Cuộc chiến cuối cùng bảo vệ mỏ than cốc chiến lược của Ukraine

Mỏ than này, gần thành phố tiền tuyến Pokrovsk, chuyên sản xuất than cốc, nguyên liệu sống còn đối với ngành công nghiệp thép của Ukraine.

Mỏ vẫn hoạt động cho đến phút cuối cùng, khi quân đội Nga cuối cùng đã áp sát cổng mỏ.

Nga bắn hoả lực nhằm vào các lực lượng Ukraine ở Pokrovsk. Ảnh: TASS

Mỏ than cốc chiến lược lâm nguy cùng với thành Pokrovsk

Đã khuya, ông Anton Telegin đang lái xe đến một mỏ than rộng lớn gần tiền tuyến phía đông của Ukraine, lợi dụng bóng tối để trốn tránh thiết bị bay không người lái tấn công của Nga. Ông Telegin đến để nhận tiền công cho mình và một số thợ mỏ khác, như ông vẫn làm vào cuối mỗi tháng.

Nhưng chuyến đi này, vào ngày sau Giáng sinh, lại mang đến một cảm giác khác: quân đội Nga đang ở một trong những cổng xa nhất của mỏ, và Telegin tự hỏi liệu đây có phải là chuyến đi cuối cùng của mình đến nơi ông đã làm việc suốt 18 năm hay không. Vài tháng gần đây, ông và các đồng nghiệp đã phải chật vật đi làm dưới các cuộc tấn công ngày càng leo thang của Nga.

Hai ngày trước, một cuộc tấn công đã phá hỏng trạm biến áp điện của nhà máy, khiến hoạt động của mỏ bị ngừng. Cảm nhận được sự kết thúc, một số thợ mỏ đã rời đi.

Ông Telegin đã không trở lại mỏ kể từ lễ Giáng sinh vừa qua và hiện đang ở Kiev. Các cuộc giao tranh đang đến gần khiến cơ sở này không thể hoạt động và hôm 14/1, Metinvest, công ty sở hữu mỏ, thông báo rằng mỏ than cốc của họ ở gần Pokrovsk hiện đã đóng cửa.

Việc đóng cửa mỏ than, nằm ngay phía đông nam thành phố Pokrovsk đang bị Nga bao vây, đã chấm dứt nỗ lực tuyệt vọng của Ukraine nhằm duy trì hoạt động cơ sở này cho đến phút chót. Là mỏ than cốc cuối cùng còn hoạt động của Ukraine, mỏ Metinvest rất quan trọng đối với ngành công nghiệp thép của đất nước, cũng như nỗ lực chiến đấu của Kiev.

Những người thợ mỏ bất chấp nguy hiểm ở lại mỏ đã được Metinvest tăng lương. Để đến được các khu vực khai thác gần tiền tuyến nhất, họ phải đi bộ qua nhiều dặm đường hầm để tránh bị tấn công. Các cuộc pháo kích thường xuyên gây ra tình trạng mất điện, khiến họ bị mắc kẹt dưới lòng đất trong nhiều giờ.

Cú sốc với nền kinh tế Ukraine

Giờ đây, việc đóng cửa mỏ dự kiến ​​sẽ gây ra những cú sốc cho nền kinh tế Ukraine. Theo ông Oleksandr Kalenkov, người đứng đầu hiệp hội các nhà sản xuất thép của Ukraine, sản lượng thép dự kiến ​​sẽ giảm hơn một nửa, từ 7,5 triệu tấn trong năm nay xuống còn dưới 3 triệu tấn vào năm tới. Hậu quả sẽ ảnh hưởng đến thương mại, khi kim loại và các sản phẩm thép là mặt hàng xuất khẩu lớn thứ hai của Ukraine vào năm ngoái, từ đó làm giảm doanh thu thuế và tước đi của quân đội các vật liệu thiết yếu để sản xuất áo giáp.

Ông Kalenkov cho biết “Tác động, xét về mọi mặt, là rất lớn”.

Mỏ than gần Pokrovsk không phải là mỏ đầu tiên rơi vào tay Nga, khi chiến sự đã tàn phá phần lớn cơ sở công nghiệp ở miền đông Ukraine. Nhưng câu chuyện về mỏ than chiến lược này là câu chuyện về sức phục hồi của đất nước. Sau khi phải thu hẹp hoạt động do xung đột bùng phát đầu năm 2022, sản lượng than của Ukraine đã phục hồi lên 3,2 triệu tấn vào năm 2023, gần bằng mức trước chiến tranh. Năm đó, nhiều cư dân đã trở lại Pokrovsk, hy vọng rằng cục diện chiến tranh đang chuyển sang có lợi cho Ukraine.

Hình ảnh từ thiết bị bay không người lái cho thấy hỏa lực pháo binh của Ukraine nhắm vào các vị trí của Nga gần Pokrovsk ở khu vực Donetsk. Ảnh: Quân đội Ukraine

Mỏ than Metinvest là huyết mạch kinh tế của khu vực. Năm 2023, Metinvest đã tuyển dụng khoảng 4.500 người tại cơ sở này, nhiều người trong số họ đã dành phần lớn cuộc đời làm việc của mình ở đó.

