Đạt được cân nặng mong muốn, có nên ngừng dùng thuốc giảm cân?

Theo dõi VGT trên

Semaglutide (ozempic) là một thuốc được dùng để giảm cân. Vậy khi đạt được cân nặng mong muốn, có nên ngừng thuốc giảm cân này?

1. Tác dụng của thuốc giảm cân semaglutide

Semaglutide (ozempic) là một loại thuốc được Cơ quan quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận để hạ đường huyết ở người lớn mắc bệnh đái tháo đường type 2. Semaglutide thuộc nhóm thuốc chủ vận thụ thể GLP-1. Những loại thuốc này bắt chước một loại hormone được giải phóng từ đường tiêu hóa gọi là peptide giống glucagon (GLP-1), giúp hạ đường huyết và thúc đẩy cảm giác no.

Khi dùng semaglutide, cơ thể sẽ sản xuất nhiều GLP-1 hơn, giúp giảm cảm giác thèm ăn một cách tự nhiên và khiến cảm thấy no hơn. Semaglutide còn giúp thay đổi phản ứng của cơ thể đối với lượng thức ăn nạp vào cơ thể giúp giảm cân và duy trì cân nặng.

Nhiều người giảm cân trong vòng 1 hoặc 2 tuần đầu tiên khi bắt đầu dùng semaglutide. Khi kết hợp với chế độ dinh dưỡng lành mạnh và tập thể dục thường xuyên, semaglutide và các loại thuốc GLP-1 mới nhất còn có thể giúp cải thiện lượng đường trong máu, giảm cholesterol, huyết áp, giảm nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch nghiêm trọng như đột quỵ và đau tim.

Tuy nhiên, semaglutide không an toàn cho tất cả mọi người. Nên tránh dùng semaglutide để giảm cân ở những người bị viêm tụy hoặc các vấn đề khác liên quan đến tuyến tụy, bệnh thận, đái tháo đường loại 1, bệnh võng mạc liên quan đến đái tháo đường, đang mang thai hoặc cho con bú, dưới 18 tuổi, có vấn đề về tuyến giáp… Tốt nhất nên trao đổi với bác sĩ trước khi dùng semaglutide để giảm cân.

Đạt được cân nặng mong muốn, có nên ngừng dùng thuốc giảm cân? - Hình 1

Nhiều người ngừng thuốc giảm cân semaglutide sau khi đã đạt được cân nặng mong muốn.

2. Mối nguy khi ngừng dùng thuốc

Semaglutide được khuyến cáo sử dụng lâu dài dưới sự giám sát của chuyên gia y tế. Tuy nhiên, nhiều người sau khi đạt được cân nặng mong muốn đã ngừng dùng thuốc. Điều này có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

- Tăng cảm giác thèm ăn: Semaglutide hoạt động bằng cách mô phỏng hormone GLP-1 được giải phóng trong quá trình tiêu hóa và làm chậm thời gian làm rỗng dạ dày. Nếu ngừng dùng thuốc sẽ khiến thức ăn được chuyển hóa nhanh hơn, cảm thấy đói nhanh hơn, tăng cảm giác thèm ăn.

- Tăng cân: Nếu không dùng thuốc, sẽ khiến lượng đường trong máu thay đổi, dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn và nguy cơ tăng cân trở lại mặc dù đã giảm được cân trong khi dùng thuốc.

- Tăng đường huyết: Ngừng dùng thuốc sẽ làm giảm nồng độ các thành phần hoạt tính của thuốc có tác dụng ổn định lượng đường trong máu khiến đường huyết tăng.

- Bệnh nhân đái tháo đường sẽ giảm kiểm soát lượng đường trong máu.

- Có thể gây tăng huyết áp.

Video đang HOT

- Tăng cholesterol.

- Ản hưởng tâm lý: Bệnh nhân có thể trải qua những thay đổi về tâm trạng liên quan đến việc tăng cân trở lại.

Đạt được cân nặng mong muốn, có nên ngừng dùng thuốc giảm cân? - Hình 2

Ngừng dùng thuốc semaglutide có thể gây tăng huyết áp.

