI), tiết kiệm (saving)… Trong nhiều trường hợp, tăng trưởng GDP hoặc quy mô GDP cao nhưng không ai, từ người dân đến Chính phủ, được hưởng gì đáng kể. Đó là trường hợp tăng trưởng dựa vào khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) do lượng tiền chi trả sở hữu luôn cao hơn tăng trưởng GDP nhiều.

Việc đầu tư không hiệu quả như thất thoát, lãng phí, tham nhũng, hoặc đổ vốn vào xây những công trình như tượng đài, cổng chào… có thể làm GDP tăng ngay trong kỳ báo cáo nhưng không lan tỏa gì đến chu kỳ sản xuất sau, khiến tiết kiệm của nền kinh tế nhỏ đi. Vì tiết kiệm là nguồn lực cơ bản để tái đầu tư, khi nguồn lực này giảm đi sẽ dẫn tới nợ công và nợ của nền kinh tế tăng lên. Hoặc tăng tín dụng cho tiêu dùng khiến tiêu dùng tăng và GDP cũng tăng, nhưng lại dẫn đến rủi ro về nợ xấu và nguồn lực của nền kinh tế cũng nhỏ lại ở những chu kỳ tiếp theo.

Dường như trong GDP vẫn bao gồm lãi trả tiền vay ngân hàng, tức là chưa phân bổ fisim, như vậy GDP đã bị làm to lên một khoản do ngành ngân hàng cũng tính vào và các ngành kinh tế khác cũng tính.

Hoặc như để tính GDP, về nguyên tắc phải trừ đi khoản trợ giá của Chính phủ với các ngành, khoản này đến nay không được TCTK trừ ra khỏi GDP.

Nói như vậy để thấy rằng đánh giá nền kinh tế không chỉ dựa vào GDP, TCTK cần đưa ra những chỉ tiêu đánh giá thực chất hơn như thu từ sở hữu, chi trả sở hữu, GNI, NDI, tiết kiệm.

Về bản chất, GDP được tính toán bởi TCTK là GDP được tính theo phương pháp sản xuất. Hiện nay, tuy TCTK đưa ra ba phương pháp tính GDP như trong sách giáo khoa nhưng không nói rõ con số GDP được tính theo phương pháp nào.

Tăng trưởng GDP theo phương pháp sản xuất và theo phương pháp sử dụng cuối cùng là tương đối khác nhau, có những năm lệch nhau rất xa. TCTK giải thích GDP theo phương pháp sử dụng (chi tiêu) là tổng cầu là không chính xác. Tổng cầu bao gồm cầu trung gian và cầu cuối cùng, như vậy GDP theo phương pháp này là tổng cầu cuối cùng.

TCTK cần giải thích rõ về phương pháp được TCTK sử dụng. Chẳng hạn, nên giải thích trong GDP đã phân bổ lãi trả tiền vay ngân hàng (phân bổ fisim) chưa? Thuế sản phẩm bao gồm những loại thuế nào? Có bao gồm tất cả thuế VAT không? Tính toán và điều chỉnh về xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ từ báo cáo của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước thế nào?

Theo các câu hỏi trong điều tra để lập bảng cân đối liên ngành và phục vụ tính GDP thì dường như trong GDP vẫn bao gồm lãi trả tiền vay ngân hàng, tức là chưa phân bổ fisim, như vậy GDP đã bị làm to lên một khoản do ngành ngân hàng cũng tính vào và các ngành kinh tế khác cũng tính. Hoặc như để tính GDP, về nguyên tắc phải trừ đi khoản trợ giá của Chính phủ với các ngành, khoản này đến nay không được TCTK trừ ra khỏi GDP.

Để tính toán chỉ tiêu năng suất nhân tố tổng hợp (TFP), cần ba chỉ số cơ bản là GDP, vốn (capital stock) và lao động. Các chỉ số như GDP và vốn cần phải tính theo giá so sánh. Chỉ số GDP theo giá so sánh đã được đề cập nhưng chỉ số về vốn hiện nay không có trong bất cứ số liệu nào của TCTK.

Hiện nay mỗi cơ quan nghiên cứu sử dụng phương pháp toán để ước lượng vốn theo một kiểu khác nhau. TCTK là cơ quan thống kê mang tính chính thống, không thể cũng dựa vào ước lượng vu vơ được, vì như vậy sẽ ra các con số vốn rất khác nhau và đương nhiên tỷ lệ đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP cũng sẽ khác nhau. Hiện nay đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp vào tăng trưởng GDP (theo tính toán của TCTK và các nhóm nghiên cứu khác) khoảng 40-50%.

Với số liệu như vậy thì cần gì phải thay đổi cấu trúc và chuyển đổi mô hình tăng trưởng, với số liệu như vậy phải chăng các nhà hoạch định và người dân chỉ cần “kê cao gối mà ngủ thôi”?

Theo thesaigontimes.vn