Đại biểu Quốc hội tranh luận lại với Bộ trưởng Trần Tuấn Anh về thủy điện
Đó là tranh luận của đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) với Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh về vấn đề thuỷ điện tại phiên thảo luận kinh tế – xã hội ngày 5-11.
Ngày 5-11, tiếp tục ngày thứ 4 thảo luận về tình hình kinh tế – xã hội tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV, quản lý xây dựng, vận hành thủy điện vẫn là vấn đề “ nóng” được các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm nêu ý kiến, tranh luận.
Bày tỏ lo ngại về vấn đề thủy điện sau đợt mưa lũ lịch sử tại miền Trung vừa qua, đại biểu (ĐB) Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) đã tranh luận với Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh.
Trước đó tại phiên thảo luận ngày 4-11, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đã phát biểu làm rõ một số nội dung về thủy điện. Trong đó, có đề cập đến tình trạng sạt lở đất gây hậu quả nghiêm trọng ở các tỉnh miền Trung là gắn chặt với yếu tố dị thường của thời tiết, mưa lớn kéo dài, thời gian lưu bão lâu.
ĐB Nguyễn Thanh Hồng tranh luận với Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh
Phát biểu tranh luận với tư lệnh ngành Công Thương, ĐB Nguyễn Thanh Hồng cho rằng phát biểu như Bộ trưởng Trần Tuấn Anh từ hôm qua đến hôm nay thì mọi thứ chúng ta đều đúng, “chỉ có trời là sai vì mưa nhiều quá”.
Video đang HOT
Theo vị ĐB tỉnh Bình Dương, khi Bộ trưởng Bộ Công Thương nói do chính quyền địa phương, do quy hoạch và do tổ chức thực hiện, nhận định như vậy là chưa ổn. Ông Nguyễn Thanh Hồng cho rằng, ở đâu có nhiều nhà máy thủy điện thì ở đó gắn liền với lũ quét, lũ ống, sạt lở, ngập lụt. “Hôm qua có ĐB nói gió lũ mưa ngàn, cha ông ta cũng nói tức nước vỡ bờ, làm nhiều đập thủy điện sẽ khiến nước dâng cao, phải tìm đường thoát, trái quy luật tự nhiên sẽ gây ra hậu quả” – ĐB Hồng nói.
Sau đó, ĐB Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hoà) cũng đã đăng ký tranh luận với một số ĐB khác về câu chuyện thủy điện. ĐB Thịnh cho rằng, các dự án thủy điện có 2 mặt. “Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói rằng các quy trình chúng ta đã làm đúng, như vậy chúng ta cần ủng hộ những điều này. Còn mặt tiêu cực, hiện nay Bộ Công Thương đang kiểm soát tương đối chặt chẽ, chúng ta cần ủng hộ. Nhưng chúng tôi cũng đề nghị Bộ trưởng lưu ý là những tiêu cực đó cần được kiểm soát một cách chặt chẽ hơn”- ĐB Thịnh nhấn mạnh.
Theo ĐB Đỗ Ngọc Thịnh, trước đó, ĐB Dương Trung Quốc có phát biểu các dự án “thủy điện như quả bom nổ chậm”. Ông Thịnh không đồng tình với điều này và cho rằng đặt vấn đề thủy điện như quả bom nổ chậm có đúng hay không?
“Nếu đúng như quả bom nổ chậm thì chúng ta phải tháo ngòi nổ đó. Nếu đúng là quả bom thì cũng không đến mức độ như quả bom nổ chậm. Nếu đúng quả bom nổ chậm thì nguy hiểm quá. Chúng tôi đề nghị Bộ Công Thương kiểm soát chặt chẽ điều đó. Tôi cũng đồng tình với những giải pháp mà Bộ Công Thương đang kiểm soát và chúng ta nên đồng tình chuyện đó, chúng ta nhận thức được tiêu cực thì sẽ có những giải pháp hiệu quả”- ĐB Thịnh bày tỏ quan điểm.
Về phía ĐB Dương Trung Quốc, ông cho biết khi nêu “thuỷ điện như quả bỏ nổ chậm” là đưa ra cảnh báo cho hàng chục năm tới, cho con cháu đời sau, không phải câu chuyện của hôm nay. “Nếu ta không nhìn trước được thì chúng ta sẽ để lại di họa cho con cháu mai sau. Ngày hôm qua tôi hỏi Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường thì được đồng chí ấy nói có giải pháp hợp lý hơn, đó là ngày từ đầu khi tham gia dự án thủy điện thì chủ đầu tư đã phải đóng khoản tiền như là phí môi trường để sau này xử lý hậu quả khi dự án thủy điện hến hạn sử dụng”- ĐB Dương Trung Quốc nhấn mạnh.