3. Có thể ngừng dùng thuốc một cách an toàn?

Thuốc semaglutide cũng có thể gây ra một số vấn đề về đường tiêu hóa như: Tiêu chảy, táo bón, chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn và nôn. Nghiêm trọng hơn là hạ đường huyết, viêm tụy, các vấn đề về túi mật và có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng như liệt dạ dày, bệnh võng mạc, ung thư tuyến giáp thể tủy hoặc tân sinh nội tiết đa dạng…

Các triệu chứng từ việc ngừng dùng thuốc này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặp phải những tác dụng phụ này khi ngừng dùng thuốc.

Để đảm bảo ngừng dùng thuốc một cách an toàn, nên thực hiện:

- Nếu muốn ngừng dùng thuốc có thể cân nhắc liều duy trì thấp hơn và nên có một chế độ ăn kiêng phù hợp.

- Trao đổi với bác sĩ về việc có nên ngừng dùng thuốc hay không.

- Cần theo dõi những thay đổi về huyết áp, lượng đường trong máu và các chỉ số xét nghiệm khác khi ngừng dùng thuốc.

- Nếu mắc bệnh đái tháo đường, có thể dùng một loại thuốc thay thế để kiểm soát lượng đường trong máu.

- Có thể sử dụng loại thuốc chống béo phì khác.

- Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh để kiểm soát lượng đường trong máu, giảm cân.

7 chất bổ sung cần tránh nếu bạn đang dùng thuốc giảm cân

Việc dùng thuốc giảm cân cùng với một số chất bổ sung có thể gây ra tương tác bất lợi hoặc gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn...

Dưới đây là 7 chất bổ sung cần lưu ý khi dùng cùng thuốc giảm cân :

1. Chất bổ sung John's Wort làm giảm hiệu quả của thuốc giảm cân

St. John's Wort có sẵn dưới dạng trà, thuốc bổ sung và cồn lỏng... thường được sử dụng để điều trị các trường hợp trầm cảm nhẹ. Tuy nhiên, chất bổ sung này có thể gây ra tác dụng phụ bao gồm chóng mặt, mệt mỏi, nhạy cảm với ánh sáng và tương tác với nhiều loại thuốc khác.

Đối với thuốc giảm cân. chất bổ sung St. John's Wort làm giảm nồng độ thuốc, do đó giảm hiệu quả của nhiều loại thuốc giảm cân.

2. Chiết xuất trà xanh

Trà xanh chứa nhiều polyphenol, có khả năng hạ huyết áp, cải thiện tim mạch và hỗ trợ giảm cân. Trên thực tế, một số người kết hợp chất bổ sung này với thuốc giảm cân nhằm phát huy tối đa tác dụng.

Tuy nhiên, cần thận trọng nếu dùng chiết xuất trà xanh cùng với một số loại thuốc giảm cân. Với hàm lượng caffeine cao, chiết xuất trà xanh có thể tương tác với các loại thuốc giảm cân kích thích, gây ra tác dụng phụ như bồn chồn, rối loạn giấc ngủ và tăng huyết áp...

Tương tác này cũng xảy ra với bất kỳ chất bổ sung nào có chứa caffeine. Mặc dù caffeine thường được sử dụng để tăng cường trao đổi chất, nhưng liều cao có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng lo lắng, huyết áp cao và mất ngủ, đặc biệt là khi dùng cùng với thuốc giảm cân dựa trên chất kích thích. Nó có thể làm tăng thêm những tác dụng phụ này, dẫn đến những nguy cơ tiềm ẩn về sức khỏe.

7 chất bổ sung cần tránh nếu bạn đang dùng thuốc giảm cân - Hình 1

Không nên phối hợp chất bổ sung trà xanh cùng với thuốc giảm cân.

3. Vitamin C

Vitamin C là một trong những chất bổ sung phổ biến nhất trên thị trường, thường được sử dụng để tăng cường chức năng miễn dịch, cải thiện sức khỏe của xương, răng, dây chằng, mạch máu...

Tuy nhiên, tốt nhất nên tránh vitamin C khi dùng một số peptide giảm cân nhất định. Vitamin C có thể làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược, đây là tác dụng phụ thường gặp của loại thuốc giảm cân này.

