“Đ.ánh thức” di sản đô thị cố đô Hoa Lư
Tỉnh Ninh Bình là một mắt xích quan trọng trong quy hoạch vùng và quy hoạch tổng thể quốc gia, với thế mạnh đặc trưng là vùng đất gắn liền các di tích lịch sử và các danh thắng nổi tiếng.
Quần thể Danh thắng Tràng An, tỉnh Ninh Bình. (Ảnh: Thùy Dung/TTXVN)
Ninh Bình sở hữu nhiều cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, cũng là nơi giao thoa văn hóa giữa các vùng, miền, khu vực, tạo nên màu sắc văn hóa độc đáo, ghi dấu trong các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, được người dân trao truyền, gìn giữ từ hàng nghìn đời nay; góp phần làm phong phú di sản văn hóa Việt, hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược, sớm đưa Ninh Bình trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng đô thị di sản thiên niên kỷ.
Kiến tạo cơ chế bảo tồn di sản
Qua thống kê sơ bộ, Ninh Bình có hàng nghìn di sản văn hóa vật thể, với 1.821 di tích, trong đó có 298 di tích cấp tỉnh, 81 di tích cấp quốc gia.
Đặc biệt, danh thắng Tràng An – Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới duy nhất ở Đông Nam Á, nơi được ví như cuốn biên niên sử nguyên vẹn về sự biến đổi địa chất, địa mạo và cảnh quan môi trường cùng truyền thống cư trú của loài người trải qua hơn 30 nghìn năm phát triển.
Tỉnh cũng sở hữu hàng trăm di tích khảo cổ trong hang động, mái đá, trên thềm đất ven sông, nơi lưu dấu ấn của người t.iền sử; cũng như các di tích là những công trình kiến trúc tín ngưỡng, tôn giáo…
Ninh Bình còn là vùng quê chứa đựng nhiều giá trị văn hóa phi vật thể, lưu giữ hàng loạt các di sản tri thức, kinh nghiệm về ngoại giao, phát triển kinh tế – xã hội, cùng các lễ hội, phong tục tập quán…
Tỉnh nổi tiếng với 225 lễ hội truyền thống như Lễ hội Hoa Lư, Lễ hội Tràng An, Lễ hội đền Thái Vi, Lễ hội chùa Bích Động, Lễ hội chùa Bái Đính…
Nghề thêu truyền thống Văn Lâm – một nét đẹp văn hóa của huyện Tam Cốc. (Ảnh: Thùy Dung/TTXVN)
Nơi đây cũng là vùng “đất tổ” của nghệ thuật hát xẩm, hát chèo và nhiều làng nghề truyền thống, tiêu biểu như làng nghề thêu Văn Lâm, làng nghề chế tác đá mỹ nghệ Ninh Vân (Hoa Lư); các làng nghề chế biến cói ở Kim Sơn; nghề gốm Bồ Bát, hát Xẩm (Yên Mô)…
Tiến sĩ Đinh Văn Viễn, Phó Trưởng khoa Văn hóa – Du lịch, Trường Đại học Hoa Lư, cho rằng văn hóa Ninh Bình nằm trong không gian văn minh vùng châu thổ sông Hồng nói chung, có sự giao thoa ảnh hưởng của văn hóa châu thổ sông Mã, tiếp thu các yếu tố bên ngoài. Điểm nổi bật trong văn hóa Ninh Bình có thể đặt tên đó là “văn hóa Non-Nước,” có ảnh hưởng lớn đến lịch sử, văn hóa của Ninh Bình.
Tiến sỹ Hà Huy Ngọc, Viện Kinh tế Việt Nam (Viện Hàn lâm Khoa học và xã hội Việt Nam) cho rằng, Ninh Bình cần chuyển hóa việc bảo tồn, phát huy di sản thành nguồn động lực cho phát triển các ngành kinh tế phù hợp, đặc biệt cho ngành du lịch; đồng thời huy động nguồn lực trong việc bảo tồn và khai thác di sản; quy hoạch đô thị gắn với đền bù giải phóng mặt bằng; chính sách bảo vệ di sản, môi trường di sản.
