Dậy thì ở trẻ, khi nào là sớm?

Xu hướng dậy thì sớm ngày càng gia tăng ở t.rẻ e.m trên toàn thế giới. Một số ít có thể là biểu hiện của bệnh lý, cần được điều trị đặc biệt. Những trường hợp còn lại thường không rõ nguyên nhân nhưng có thể điều trị để giảm tốc độ.

Dậy thì được coi là sớm nếu khởi phát trước 8 t.uổi ở con gái và trước 9 t.uổi ở b.é t.rai. Độ t.uổi chính xác vẫn còn là vấn đề tranh cãi. Một số chuyên gia cho rằng, cần hạ độ t.uổi chính thức nói trên xuống nữa. Nhóm khác lại nói làm như vậy sẽ khó xác định những trẻ cần được điều trị thực sự.

Cần phân biệt dậy thì thực thụ với chứng vú phát triển sớm – một rối loạn lành tính trong đó ngực phát triển đơn thuần không kèm theo các dấu hiệu dậy thì khác.

Các trường hợp dậy thì sớm chỉ đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra biến đổi này. Trong số đó, phải kể đến u nang buồng trứng, u não, các bệnh tuyến giáp. Ở các con gái trên 6 t.uổi, những nguyên nhân kể trên thường rất hiếm gặp nhưng vẫn cần được bác sĩ cân nhắc. Một nguyên nhân khác cần được chú ý là gia tăng lượng estrogen đưa vào cơ thể từ bên ngoài qua thức ăn, đồ plastic… Dậy thì sớm xuất hiện ở các đứa con gái nhiều hơn 10 lần so với các b.é t.rai.

Trong suốt thời kỳ dậy thì, xương liên tục trưởng thành. Ở trẻ dậy thì sớm, giai đoạn trẻ cao lên nhanh bắt đầu sớm và thường cũng kết thúc sớm hơn bình thường. Đầu tiên, trẻ lớn vọt so với các bạn cùng lứa, nhưng sau vài năm, chúng ngừng phát triển và không thể đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành. Chẩn đoán và can thiệp sớm có thể giúp đưa tốc độ tăng trưởng của trẻ trở lại nhịp điệu thích hợp.

Trẻ dậy thì trước 8 t.uổi cần được kiểm tra kỹ bằng: Xét nghiệm m.áu và nước tiểu giúp phát hiện hàm lượng hormon bất thường; chụp cắt lớp, cộng hưởng từ và siêu âm giúp phát hiện các khối u có thể là nguyên nhân gây dậy thì sớm; chụp Xquang cổ tay giúp xác định tốc độ trưởng thành của xương. Nếu xương già nhanh quá so với t.uổi thực – ví dụ, đ.ứa t.rẻ lên 7 mà t.uổi xương lại tương đương với trẻ 12 t.uổi, thì nhiều nguy cơ trẻ không đạt chiều cao tối đa khi trưởng thành.

Dậy thì ở con gái

Dấu hiệu đầu tiên là ngực phát triển. Ngực nhú lên thành những cục nhỏ dưới núm vú, ở một hoặc cả hai bên. Những cục này có thể cứng và có kích thước khác nhau. Thời điểm này trẻ thường bắt đầu cao nhanh.

Sau khoảng 6 tháng, lông mu xuất hiện (mặc dù ở một số trẻ, mọc lông mu lại là biểu hiện đầu tiên của dậy thì), rồi đến lông nách.

Trong vài năm tiếp theo, ngực tiếp tục lớn lên, lông mu và cơ quan s.inh d.ục ngoài tăng trưởng dần dần, dẫn tới kỳ k.inh n.guyệt đầu tiên. Thay đổi này thường xuất hiện vào 12,5 – 13 t.uổi, khoảng 2 năm sau khi bắt đầu dậy thì.

Cơ thể tiếp tục phát triển và toàn bộ quá trình dậy thì hoàn tất sau 3 – 4 năm, với ngực, quầng vú và lông mu phát triển như ở người lớn.

Trong giai đoạn dậy thì, các con gái thường cao trung bình 7 – 8cm/năm và đạt đỉnh điểm khi kỳ kinh đầu tiên xuất hiện. Trẻ thường dừng cao khoảng 2 năm sau khi có k.inh n.guyệt.

Dậy thì ở b.é t.rai

Quá trình này thường bắt đầu muộn hơn ở con trai, trung bình là 11,5 – 12 t.uổi: Dấu hiệu dậy thì đầu tiên là tăng kích thước t.inh h.oàn; vài tháng sau, lông mu bắt đầu mọc; lông mu, lông nách, t.inh h.oàn và d.ương v.ật tiếp tục phát triển; nam đạt tốc độ tăng chiều cao tối đa chậm hơn nữ 2 – 3 năm. Hiện tượng này thường bắt đầu bằng bàn tay và bàn chân to ra, rồi đến cánh tay và cẳng chân, thân và ngực phát triển.

Những thay đổi khác bao gồm giọng trầm hơn, cơ bắp to lên, có khả năng cương cứng và x.uất t.inh… Ở một số em trai, ngực có thể phát triển. Những thay đổi trên vẫn tiếp tục, quá trình dậy thì hoàn thành sau 3 – 4 năm với lông mu, t.inh h.oàn và d.ương v.ật đạt kích thước như ở người lớn.

Cha mẹ nên chia sẻ sự bất an với con

Khi ở lứa t.uổi này, các em khát khao vươn ra với vũ trụ, đam mê sự riêng tư, quan tâm đến xã hội, những người xung quanh và khắc khoải về bản thân.

Đặc điểm của thời kỳ này là tính bất nhất, hay thay đổi, khó hiểu. Cha mẹ nên theo dõi, chia sẻ động viên con, về những cảm nhận của t.uổi mới lớn không dễ nói thành lời và tôn trọng sự riêng tư, chấp nhận sự bất bình thường để các con tự tin hơn.

Theo afamily.vn