Cứ 1,3 ngày Trung Quốc lại có thêm 1 tỷ phú USD mới

Tốc độ tạo ra tỷ phú của Trung Quốc đạt kỷ lục, gần 1 người/ngày. Con số đáng kinh ngạc này lại xuất hiện giữa lúc kinh tế vĩ mô ảm đạm. Động lực nào đang tạo ra làn sóng siêu giàu mới này?

Theo Danh sách Người giàu Trung Quốc Hurun 2025 vừa được công bố, “câu lạc bộ tỷ phú” của quốc gia này đã mở rộng với tốc độ chưa từng có.

Trong 12 tháng qua, Trung Quốc có thêm 340 cá nhân sở hữu tài sản ròng từ 5 tỷ nhân dân tệ (khoảng 702 triệu USD) trở lên, nâng tổng số người trong “câu lạc bộ” này lên 1.434 người – một kỷ lục. Tổng tài sản của họ phình to 42%, đạt 30.000 tỷ nhân dân tệ (khoảng 4.200 tỷ USD).

Nếu xét theo chuẩn mực tỷ phú USD, Trung Quốc hiện có 1.021 người, tăng 36% so với năm ngoái. Tính đơn giản, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đã tạo thêm gần 270 tỷ phú USD, tương đương cứ khoảng 1,3 ngày lại có một tỷ phú USD mới xuất hiện.

“Điều khiến nhiều người bất ngờ là số lượng người có tên trong danh sách năm nay đạt mức cao nhất mọi thời đại”, ông Rupert Hoogewerf, Chủ tịch và Trưởng nhóm nghiên cứu của Hurun, nhận định.

Động lực chính, theo ông, đến từ “đà tăng mạnh của thị trường chứng khoán ”.

Bữa tiệc trên thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán Trung Quốc đã trải qua một năm thăng hoa. Tính đến ngày 1/9, chỉ số sàn Thâm Quyến tăng 54%, Shanghai Composite tăng 36%, và chỉ số Hang Seng của Hồng Kông (Trung Quốc) cũng cộng thêm 42%. Sự bùng nổ này phản ánh niềm tin mạnh mẽ của các nhà đầu tư vào các trụ cột của “nền kinh tế mới”.

Những ngành công nghiệp như xe điện (EV), công nghệ sinh học và điện toán đã trở thành thỏi nam châm hút dòng vốn khổng lồ cả trong và ngoài nước. Các doanh nghiệp đầu ngành trong chuỗi cung ứng ô tô và công nghệ, đặc biệt là những công ty có tầm nhìn toàn cầu, đã gặt hái thành quả ngọt ngào.

Minh chứng rõ nét là sự thống trị của các công ty Trung Quốc trên thị trường IPO toàn cầu. Tính đến cuối tháng 9, sàn giao dịch Hồng Kông (Trung Quốc) đã vươn lên dẫn đầu thế giới về giá trị IPO, huy động được 23,27 tỷ USD, phần lớn đến từ các doanh nghiệp đại lục.

Hai trong số các thương vụ phát hành cổ phiếu lớn nhất thế giới năm nay đều gọi tên các gã khổng lồ Trung Quốc: Nhà sản xuất pin xe điện Contemporary Amperex Technology (CATL) và Tập đoàn Khai khoáng Zijin Gold International.

Sự trỗi dậy của các lĩnh vực này đã tạo ra một cuộc đổi ngôi ngoạn mục trên bảng xếp hạng tỷ phú.

“Vua nước đóng chai” Zhong Shanshan (71 tuổi), chủ sở hữu Nongfu Spring, đã đòi lại ngôi vị người giàu nhất Trung Quốc. Tài sản của ông tăng 56% lên 530 tỷ nhân dân tệ.

Trong khi đó, Zhang Yiming , nhà sáng lập ByteDance (công ty mẹ TikTok) và là người giàu nhất năm 2024, tụt xuống vị trí thứ hai. Dù vậy, tài sản của ông chủ TikTok vẫn tăng trưởng ấn tượng 34%, đạt 470 tỷ nhân dân tệ.