Video đang HOT
Để sớm đạt được mục tiêu xây dựng thành phố Hoa Lư trong tương lai trở thành Đô thị di sản thiên niên kỷ, Tiến sỹ Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và xã hội Việt Nam đề xuất, Ninh Bình cần có cơ chế, chính sách đặc thù để phân loại đô thị, phân loại di sản để vừa thúc đẩy đô thị hóa, hiện đại hóa nhưng vẫn phù hợp chức năng đô thị di sản, vừa giữ gìn, bảo tồn được các giá trị cốt lõi.
Các cơ chế, chính sách đặc thù phải bảo đảm chuyển đổi sinh kế bền vững cho người dân trong các vùng di sản.
Mở không gian phát triển mới
Quy hoạch tỉnh Ninh Bình cũng là cơ sở pháp lý quan trọng để tỉnh hoạch định chính sách, triển khai các nhiệm vụ, tổ chức sắp xếp không gian lãnh thổ, phân bổ nguồn lực, thu hút đầu tư, phát huy tối đa các tiềm năng, thế mạnh, nhằm hiện thực hóa mục tiêu, khát vọng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Bình.
Thành phố Ninh Bình ngày một đổi mới, hiện đại. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN)
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh, để xây dựng thành phố Hoa Lư thành đô thị di sản thiên niên kỷ, cần có Quy chế đặc biệt cho việc cải tạo, phong cảnh hóa thành phố hiện hữu; xây dựng Quy hoạch chung cho thành phố Hoa Lư tương lai, lấy yếu tố tài nguyên thiên nhiên sinh thái làm chủ đạo.
Tỉnh Ninh Bình là một mắt xích quan trọng trong quy hoạch vùng và quy hoạch tổng thể quốc gia, với thế mạnh đặc trưng là vùng đất gắn liền các di tích lịch sử và các danh thắng nổi tiếng, lấy du lịch văn hóa di sản làm nòng cốt, đặc trưng để xây dựng sản phẩm du lịch xanh, thân thiện, an toàn trong mắt bạn bè trong nước và quốc tế.
Các yếu tố trên đã trở thành nguồn tài nguyên giàu giá trị, là một trong những lợi thế so sánh để Ninh Bình phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, nhất là du lịch văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ…
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho rằng việc Ninh Bình lựa chọn phát triển đô thị di sản ở thời điểm hiện nay là đúng, trúng và phù hợp với thực tiễn. Di sản chính là động lực, tiềm năng mới để Ninh Bình phát triển đô thị.
Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã mở ra đường hướng, tầm nhìn và không gian phát triển mới, tạo động lực, giá trị mới cho Ninh Bình trong bức tranh chung của các tỉnh, thành phố trong khu vực và trên cả nước.
Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình Đoàn Minh Huấn nhấn mạnh thời gian tới, tỉnh tập trung xây dựng Ninh Bình đến năm 2035 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ, lấy du lịch, công nghiệp văn hóa làm mũi nhọn, lấy công nghiệp cơ khí ôtô làm động lực thúc đẩy phát triển…
Ninh Bình thực hiện chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, định hình tính chất của một thành phố công nghiệp văn hóa, thành phố du lịch, đô thị di sản thiên niên kỷ gắn với công viên hóa di sản, tài sản hóa di sản.
Địa phương ra sức thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, quảng bá thương hiệu hình ảnh, hội nhập sâu vào mạng lưới đô thị di sản sở hữu danh hiệu UNESCO và chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là chuỗi giá trị công nghiệp văn hóa, công nghiệp cơ khí ô tô, gắn với phát triển mạnh mẽ kinh tế di sản, kinh tế thương hiệu./.
Kỳ thú Thung Nham (Ninh Bình)
Nằm giữa những ngọn núi bên rìa cố đô Hoa Lư, Thung Nham mang vẻ đẹp hoang sơ, nhưng hội tụ hầu hết khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp của vùng đất Ninh Bình.
Đến Thung Nham (xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, Ninh Bình) vào những ngày thu, du khách sẽ nhận ra rằng, Ninh Bình đâu chỉ có Tràng An, Tam Cốc, Bích Động, Bái Đính... như lâu nay từng biết đến.
