Đặc sản tóp
Chị họ làm dâu tận xứ Phù Tang ốm nghén, nhân người nhà về nước liền gửi tâm thư trên “messenger” dặn: “Đi đặt tóp mỡ lá chanh gấp! Càng nhiều càng… ít, gửi ông nớ đem qua cho tau.
Ngày mô chị mi cũng thèm điên cuồng. Thèm nhưng không được ăn. Mi hiểu cảm giác mẹ bầu răng rồi đó”!
Tóp mỡ Huế luôn đi kèm với vị cay đặc trưng kích thích vị giác
Đúng là dân ăn hàng có thứ hạng ở Huế nên chắc con bà cũng hưởng gen từ mẹ. Ai biểu đi lấy chồng xa mà xa lắc xa lơ rồi thèm chi khổ nấy! Thôi thì lần ni con em sẽ nhờ đứa bạn giỏi giang mần cho một mẻ tóp giòn, thơm, cay gửi đường hàng không cho sang chảnh luôn!
Video đang HOT
Có trưa ngán cơm tèn tèn tới quán bánh canh mụ Mân gần chợ Xép, hí hửng kêu một tô 15 ngàn cho sang. Thuận miệng xin: “Chị ơi, cho em ít tóp”. Nghe hồi đáp “Hết rồi em ơi” bơ chưng hửng luôn. Đảo mắt một vòng, thò tay qua bàn bên đem chén ớt về “lặn vớt” mấy miếng tóp vụn bằng hột đậu hột mè tự dưng ưa nổi cáu chi lạ! Chị phụ bán áy náy: “Sáng ni mấy đứa học trò ăn tóp dữ lắm mới hao rứa chơ ngày mô làm đủ bán ngày nấy. Có đứa một tô bánh canh, một chén tóp! (Hình như tụi hắn ăn tóp với bánh canh chơ không phải ăn kèm cho vui. Tóp luôn trộn với tương ớt. Mần cả chén trưa tha hồ mà ôm bụng mấy đứa hi! Mình… “rủa” thầm rồi cũng cố ăn cho hết phần dù thấy không ngon như mọi khi).
Tóp chỉ là miếng mỡ rán teo lại hoặc là da heo rán giòn rụm mà ăn nghe giòn tan béo béo! Có mấy quán cơm hến hút khách nhờ tóp ngon, tóp tươi. Nghe đâu một quán cơm hến trong Thành Nội ăn xong khách kỳ kèo mua tóp riêng nhưng chủ không thèm bán, bởi người ta tự làm để phục vụ thực khách ăn cơm hến nên bán ăn chơi sẽ hụt hàng! Mấy anh hay la cà mách nhau một quán nhậu phía về Bao Vinh nơi món cơm chiên ăn kèm dĩa tóp xào hành và thành món độc. Cơm chiên giòn, cay thơm mùi tỏi phối với tóp béo ngậy, càng ăn nhiều lại càng tốn… bia. Phải là khách quen hoặc ai tới sớm mới có được đặc sản ni vì mỗi ngày nhà hàng chỉ tận dụng được ít mỡ để chế biến, chậm chân thì mất phần.
Tóp mỡ thì mô cũng có, rứa mà ở Huế thành món ruột trong giới trẻ sành ăn. Chỉ tính sự hiện diện của nó trong tô cơm hến, bún Hến cũng đã nổi tiếng. Nó luôn song hành với mấy gánh bánh canh cua ở khắp ngang cùng ngõ hẻm. Thứ nữa là trở thành thực đơn ăn vặt của giới “xì tin” và được nâng lên thành tóp rang lá chanh sả ớt, tóp rang ngũ vị, tóp rang cửu vị… Món ni tuy mới nổi nhưng cũng hấp dẫn không kém, có quán ăn vặt món đỉnh nhất là tóp rang ngũ vị. Thử lên mạng mà gõ từ “Tóp mỡ Huế” thì y như rằng đã có mấy “nhà facebook” lấy tên luôn, gần 75 ngàn kết quả hiển thị cho từ khóa này và trang Foody cũng có nhiều hình ảnh, video clip giới thiệu về “đặc sản tóp Huế” hẳn hoi.
Chiên mỡ rồi lọc lấy tóp là việc đơn giản nhưng loại tóp da phải mang sao trên bếp cho rút mỡ, phơi nắng rồi mới chiên trong dầu sôi. Còn sau đó nêm nếm gia vị và thêm sả, lá chanh… để có món ăn chơi, ăn kèm hay làm món nhậu thì tùy năng khiếu bà nội trợ. Ở Huế có những cơ sở lớn sản xuất tóp mỡ bán cho các hàng cơm hến. Tuy nhiên, cũng có người vì lợi mà làm hàng kém chất lượng bị cơ quan chức năng xử phạt. Vậy nên nhiều điểm bán cơm hến tự mua thịt về rang tóp hàng ngày hoặc chọn mối quen uy tín để đặt hàng. Một chủ quán cơm hến cạnh nhà tiết lộ: “Tóp tươi màu vàng đều (không có vết đen) ăn có vị giòn”. Nếu muốn tự phối hợp các gia vị và biến tấu các món ăn với tóp các kiểu thì tự mình vào bếp thử nghiệm, có khi bạn sẽ nghiện cũng nên!
Quên đường về với mắm cá thia
Cũng do "có mà đầy" nên khi ăn không hết, bà con Thủy Thanh (TX. Hương Thủy) lại nghĩ cách làm mắm cá thia, vừa không lãng phí lại vừa giúp "kho tàng" về mắm của xứ Huế càng thêm phong phú.
