Crimea có thể là chiến trường tiếp theo định đoạt xung đột Nga – Ukraine

Cuộc xung đột ở Ukraine có nguy cơ trở nên khốc liệt hơn trong năm nay khi Nga dự kiến mở cuộc tấn công lớn và nhiều vũ khí tân tiếp của phương Tây đổ vào để củng cố lực lượng Ukraine.

Giai đoạn quyết định

Xe quân sự Nga di chuyển trên tuyến đường gần Armiansk, Bán đảo Crimea ngày 25/2/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Business Insider, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg gần đây đã cảnh báo rằng cuộc xung đột đã bước vào giai đoạn quyết định. Giai đoạn mới này của cuộc xung đột có thể liên quan tới Crimea – bán đảo quan trọng với quân đội Nga .

Bán đảo này sáp nhập Nga vào năm 2014, đóng vai trò là bệ phóng cho chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga vào tháng 2/2022 và giúp mở đường cho các lực lượng Nga chiếm một phần đáng kể ở miền Nam Ukraine. Crimea tiếp tục là cứ điểm để máy bay và tàu chiến Nga không kích Ukraine.

Trung tướng về hưu Ben Hodges, cựu chỉ huy Lục quân Mỹ ở châu Âu, nhận định: “Địa hình quyết định cho cuộc xung đột này là Crimea. Chính phủ Ukraine biết họ không thể chấp nhận Nga giữ quyền kiểm soát Crimea… Trong vài tháng tới, Ukraine sẽ đặt ra các điều kiện để giải phóng Crimea”.

Nga sáp nhập Crimea và chiếm một vùng đất quan trọng ở miền Nam Ukraine như các thành phố Melitopol và Mariupol. Crimea nối với Nga bằng một cây cầu, đóng vai trò là tuyến đường cung cấp quan trọng cho quân đội Nga. Bán đảo Crimea là nơi đặt một số căn cứ quân sự và hạm đội Biển Đen của Nga.

Crimea cũng có tầm quan trọng mang tính biểu tượng lớn đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, Tướng Mark Milley cho rẳng cuộc chiến giành lại Crimea có thể cực kỳ đẫm máu, sẽ dẫn đến thương vong lớn cho cả hai bên. Ông Milley luôn khẳng định rằng các cuộc đàm phán là cần thiết để chấm dứt xung đột và hồi tháng 11/2022, ông cho rằng khả năng Ukraine đẩy Nga khỏi Crimea về mặt quân sự là không cao.

Nhưng dường như ngày càng có nhiều chuyên gia quân sự nghĩ giành lại Crimea là điều cấp thiết đối với Ukraine, cho rằng các lực lượng Ukraine có khả năng hoàn thành điều này.

Ông Andriy Zagorodnyuk, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, gần đây đã viết trên tạp chí Foreign Affairs: “Sau nhiều tháng liên tiếp giành được thắng lợi trên chiến trường, rõ ràng Ukraine có khả năng giải phóng Crimea. Do đó, Ukraine nên lên kế hoạch giải phóng Crimea và phương Tây nên lên kế hoạch giúp đỡ”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (phải) chủ trì một cuộc họp nội các ngày 2/4/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cam kết sẽ đẩy các lực lượng Nga ra khỏi tất cả các lãnh thổ bị chiếm đóng, gồm cả Crimea. Với cam kết đó, Ukraine đã tăng cường đề nghị phương Tây gửi các loại vũ khí tân tiến hơn. Tổng thống Zelensky nói qua bài phát biểu video phát tại cuộc họp thường niên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos: “Hãy đưa vũ khí cho chúng tôi và chúng tôi sẽ lấy lại đất của chúng tôi”.

Mới đây, Mỹ và Đức tuyên bố sẽ gửi xe tăng Leopard và M1 Abrams tới Ukraine, đáp ứng một yêu cầu lớn. Ukraine đã nhấn mạnh rằng xe tăng sẽ là cần thiết để giành lại quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.

Tổng thống Joe Biden cho biết Mỹ sẽ cung cấp cho Ukraine 31 xe tăng M1 Abrams. Trước thông báo này, một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ nói các xe tăng nói trên không chỉ để củng cố khả năng phòng thủ của Ukraine mà còn giúp nước này có khả năng giành lại lãnh thổ có chủ quyền. Quan chức này cho biết lãnh thổ đó gồm cả Crimea.