Thung lũng của những cánh chim trời
Như một thung lũng chạy dài, uốn lượn giữa những dãy núi đá vôi của vùng đất Hoa Lư, Thung Nham mới được du khách biết đến trong thời gian qua.
Nhiều du khách cả người Việt và nước ngoài tới tham quan Tam Cốc, Bích Động đã tình cờ được giới thiệu về cái tên vườn chim Thung Nham.
Cách bến Tam Cốc khoảng 5km, Thung Nham là vùng đất tương đối hoang sơ, nơi những cánh chim trời lựa chọn để bay về mỗi chiều. Cũng rất tình cờ phi xe từ Hà Nội, chúng tôi về tới Thung Nham vào lúc chiều muộn.
Tiết trời cuối thu rất nhanh tối nên một anh trông xe ở khu vực cửa giục mọi người: "Nếu các cô cậu đi xem chim thì nhanh lên, tầm 17h-18h là thời điểm chúng về nhiều nhất đấy!".
Từ cổng chào của khu Thung Nham, muốn tới vườn chim du khách có rất nhiều lựa chọn. Có thể thuê thuyền của dân bản địa với giá 20.000 đồng/người, hoặc thuê xe đạp cũng giá tương tự, thậm chí nếu bạn cảm thấy mình khỏe có thể đi bộ hơn 2km là tới đích. Loại hình thuê xe đạp để đi dạo và ngắm chim cò rất được du khách nước ngoài ưa chuộng mỗi khi tới đây.
Chúng tôi đã quyết định dạo bộ, vượt qua những con đường rải đá dăm ngoằn ngoèo sát chân núi. Chốc chốc, chúng tôi lại bắt gặp những người đi chăn dê thảnh thơi ngồi vắt vẻo trên mỏm đá.
"Dê ở đây mới chính hiệu dê núi Ninh Bình, bởi tất cả được thả trên núi và chỉ ăn cây lá tự nhiên, không hề có bất kỳ thức ăn tăng trọng nào khác" - một bà chăn dê tự tin khẳng định với chúng tôi như vậy.
Khi những đôi bàn chân mệt nhoài vì con đường mòn trong rừng, chúng tôi bắt gặp một tấm biển chỉ dẫn leo ngược l.ên đ.ỉnh núi để ngắm sân chim. Trải qua khoảng trăm bậc đá dựng đứng, chòi ngắm sân chim đã hiện ra trước mắt mọi người.
Tiếp chúng tôi là chú Đào, người vùng Yên Mô, hiện đang sống trong căn nhà nhỏ ngay dưới chân núi để trông sân chim. Chú cho biết: "Vào những ngày cuối tuần lượng du khách về đây khá đông. Nhưng để ngắm được đàn chim về thì mọi người phải kiên nhẫn chờ tới 17h-18h, nên phải có phương án ngủ qua đêm tại các khu nhà sàn trong rừng".
Theo chú Đào, số lượng chim ở đây lúc đông lên tới hàng vạn con với chủ yếu là cò, vạc, diệc, mòng két, chích chòe... Ngoài ra có thể nhìm thấy đàn vịt trời, le le tung tăng bơi dưới khu đầm lầy.
Vì vùng đất cuối thung lũng này rất yên tĩnh nên từ bao đời nay các loài chim trời đã bay về đây. Điều đặc biệt là người ta đã phát hiện một số cá thể hằng hạc và phượng hoàng tại vùng Thung Nham. Đây chính là hai loài chim quý hiếm đã được ghi trong sách đỏ và nằm trong bộ tứ linh (long, ly, quy, phượng).
Từ chòi quan sát, một cảnh tượng kỳ thú dần hiện ra trước mắt chúng tôi. Những đàn chim trời sau một ngày đi kiếm ăn đã dần trở về đậu trắng trên các ngọn cây, lũy tre. Chỉ cần một tiếng động nhỏ cũng có thể làm hàng ngàn con chim giật mình cùng tung cánh chao lượn trên bầu trời khiến du khách nhìn rất đã mắt.
Theo chú Đào, để bảo vệ đàn chim tự nhiên này là một công việc vô cùng gian khổ. Rất nhiều đối tượng săn b.ắn sẵn sàng tiến vào đây h.ạ s.át đàn chim. Thậm chí, nhiều du khách hiếu kỳ quá đến sát nơi cư trú của lũ chim và có nhiều hành động phá hoại sẽ làm tổn hại đến chúng.