Mắm cá thia ăn với sung - món mới trong kho tàng mắm Huế
Đâu không biết chứ ở Huế, cá thia được chia thành 2 loại: thia đá và thia tho. Với lũ trẻ ngày ấy, dù không ăn được (hoặc chẳng ai ăn) nhưng những chú thia đá bằng ngón tay cái vô cùng hiếu chiến luôn được ưu ái, cưng nựng trong những lần đi câu, tát ao, lội hồ, bởi khi thả vào chậu, thia đá là tác nhân chính cho thú vui giữa trưa hè của những mái đầu khen khét nắng.
Còn thia tho, câu được, lưới được thì tốt, không cũng chẳng sao, dù rằng những chú cá có khi to bằng ba ngón tay người lớn có thể giúp mâm cơm đạm bạc thêm chút chất tanh, chất đạm, bởi, cái ngai ngái bùn, ngai ngái mốc của thia tho (vì thế, thia tho còn có tên là thia mốc) không làm người ăn mấy hào hứng. Và khi mà đồng ruộng, sông hồ vẫn còn những chú lóc, chú trê, hay bầy cá rô, cá lác dai, ngọt thì nồi cá thia kho nước hay dĩa thia hấp chấm mắm gừng dần đi vào quên lãng.
Vậy mà hôm rồi về Thủy Thanh, bên gốc cây sát chân cầu ngói Thanh Toàn, sau một trận bình luận về rô, trê, ốc, ếch - những đặc sản của đồng ruộng Thủy Thanh, của dòng Như Ý hiền hòa, Lê Nguyên Sửu - một nông dân chính hiệu đang "lăm le" khởi nghiệp bằng mấy trăm con vịt trời cùng dịch vụ du lịch cộng đồng - bất chợt cao giọng: "Anh ăn mắm cá thia chưa. Đặc sản... chưa quảng bá của Thủy Thanh nhé".
Không đợi người đối diện trả lời, sau một cú điện thoại, Sửu nhanh chóng rời ghế để rồi xuất hiện với chùm trái sung còn vương mủ trắng, miếng thịt ba chỉ tươi rói, vài quả ớt đỏ cùng nhúm rau thơm xanh ngắt đặt trong chiếc rổ tre nâu bóng màu thời gian. Lui hui rửa, luộc thịt, tranh thủ chờ nước sôi, Sửu nói cá thia thì mô cũng có, mà Thủy Thanh càng nhiều. Sáng, trưa hay chiều chi cũng được, cứ ra sông buông câu một chút kiểu chi cũng có. Còn muốn "ăn sỉ" thì lưới đó, chài đó, quăng thả một chút thì có mà đầy.
Vì có mùi mốc nên thia tho bắt về, sau khi cắt vây, bỏ ruột, bỏ đầu, người chế biến cho cá vào rổ tre, thả vào nhúm muối chà cho tróc vảy, bay mùi mốc, sau đó rửa sạch, cắt từng khúc chừng ngón tay cái người lớn đem ngâm nước muối. Trong thời điểm chờ vị mặn của muối thấm vào khúc cá, giúp thịt cá "chín", săn, lâu hư, hỗn hợp những riềng, tỏi, ớt, măng vòi xắt nhỏ cùng ít xôi dẻo thơm mùi đồng ruộng cũng đã sẵn sàng.
Cá sau khi ngâm nước muối, vớt ra, để ráo, trộn đều với riềng, tỏi, ớt, măng vòi cùng xôi (xôi thay cho thính gạo, lên men giúp cá chuyển thành mắm). Tất cả cho vào thẩu, bên trên đậy lá chuối, sau đó gài chặt bằng nẹp tre, để chừng 10 ngày là dùng được.
Câu chuyện về cách làm mắm cá thia vãn cũng là khi miếng thịt ba chỉ trên bếp chín tới. Lăng xăng một hồi với nước lạnh và chanh để miếng thịt heo trắng, giòn, ngọt, Sửu quay qua giã ít tỏi, đường, ớt rồi cẩn thận trộn đều với gắp mắm cá thia thơm mùi thính gạo, nồng vị riềng lẫn cùng những miếng ớt đỏ, măng vòi đang quấn quýt chờ người thưởng thức.
Gắp miếng thịt cùng lát mắm, cọng rau thơm, với tay ngắt trái sung rồi tất cả bỏ vào miệng nhai rau ráu, Sửu quay qua nói mắm các loại ăn kèm với vả, chuối chát, khế chua, rau sống, còn mắm cá thia Thủy Thanh, anh thử đổi vị với sung coi ra răng, biết mô ăn là quên đường về...
Trước khi chia tay, Sửu nói ở Thủy Thanh có vài ba hộ làm mắm cá thia, nhưng hầu như chỉ để ăn, biếu bà con, họa hoằn lắm mới bán một vài thẩu cho những người biết mà tìm mua. Hình như bà con chưa đủ tự tin, cũng như chưa nghĩ món này có thể xuất hiện trên thị trường cùng với mắm cá rò, cá cơm, tôm chua... để phát triển quy mô, xây dựng thương hiệu.
Hà Nội, Huế, TP.HCM - thiên đường ẩm thực ở Việt Nam với nhiều đặc sản hút khách du lịch Việt Nam luôn tự hào là điểm đến cho khách du lịch khắp nơi, không chỉ con người thân thiện, cảnh đẹp tự nhiên, mà văn hóa ẩm thực của Việt Nam lúc nào cũng nằm trong top được du khách bình chọn nhiều nhất. Hãy cũng trải nghiệm những món ăn gây thương nhớ tại 3 thiên đường ẩm thực lớn nhất...