7 chất bổ sung cần tránh nếu bạn đang dùng thuốc giảm cân - Hình 2

Vitamin C có thể làm trầm trọng thêm tác dụng phụ của thuốc giảm cân.

4. Cam đắng

Chất bổ sung cam đắng thường được sử dụng trong các sản phẩm giảm cân OTC. Khi kết hợp với các loại thuốc giảm cân theo toa, đặc biệt là những thuốc có chất kích thích, sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các tác dụng phụ về tim mạch như tăng huyết áp và tim đập nhanh.

5. Nghệ

Ngoài tác dụng chống viêm nhờ đặc tính chống oxy hóa, một số người còn sử dụng thực phẩm bổ sung nghệ để hỗ trợ giảm cân và tiêu hóa. Tuy nhiên, không nên kết hợp chất bổ sung curcumin hoặc nghệ với thuốc giảm cân.

Giống như vitamin C, nghệ có thể làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược. Nghệ có thể ức chế enzyme DPP4, giúp tăng cường phân hủy GLP-1. Về mặt lý thuyết, điều này có tiềm năng làm cho thuốc giảm cân mạnh hơn hoặc lâu dài hơn, gây ra nhiều tác dụng phụ hơn.

7 chất bổ sung cần tránh nếu bạn đang dùng thuốc giảm cân - Hình 3

Nghệ cũng không nên dùng cùng thuốc giảm cân.

6. Chất bổ sung than hoạt và đất sét

Bổ sung than hoạt và đất sét được cho là làm giảm khí, đầy hơi và giúp điều hòa tiêu hóa. Một số người cũng dùng những chất bổ sung này để liên kết và loại bỏ độc tố khỏi cơ thể, mặc dù có rất ít nghiên cứu ủng hộ tuyên bố này.

Tuy nhiên, nếu bạn đang dùng thuốc giảm cân, nên tránh kết hợp này. Than, đất sét hoặc các chất kết dính giải độc khác... có xu hướng gây táo bón, sẽ làm trầm trọng thêm tác dụng phụ táo bón của thuốc giảm cân.

7 chất bổ sung cần tránh nếu bạn đang dùng thuốc giảm cân - Hình 4

Than, đất sét có xu hướng làm trầm trọng thêm tác dụng phụ táo bón của thuốc giảm cân.

7. Butyrat

Butyrate là một axit béo amin chuỗi ngắn được cơ thể sản xuất tự nhiên khi phân hủy chất xơ trong hệ tiêu hóa. Mặc dù cách tốt nhất để tăng mức butyrate tự nhiên là ăn trái cây, rau quả tươi có chứa chất xơ hòa tan, có thể lên men, nhưng một số người chuyển sang dùng thực phẩm bổ sung.

Tuy nhiên, butyrate có thể tương tác với các loại thuốc giảm cân như ozempic hoặc wegovy, là một nhóm thuốc được gọi là chất chủ vận GLP-1.

Butyrate dưới dạng natri butyrate, tributyrin hoặc este xeton cũng có tác dụng làm tăng GLP-1. Mặc dù những điều này hữu ích trong việc giúp bệnh nhân cai thuốc giảm cân khi họ đạt được mục tiêu giảm cân, nhưng đôi khi nó làm trầm trọng thêm tác dụng phụ của thuốc giảm cân khi đang sử dụng chúng.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Hai nữ bệnh nhân trẻ đột quỵ, từng sử dụng thuốc tránh thai kéo dàiHai nữ bệnh nhân trẻ đột quỵ, từng sử dụng thuốc tránh thai kéo dài
20:43:41 11/04/2025
Cô gái 20 tuổi sống sót kỳ diệu sau khi bị xe tải cán ngang ngườiCô gái 20 tuổi sống sót kỳ diệu sau khi bị xe tải cán ngang người
21:26:41 11/04/2025
Hai vợ chồng cùng mắc ung thư, bác sĩ cảnh báo thói quen hay gặp khi uống canhHai vợ chồng cùng mắc ung thư, bác sĩ cảnh báo thói quen hay gặp khi uống canh
10:08:54 12/04/2025
Uống nước chanh đúng cách để tránh những tác hại tiềm ẩnUống nước chanh đúng cách để tránh những tác hại tiềm ẩn
13:36:56 11/04/2025
Việt Nam có 'nữ hoàng của các loại trái cây', mỗi ngày một quả bổ ngang tổ yếnViệt Nam có 'nữ hoàng của các loại trái cây', mỗi ngày một quả bổ ngang tổ yến
14:00:25 11/04/2025
2 phụ nữ đột quỵ khi tuổi ngoài 30, điểm chung uống thuốc tránh thai hằng ngày2 phụ nữ đột quỵ khi tuổi ngoài 30, điểm chung uống thuốc tránh thai hằng ngày
09:47:49 12/04/2025
Người đàn ông 32 tuổi hôn mê sau giải chạy marathon 42kmNgười đàn ông 32 tuổi hôn mê sau giải chạy marathon 42km
10:00:54 12/04/2025
Cứu sống bệnh nhân mắc cúm A nguy kịchCứu sống bệnh nhân mắc cúm A nguy kịch
05:28:09 11/04/2025