Mức lương khá và điều kiện vật chất ở mỏ Metinvest rất ấn tượng trong bối cảnh cuộc xung đột. Tuy nhiên, đến cuối mùa hè năm 2024, những dấu hiệu nguy hiểm đầu tiên đã xuất hiện. Những bước tiến mới của Nga ở miền đông Ukraine đã thúc đẩy một chiến dịch huy động quân ngũ làm cạn kiệt lực lượng lao động của mỏ, khiến mỏ phải thuê phụ nữ để thay thế những người đàn ông bị bắt đi lính. Đáng lo ngại hơn nữa, mỏ Metinvest nằm trên đường tiến quân của Nga nhằm đánh vào Pokrovsk, một trung tâm hậu cần quân sự quan trọng.

Cuộc chiến kiên cường dưới lòng đất

Vào cuối tháng 9/2024, các cuộc tấn công vào mỏ đã giết chết bốn nữ công nhân. Hai người ở một trạm giặt là, trong khi hai người khác đang đợi ở trạm xe buýt. Những cái chết đó đã khiến toàn thể công nhân mỏ hoảng sợ, khiến nhiều người phải rời đi, gia nhập dòng người di tản khỏi Pokrovsk. Khi đó, lực lượng Nga chỉ còn cách chưa đầy 10 dặm (16km).

Từ đó trở đi, những người thợ mỏ mô tả các cuộc tấn công ngày càng diễn ra thường xuyên hơn. Giếng số 3 của mỏ, nằm gần mặt trận nhất, tại làng Pishchane, bắt đầu bị pháo kích thường xuyên.

Vào đầu tháng 12/2024, khi giếng số 3 trở nên quá nguy hiểm để sử dụng, những người thợ mỏ đã chuyển sang đi xuống mỏ qua một giếng khác xa hơn về phía tây. Từ đó, họ phải đi bộ hai giờ qua các đường hầm ngầm để đến được mặt than bên dưới giếng số 3. Để quay trở lại, họ phải đi trên băng chuyền vận chuyển than mới khai thác.

Đó là một công việc nguy hiểm. Hệ thống điện và thông gió đôi khi bị hỏng do pháo kích, buộc những người thợ mỏ phải sơ tán. Tuy nhiên, với cuộc chiến đang diễn ra dữ dội ở trên cao, họ vẫn cảm thấy an toàn hơn dưới lòng đất, trong những đường hầm tối tăm, sâu gần 600 mét của mỏ.

“Chính Trái đất bảo vệ bạn”, Volodymyr Kohanevych, nhân viên bảo dưỡng thiết bị tại mỏ, cho biết.

Việc duy trì hoạt động của mỏ càng lâu càng tốt là rất quan trọng đối với Metinvest, công ty dựa vào than cốc để nấu chảy quặng sắt thành thép tại các nhà máy ở phía tây đất nước. Thép được sử dụng để làm đường ray cho đường sắt của Ukraine, một tuyến đường giao thông huyết mạch trong chiến tranh, cũng như áo giáp và mũ bảo hiểm cho binh lính. Đầu tháng này, Metinvest đã bắt đầu sản xuất các tấm giáp bảo vệ cho hệ thống phòng không Patriot do Mỹ sản xuất để bảo vệ bầu trời Ukraine.

“Chúng tôi giống như một mặt trận thứ hai, làm việc vì chiến thắng”, ông Telegin nói về những người thợ mỏ và công nhân thép.

Nhưng đến giữa tháng 12, ông Telegin và các đồng nghiệp của ông biết rằng mặt trận thứ hai này sắp sụp đổ. Quân đội Nga đã tiến đến cách giếng số 3 chỉ 1 dặm, làm dấy lên lo ngại rằng họ sẽ sớm chiếm mỏ và khai thác các đường hầm để đánh thọc sườn các vị trí của quân đội Ukraine. Để đáp trả, những người thợ mỏ, phối hợp với quân đội, bắt đầu khoan các lỗ bên dưới giếng mỏ để đặt thuốc nổ.

Vài ngày sau, vào khoảng ngày 20/12, giếng đã bị nổ tung. Ông Telegin cho biết: “Mọi thứ sụp đổ, và bây giờ tất cả đều là đá”.

Một giám đốc của Metinvest cho biết thuốc nổ cũng đã được đặt trong hai giếng mỏ khác ở xa hơn về phía Tây, gần các ngôi làng Kotlyne và Udachne, hiện vẫn nằm dưới sự kiểm soát của quân đội Ukraine. Không rõ liệu chúng đã được kích nổ hay chưa.

Ông Kalenkov, chuyên gia về thép, cho biết việc đóng cửa mỏ Metinvest đã khiến Ukraine rơi vào tình thế bấp bênh. Việc nhập khẩu than cốc để bù đắp cho tổn thất sẽ tốn kém và phức tạp do những rào cản hậu cần liên quan đến chiến tranh. Ông dự kiến ​​nền kinh tế vốn đã mong manh sẽ chịu áp lực và sẽ phải cắt giảm các dự án trong ngành công nghiệp quốc phòng, chẳng hạn như sản xuất lớp giáp bảo vệ cho hệ thống Patriot.

Thu Hằng/Báo Tin tức (Theo New York Times)