Tương tự, Tổng thống Biden nói: “Khi mùa xuân đang đến gần, các lực lượng Ukraine đang nỗ lực bảo vệ lãnh thổ mà họ nắm giữ và chuẩn bị cho các cuộc phản công bổ sung. Để giải phóng vùng đất của họ, họ cần có khả năng chống các chiến thuật và chiến lược mà Nga đang phát triển trên chiến trường trong thời gian sắp tới”.

Một số chuyên gia quân sự hàng đầu nhận định việc phương Tây ngần ngại gửi các loại vũ khí khác đang kéo dài cuộc xung đột và cản trở Ukraine chiến đấu với Nga vào thời điểm then chốt.

Trung tướng Lục quân Mỹ về hưu James Dubik, hiện là thành viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh, đã viết trong một bài bình luận gần đây cho The Hill: “Các đồng minh đơn giản là phải ngừng cách tiếp cận ‘cung cấp cho họ một phần những gì họ cần, chậm hơn mức họ cần’ khi viện trợ vũ khí cho Ukraine. Cách tiếp cận này đã diễn ra quá lâu rồi. Ukraine cần nhiều hơn hệ thống phòng không, xe tăng, pháo tầm xa và cả tên lửa để làm những gì cần thiết”.

Để đẩy lực lượng Nga khỏi Crimea, ông Hodges nhấn mạnh rằng Ukraine sẽ cần vũ khí tấn công chính xác tầm xa như tên lửa ATACMS có thể được bắn từ bệ phóng HIMARS gắn trên xe tải.

Ukraine có thể giành lại Crimea bằng cách cô lập bán đảo thông qua các cuộc tấn công trên không và trên bộ nhằm cắt đứt và phá vỡ các liên kết chính của Nga với Crimea như cầu Kerch, vốn đã bị phá hoại.

Một khi Crimea bị cô lập, Ukraine sẽ cần triển khai một loạt các hệ thống tầm xa chống lại các cơ sở và lực lượng của Nga ở Crimea, khiến họ không thể kiểm soát được và buộc họ phải rời đi.

Nguy cơ liên quan Crimea

Khói bốc lên ngùn ngụt từ hiện trường vụ nổ trên cây cầu nối với Bán đảo Crimea ngày 8/10/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Nếu Ukraine chuyển sang chiếm lại Crimea, có thể làm dấy lên những lo ngại rằng Nga có thể chuyển sang vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích quân sự hàng đầu đã nhiều lần nói rằng các mối đe dọa hạt nhân phần lớn là nhằm ngăn chặn phương Tây ủng hộ Ukraine và cho rằng Nga sẽ không thực sự sử dụng một loại vũ khí như vậy. Các lực lượng Nga đã từng rút khỏi các khu vực mà Nga hiện tuyên bố là một phần của Nga, như Kherson. Các tài sản của Nga ở Crimea, gồm cả các căn cứ không quân, đã trở thành mục tiêu tấn công của Ukraine mà Ukraine không bị đáp trả bằng hạt nhân.

Ông Dara Massicot, một nhà nghiên cứu chính sách cao cấp tại RAND Corporation, gần đây đã nói với tờ New York Times: “Crimea đã bị tấn công nhiều lần mà không gây ra leo thang lớn nào từ Điện Kremlin”.

Khi mọi thứ ổn định, có một cơ hội mong manh là Nga và Ukraine sẽ tổ chức các cuộc đàm phán để chấm dứt xung đột. Nhưng quan điểm của các bên về các vùng lãnh thổ Ukraine mà Nga đã sáp nhập khiến đàm phán khó có kết quả. Ukraine đã thể hiện rõ ràng rằng họ sẽ không đồng ý với thỏa thuận nào yêu cầu nhượng lại lãnh thổ cho Nga và rất khó có khả năng Nga sẽ từ bỏ các lãnh thổ mới ở Ukraine.

Nói tóm lại, cuộc xung đột sẽ tiếp tục và phương Tây đã tham gia quá sâu vào đó, đến mức không thể quay đầu lại.