Vị ĐB cho rằng Nhà nước phải nắm đằng chuôi trong vấn đề phát triển thủy điện, nhà nước phải đóng vai trò quản lý chứ doanh nghiệp thì họ rất dễ thoái thác, chối bỏ trách nhiệm.
Ở góc nhìn khác, ĐB Lê Thanh Vân (Cà Mau) cho rằng phải nhìn nhận khách quan khi nói về thủy điện và sự tàn phá của nó trong đợt mưa lũ vừa rồi. Theo ông Vân, vai trò của thủy điện không chỉ đơn thuần là cung cấp điện năng mà góp phần vào trị thủy.
Dẫn chứng cho việc này, đại biểu Lê Thanh Vân nhắc đến vai trò trị thủy của đập thủy điện Sông Đà. “Trước đây khi chưa có đập thủy điện Sông Đà thì vùng đồng bằng sông Hồng rất hay bị ngập lụt, đặc biệt là trận lụt năm 1971, Hà Nội phải phá đê ở Chương Mỹ (Hà Tây cũ) để cứu Hà Nội. Tuy nhiên, khi đập thủy điện Sông Đà được xây dựng thì đã giải quết được nguy cơ lũ lụt ở hạ lưu”- ông Lê Thanh Vân nói.
Cũng theo ĐB Vân, mặt trái của thủy điện chính là sự lạm dụng trong đặt vị trí xây dựng của các dự án. Một số chủ nhà máy thủy điện đã không làm đúng chức năng của đập thủy điện điều tiết mức nước, lợi dụng để phá rừng để trục lợi. “Chúng ta không nên vì lũ lụt mà đổ hết cho thủy điện”- vị ĐB tỉnh Cà Mau nêu quan điểm.
Bộ trưởng Bộ Công Thương: "Thủy điện có tính 2 mặt và có tác động đến rừng"
Tham gia giải trình một số nội dung đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nói về các dự án thủy điện nhỏ và vừa.
Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh hiện nay có 429 công trình thủy điện quy mô khác nhau với 56 tỷ m3, tổng công suất trên 20.000 MW, đóng góp 37% nguồn năng lượng. Đây là nguồn năng lượng quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và đời sống người dân.
Thủy điện là nguồn năng lượng tái tạo rất quan trọng, độ ô nhiễm ít. Chính vì vậy, quản lý và khai thác được nguồn năng lượng tái tạo này như thế nào để đảm bảo giảm thiểu những tác động môi trường và phát huy tối đa hiệu quả là việc rất quan trọng. Thủy điện có cả những mặt tích cực và có những mặt hạn chế tồn tại trong quản lý. Thủy điện cũng đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội của các địa phương cũng như phát triển năng lượng của cả nước. Ngoài việc phát điện thì các hồ chứa nước thủy điện còn có tác dụng tích nước, cắt lũ và giảm lũ tùy thuộc vào công suất.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh.
"Tuy nhiên, chúng ta không phủ nhận những tác động tiêu cực do thủy điện gây ra, đặc biệt là tác động đến môi trường, đất, nước cũng như cả đời sống dân sinh. Vấn đề này còn tùy thuộc vào cách thức của con người tiếp cận nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Có những công trình tác động đến dòng chảy, tác động đến địa chất trong khu vực cũng như nguồn lợi thủy sản và đời sống của nhân dân, chiếm đất rừng tự nhiên, ảnh hưởng đến rừng đầu nguồn, ảnh hưởng đến chức năng của rừng trong phòng, chống lụt bão và môi trường" - Bộ trưởng Bộ Công Thương nói.
Thủy điện đã được sự quan tâm đặc biệt của Quốc hội, Chính phủ trong thảo luận, giám sát cũng như yêu cầu cụ thể. Đặc biệt từ sau Nghị quyết 62 của Quốc hội ban hành vào cuối năm 2013, và sau đó là Nghị quyết 11 của Chính phủ về "Việc thực hiện Nghị quyết 62 của Quốc hội", thì việc thủy điện phát triển nói chung cũng như quản lý an toàn hồ thủy điện, vận hành các công trình thủy điện đã được đảm bảo. Hàng năm đều có các cuộc kiểm tra, giám sát và báo cáo Quốc hội về độ an toàn hồ, đập thủy điện, vận hành hệ thống điện và phòng chống thiên tai tại địa phương.