Tin đang nóng

Tạm đình chỉ nữ tiếp viên xe buýt 'tịch thu' thẻ sinh viênTạm đình chỉ nữ tiếp viên xe buýt 'tịch thu' thẻ sinh viên
19:38:15 12/04/2025
Chính quyền Tổng thống Trump liệt hàng nghìn người nhập cư là đã chếtChính quyền Tổng thống Trump liệt hàng nghìn người nhập cư là đã chết
19:40:27 12/04/2025
Xem lại Tây Du Ký 50 lần tôi mới nhận ra sự thật không ngờ đằng sau: Tôn Ngộ Không bị oan suốt 39 nămXem lại Tây Du Ký 50 lần tôi mới nhận ra sự thật không ngờ đằng sau: Tôn Ngộ Không bị oan suốt 39 năm
22:58:52 12/04/2025
Vụ xách ngược trẻ 20 tháng tuổi, đánh đập dã man: Công an vào cuộc điều traVụ xách ngược trẻ 20 tháng tuổi, đánh đập dã man: Công an vào cuộc điều tra
23:19:05 12/04/2025
HOT: Hoa hậu H'Hen Niê lộ rõ mồn một dấu hiệu bầu bí giữa lúc đang diễn concert Chị đẹp!HOT: Hoa hậu H'Hen Niê lộ rõ mồn một dấu hiệu bầu bí giữa lúc đang diễn concert Chị đẹp!
23:33:08 12/04/2025
Sốc: Sơn Tùng bị fan cuồng lao thẳng vào người khi đang trên sân khấu, để lộ vết xước gây xót xaSốc: Sơn Tùng bị fan cuồng lao thẳng vào người khi đang trên sân khấu, để lộ vết xước gây xót xa
23:55:05 12/04/2025
Nam MC đình đám VTV bị mạo danh trục lợi: Về hưu ngày nào cũng làm 2 việc nàyNam MC đình đám VTV bị mạo danh trục lợi: Về hưu ngày nào cũng làm 2 việc này
21:27:02 12/04/2025
Em gái của nàng công chúa đẹp nhất Châu Âu chọn lối đi riêng, không theo con đường của chị gáiEm gái của nàng công chúa đẹp nhất Châu Âu chọn lối đi riêng, không theo con đường của chị gái
22:47:45 12/04/2025

Tin mới nhất

Bác sĩ nêu lý do nhiều người bị cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi mãi không khỏi

Bác sĩ nêu lý do nhiều người bị cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi mãi không khỏi

10:05:44 12/04/2025
Theo tôi, nếu cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi hay các triệu chứng ở đường hô hấp lâu khỏi, người bệnh nên khám lâm sàng để tìm nguyên nhân có bội nhiễm vi khuẩn, virus không.
Đi cấp cứu vì biểu hiện lạ sau khi ăn loại thực phẩm quen thuộc thay cơm