Nếu đi thuyền để ngắm chim, du khách sẽ bắt gặp nhiều đàn vịt trời, le le và các loài chim khác ở khoảng cách gần hơn. Đi trên thuyền chúng ta như được lạc vào khung cảnh hữu tình của vùng non nước. Thỉnh thoảng, con thuyền nhỏ của dân bản địa lại đưa ta đi xuyên qua một eo núi nhỏ rất độc đáo.
Nơi hội tụ những cảnh đẹp ở Ninh Bình
Nếu khám phá sân chim chỉ mất khoảng 1-2 giờ cuối chiều thì những thứ đặc sắc khác của Thung Nham, bạn phải bỏ ra tầm hai ngày nếu muốn thưởng ngoạn trọn vẹn.
Có một điều làm chúng tôi khá ngạc nhiên là Thung Nham có gần như hầu hết đặc trưng về cảnh đẹp của Ninh Bình. Nó như một phiên bản hai của Tam Cốc, Bích Động, Tràng An, Bái Đính, Cúc Phương...
Du khách sẽ được thong dong trên thuyền để xuôi theo dòng nước lạc vào các địa danh như hang Bụt, động Ba Cô, động Thủy Cung. Đây là dạng cảnh quan hang động ướt dưới vách núi, lòng núi đá vôi rất đặc trưng của Ninh Bình.
Chính vì thế, nó rất giống với hành trình khám phá Tam Cốc hay Tràng An, nếu có khác chỉ là quy mô nhỏ hơn và thời gian để khám phá ngắn hơn.
Kỳ thú nhất là ở đây có khu động Vái Giời như một Bích Động thứ hai của Ninh Bình. Trải qua gần 500 bậc đá dựng đứng heo hút, chúng tôi cũng tới được cửa động. Mọi người ai cũng thở gấp, rời rã đôi chân vì chuyến leo núi vừa qua.
Sau thời gian nghỉ ngơi, mọi người bắt đầu khám phá động Vái Giời, cảm giác đầu tiên là cái lạnh như xâm nhập ngay vào cơ thể. Theo những bậc đá mòn in dấu chân người, chúng tôi xuống tầng địa ngục. Thiên nhiên đã ban tặng nơi đây những nhũ đá, hòn đá với hình khối rất độc đáo.
Để từ đó con người hôm nay nghĩ đến chốn địa ngục với cảnh Diêm Vương ngồi phán tội, tấm gương phản chiếu tội ác trần gian của những ai làm việc xấu, rồi 18 tầng địa ngục với núi đao, biển lửa... hiện ra trước mắt du khách.
Ngay cửa động chính là tầng trần gian, từ đây du khách sẽ trải qua 88 bậc thang cheo leo để tới với chốn thiên đường, nơi có rất nhiều nhũ đá, tảng đá mang hình khối tượng trưng cho cõi niết bàn, bồ tát, thiên đình...
Đã đi nhiều khu hang động ở miền Bắc, nhưng đến Vái Giời chúng tôi vẫn cảm thấy sự kỳ vĩ, độc đáo của những nhũ đá mà đất trời đã ban tặng. Có chăng nó xứng đáng là Nam thiên đệ tứ động?
Khác với khu động Vái Giời, động Tiên Cá lại uốn lượn dưới lòng núi. Trong ánh đèn điện, hệ thống hang đá, nhũ đá tuyệt sắc đủ các màu rủ xuống mặt nước như mời gọi du khách bước ngay tới thưởng lãm.
Vẻ đẹp thanh bình của Cố đô Luang Prabang TP Luang Prabang ở phía Bắc Lào, nằm bên bờ sông Mê Kông, cách Thủ đô Viêng Chăn khoảng 300 km. Trước đây, Luang Prabang có tên gọi là Xieng Dong Xieng Thong, từng một thời dưới quyền bá chủ của người Khmer. Đến năm 1353, Xieng Dong Xieng Thong được đặt làm kinh đô của Vương quốc Lan Xang hay còn có...