Thực hiện chỉ đạo của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Ban Bí thư về kiểm soát chặt chẽ phát triển thủy điện, không xâm phạm vào rừng tự nhiên từ năm 2016, Bộ Công Thương đã phối hợp các bộ, ngành không cấp phép bất kỳ thủy điện nhỏ, vừa nào nếu sử dụng diện tích đất tự nhiên. Thực tế từ năm 2016 đến nay, không có dự án thủy điện nào sử dụng rừng tự nhiên.
Bộ Trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, theo chỉ đạo của Quốc hội trong việc xem xét, đánh giá hiệu quả các dự án điện, nhất là thủy điện nhỏ và vừa, thời gian qua đã đưa ra khỏi quy hoạch 472 dự án đồng thời đưa ra khỏi 8 dự án thủy điện bậc thang ở vùng sâu và 213 điểm tiềm năng trong phát triển thủy điện cũng được đưa ra khỏi quy hoạch.
Về vận hành và an toàn hồ đập, chúng ta có hàng loạt công cụ pháp lý, từ Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ tài nguyên nước, Luật Môi trường, Luật Điện lực... để điều chỉnh hoạt động thủy điện, gắn với bảo vệ phòng chống thiên tai và bảo vệ an toàn hồ thủy điện. Nghị định 444 Chính phủ mới ban hành, trong đó các bộ, ngành đều có Thông tư hướng dẫn để đảm bảo an toàn đập hồ thủy điện, hồ thủy lợi, đã có phân cấp và xác định rất rõ trách nhiệm cũng như quy trình để đảm bảo yếu tố này.
Vấn đề liên quan đến vận hành đập hồ thủy điện trong phòng, chống lụt bão để giảm thiểu tác động tiêu cực đến đời sống nhân dân địa phương, chúng ta cũng đã có hàng loạt các văn bản pháp quy hướng dẫn. Ví dụ Thông tư 47 của Bộ Tài nguyên Môi trường hướng dẫn chủ đầu tư dự án chủ động phối hợp với chính quyền địa phương phải thiết lập hệ thống giám sát, quan trắc tự động và giám sát hệ thống vận hành của các nhà máy thủy điện. Với nguyên tắc để đảm bảo lượng nước xả không vượt quá lượng nước về hồ, đồng thời có phương án phòng, chống lụt bão căn cứ chỉ đạo của bộ, ban, ngành, địa phương, trong đó, bản đồ vùng hạ du là một nội dung quan trọng.
"Tuy nhiên, không tránh khỏi có những câu chuyện ở địa phương, ví dụ như tại thủy điện Hố Hô năm 2016, xảy ra việc xả lũ vượt quá thẩm quyền gây ngập vùng hạ du. Việc này các cơ quan xử lý kiên quyết" - Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định.
Về việc thủy điện ảnh hưởng như thế nào đến mưa lũ, sạt lở đất, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết Bộ Công Thương đã tham gia đoàn công tác của Thủ tướng Chính phủ đến các tỉnh miền Trung, khảo sát thực tế, ghi nhận ý kiến đánh giá của các chuyên gia, cơ quan chức năng, cho thấy các vụ sạt lở đất đều gắn chặt với yếu tố dị thường của thời tiết. Khi lượng mưa lớn, kéo dài, thời gian lưu bão lâu, đã tác động đến cấu tạo địa chất, thổ nhưỡng địa phương.
"Tất nhiên, câu chuyện liên quan đến tác động của việc mất rừng đầu nguồn, thảm thực vật... do tác động của con người thông qua các dự án thủy điện cũng như các dự án khác là những vấn đề không thể phủ nhận trong một chừng mực nhất định"- Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết.
Thủy điện sử dụng 1 m2 đất rừng tự nhiên cũng sẽ bị loại trừ Nhìn nhận về việc lập Quy hoạch phát triển Điện lực Quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch Điện 8), Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh một lần nữa khẳng định, Bộ Công Thương sẽ cập nhật và quy định rất rõ, cho dù bất kỳ một dự án thủy điện ở quy mô nào nếu...