Đi cấp cứu vì biểu hiện lạ sau khi ăn loại thực phẩm quen thuộc thay cơm

10:03:23 12/04/2025
Sau một giờ ăn lượng lớn củ ấu tàu, người phụ nữ đột nhiên có biểu hiện lạ, buồn nôn, tê bì môi và chân tay, tụt huyết áp, đau bụng phải đi cấp cứu.
Bộ Y tế chỉ đạo khẩn vụ 29 học sinh có dấu hiệu lạ sau bữa trưa tại trường

Bộ Y tế chỉ đạo khẩn vụ 29 học sinh có dấu hiệu lạ sau bữa trưa tại trường

09:56:58 12/04/2025
Sau bữa trưa tại trường, 29 học sinh tiểu học ở TPHCM có biểu hiện đau bụng, nôn, sốt, tiêu chảy. Bộ Y tế yêu cầu khẩn trương tổ chức điều tra, truy xuất nguồn gốc thực phẩm.
Ba không khi ăn dứa

Ba không khi ăn dứa

09:51:28 12/04/2025
TheoCleveland Clinic, mặc dù dứa rất tốt cho sức khỏe, nhưng ăn quá nhiều cùng lúc có thể gây ra một số tác dụng phụ khó chịu bao gồm hiện tượng rát hoặc ngứa miệng, lưỡi.
5 nguy cơ tiềm ẩn khi ăn đậu bắp

5 nguy cơ tiềm ẩn khi ăn đậu bắp

13:54:30 11/04/2025
Lá đậu bắp chứa các khoáng chất, tannin, chất nhầy và giàu các dẫn xuất flavonoid. Rễ đậu bắp chứa polysaccharide, carbohydrate, dầu, chất nhầy, flavonoid và một số thành phần tác dụng chống oxy hóa.
Có nên ăn khoai lang buổi sáng?

Có nên ăn khoai lang buổi sáng?

13:34:51 11/04/2025
Trong khoai lang chứa lượng lớn chất xơ giúp no lâu, hỗ trợ tiêu hóa và ổn định đường huyết. Điều này khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho người đang giảm cân hoặc kiểm soát cân nặng.
Đi nhổ răng khôn, người đàn ông 35 tuổi bị cắt nhầm hàm

Đi nhổ răng khôn, người đàn ông 35 tuổi bị cắt nhầm hàm

10:24:06 11/04/2025
Để chắc chắn, nam bệnh nhân đã gửi mẫu sinh phẩm đến một phòng thí nghiệm tại Rome để kiểm tra lại. Kết quả xác nhận anh không hề có khối u ác tính, điều này có nghĩa ca phẫu thuật cắt bỏ hàm là hoàn toàn không cần thiết.
Người tiểu đường nên ăn hạt, trái cây khô nào để ổn định đường huyết?

Người tiểu đường nên ăn hạt, trái cây khô nào để ổn định đường huyết?

10:14:01 11/04/2025
Hạt điều chứa lượng carbohydrate cao, nhưng hàm lượng magie và chất béo không bão hòa đơn của chúng vẫn có thể mang lại lợi ích cho việc kiểm soát lượng đường trong máu nếu được tiêu thụ với lượng vừa phải.
Nguyên nhân khiến bé gái chảy máu mũi liên tục trong bốn ngày

Nguyên nhân khiến bé gái chảy máu mũi liên tục trong bốn ngày

10:11:04 11/04/2025
Ông sử dụng thiết bị hút chuyên dụng để lấy con vật ra một cách an toàn, tránh làm tổn thương vùng niêm mạc. Trẻ được kê thuốc kháng sinh và xuất viện mà không có thêm triệu chứng nào.
Omega-3 được coi là 'dưỡng chất vàng', bổ sung quá liều lại tác hại khôn lường

Omega-3 được coi là 'dưỡng chất vàng', bổ sung quá liều lại tác hại khôn lường

10:07:34 11/04/2025
Các biểu hiện của việc chảy máu do bổ sung quá nhiều omega-3 có thể bao gồm chảy máu cam thường xuyên, chảy máu chân răng khi đánh răng, dễ bị bầm tím hoặc chảy máu kéo dài ngay cả sau những vết thương nhỏ.
Phổi gần như mất chức năng sau khi mắc cúm A