Tại Hồng Kông (Trung Quốc), tỷ phú Lý Gia Thành (97 tuổi) và con trai Victor Li vẫn giữ vững vị thế giàu nhất đặc khu, nhưng lại tụt từ hạng 6 xuống hạng 9 trong bảng xếp hạng tổng thể. Sự dịch chuyển này, dù nhỏ, cũng phần nào phản ánh sự trỗi dậy của các thế lực kinh doanh mới từ đại lục.

Ông Zhang Yiming, nhà sáng lập ByteDance – công ty sở hữu TikTok – người giàu nhất Trung Quốc năm ngoái, nay đã rơi xuống vị trí thứ hai (Ảnh: Reuters).

Bức tranh kinh tế hai mảng màu

Làm thế nào một quốc gia đối mặt với giá tiêu dùng (CPI) giảm 0,3% và giá sản xuất (PPI) giảm 2,3% trong tháng 9 – những dấu hiệu rõ rệt của giảm phát – lại có thể sản sinh ra nhiều người siêu giàu đến vậy?

“Những phát hiện trong danh sách người giàu tương phản với bức tranh kinh tế ảm đạm”, ông Ding Haifeng, cố vấn tại công ty tư vấn tài chính Integrity ở Thượng Hải, đưa ra nhận định sắc sảo.

Nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức cùng lúc. Tăng trưởng GDP quý III chỉ đạt 4,8%, giảm nhẹ so với mức 5,2% của quý II. Lĩnh vực bất động sản vẫn chìm trong khó khăn, niềm tin tiêu dùng yếu, và áp lực giảm phát hiện hữu khi cả chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và giá sản xuất (PPI) đều giảm trong tháng 9. Đáng chú ý, đầu tư vào tài sản cố định trong 9 tháng đầu năm bất ngờ giảm 0,5%, lần đầu tiên sụt giảm kể từ năm 2020.

Tuy nhiên, giữa những gam màu xám đó, vẫn có những điểm sáng le lói cho thấy một sự chuyển dịch cấu trúc mạnh mẽ. Lợi nhuận của các doanh nghiệp công nghiệp trong tháng 9 tăng vọt 21,6% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng cao nhất trong gần hai năm. Động lực chính đến từ lĩnh vực sản xuất công nghệ cao, với lợi nhuận tăng tới 26,8% trong tháng 9.

Sự phân hóa này cho thấy một nền kinh tế hai tốc độ. Một bên là các ngành công nghiệp mới, hướng đến xuất khẩu và công nghệ cao, đang phát triển vũ bão và tạo ra khối tài sản khổng lồ cho những người đứng đầu. Bên còn lại là các ngành kinh tế truyền thống và thị trường tiêu dùng nội địa vẫn đang vật lộn để tìm lại đà tăng trưởng.

Tái định hình động lực tăng trưởng

Nghịch lý này không phải là ngẫu nhiên. Nó phản ánh một chiến lược có chủ đích của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc. Tại các hội nghị kinh tế cấp cao gần đây, Bắc Kinh đã nhấn mạnh ưu tiên cho “đột phá công nghệ và nâng cấp năng lực công nghiệp” thay vì tung ra các gói kích thích tiêu dùng quy mô lớn.

Bà Louise Loo, Trưởng bộ phận Kinh tế châu Á tại Oxford Economics, phân tích rằng dù các nhà hoạch định chính sách nhận thức rõ tâm lý hộ gia đình còn yếu, họ không có kế hoạch tung ra gói kích cầu tiêu dùng lớn trong 5 năm tới. Thay vào đó, trọng tâm được đặt vào việc xây dựng các nền tảng công nghiệp hiện đại, tự chủ về khoa học – công nghệ và phát triển thị trường nội địa mạnh mẽ theo một mô hình tăng trưởng mới.

Như vậy, việc Trung Quốc có thêm một tỷ phú sau mỗi 1,3 ngày không đơn thuần là câu chuyện về sự giàu có. Nó là chỉ dấu cho một cuộc tái cấu trúc kinh tế sâu rộng, nơi các động lực tăng trưởng cũ đang dần nhường chỗ cho những ngành công nghiệp của tương lai.

“Điều này cho thấy sức bật bền bỉ của nền kinh tế Trung Quốc, khi các doanh nghiệp tăng trưởng cao như xe điện và robot đang trở thành động lực tăng trưởng mới”, ông Ding Haifeng kết luận.