Phổi gần như mất chức năng sau khi mắc cúm A

05:27:36 11/04/2025
Các xét nghiệm xác nhận bệnh nhân mắc cúm A, với tổn thương phổi lan tỏa. Đáng chú ý, phổi của bệnh nhân gần như không còn khả năng thực hiện chức năng trao đổi khí.
5 lợi ích của lá trầu không

5 lợi ích của lá trầu không

21:02:56 10/04/2025
Lá trầu không là phương pháp điều trị tự nhiên cho chứng lo âu và trầm cảm nhờ đặc tính kích thích nhẹ, giúp giảm căng thẳng, nâng cao tâm trạng và tăng cường sự minh mẫn cho tinh thần.

Có thể bạn quan tâm

Trúc Anh (Mắt Biếc) có tình mới sau 1 tháng lộ chuyện chia tay bạn trai đạo diễn?

Trúc Anh (Mắt Biếc) có tình mới sau 1 tháng lộ chuyện chia tay bạn trai đạo diễn?

Sao việt

23:58:30 12/04/2025
Mới đây, Trúc Anh nhận được sự quan tâm khi đăng tải đoạn video mới bên một người đàn ông trên kênh TikTok. Đáng nói, cả hai còn có những tương tác vô cùng thân thiết, ôm chầm lấy đối phương.
573 nhãn hiệu sữa giả, 11 công ty và doanh thu gần 500 tỷ đồng

573 nhãn hiệu sữa giả, 11 công ty và doanh thu gần 500 tỷ đồng

Pháp luật

23:51:47 12/04/2025
Theo cơ quan chức năng, Hà, Cường và đồng phạm đã thành lập 11 công ty để sản xuất, trực tiếp kinh doanh, phân phối tiêu thụ các sản phẩm sữa bột giả.
Bất ngờ vì láng giềng của Dải Ngân hà đang bị xé toạc

Bất ngờ vì láng giềng của Dải Ngân hà đang bị xé toạc

Thế giới

23:48:32 12/04/2025
Các nhà thiên văn học đã phát hiện chứng cứ gây sốc cho thấy một trong những thiên hà gần Dải Ngân hà nhất đang bị láng giềng của nó xé toạc thành từng mảnh.
Không chỉ "chủ tịch showbiz", các nghệ sĩ nam này từng công khai ủng hộ băng vệ sinh cho chị em phụ nữ

Không chỉ "chủ tịch showbiz", các nghệ sĩ nam này từng công khai ủng hộ băng vệ sinh cho chị em phụ nữ

Sao âu mỹ

23:41:39 12/04/2025
Nam tài tử đình đám Hollywood - Ashton Kutcher đã đầu tư Modern Fertility, một công ty cung cấp các dịch vụ kiểm tra hormone tại nhà để giúp phụ nữ hiểu rõ hơn về khả năng sinh sản của mình.
Động thái của Matic sau màn chế nhạo Onana

Động thái của Matic sau màn chế nhạo Onana

Sao thể thao

22:47:59 12/04/2025
Hôm 11/4, Matic ngồi dự bị cả trận trong trận hòa 2-2 giữa Lyon và Manchester United ở tứ kết lượt đi Europa League. Sau khi trận đấu khép lại, tiền vệ người Serbia đã tranh thủ gặp gỡ các nhân viên từng sát cánh với anh
Mỹ nhân pickleball đến Hà Nội uống trà đá, ăn phở cuốn

Mỹ nhân pickleball đến Hà Nội uống trà đá, ăn phở cuốn

Netizen

20:48:24 12/04/2025
Ngày 12/4, Eugenie Bouchard cùng một số ngôi sao pickleball đã đến Hà Nội và đi trải nghiệm các hoạt động văn hóa tại thủ đô trong buổi chiều.
Xe tải lật ngang giữa đường, tài xế may mắn thoát chết

Xe tải lật ngang giữa đường, tài xế may mắn thoát chết

Tin nổi bật

20:05:27 12/04/2025
Xe tải đang chạy bất ngờ nghiêng về một bên rồi lật ngang giữa đường, tài xế được người dân hỗ trợ ra ngoài kịp thời.