Cộng đồng quốc tế tìm tương lai hậu chiến sự cho Dải Gaza

Lãnh đạo các nước Liên minh châu Âu (EU) nhóm họp thượng đỉnh để phác thảo kịch bản tương lai Dải Gaza sau khi chiến sự kết thúc, trong khi Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đáp chuyến bay đến Arab Saudi để tiếp tục nỗ lực vạch “kiến trúc cho hòa bình lâu dài” ở Trung Đông.

Lãnh đạo các nước EU trong hai ngày 21 và 22/3 nhóm họp thượng đỉnh tại trụ sở liên minh ở Brussels để thảo luận về vấn đề tiếp tục viện trợ Ukraine cũng như căng thẳng leo thang tại Trung Đông. Hãng thông tấn Anadolu dẫn lời quan chức ngoại giao Đức cấp cao cho biết, một trong những chủ đề được các lãnh đạo EU rất chú trọng là tìm ra một “kịch bản thực tế” về quyền lực ở Dải Gaza sau khi cuộc xung đột hiện nay giữa Israel và phong trào vũ trang Hamas của người Palestine chấm dứt.

EU muốn góp sức kiến tạo tương lai đó thông qua “vai trò quan trọng” trong hỗ trợ tái thiết Dải Gaza về cả tài chính và các dự án khác. Hiện chưa có thỏa thuận cụ thể nào được thống nhất, nhưng các cuộc đàm phán đang diễn ra khá tích cực. EU cũng trông đợi vào một lệnh ngừng bắn lâu dài ở Dải Gaza, cho rằng việc các bên đạt thỏa thuận trao đổi con tin “có mối liên hệ rất chặt chẽ” với nỗ lực thiết lập ngừng bắn.

Người dân Palestine ở Dải Gaza đang sinh sống trong cảnh thiếu thốn nghiêm trọng do tác động của chiến sự. Ảnh: Mena

Sau khi xung đột ở Dải Gaza nổ ra năm ngoái, EU đã lên án việc nhóm vũ trang Hamas của người Palestine tấn công vào lãnh thổ Israel, cho rằng Tel Aviv có quyền tự vệ. Tuy nhiên, EU cũng nhiều lần hối thúc Israel tôn trọng luật quốc tế, đồng thời nêu quan ngại về tình hình nhân đạo ở Dải Gaza. Hôm 20/3, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel nói rằng, EU trông đợi các bên đạt thỏa thuận ngừng bắn để bảo vệ dân thường, đồng thời thả tự do cho các con tin, cũng như tăng cường viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza. Thủ tướng Đức Olaf Scholz sau đó tiết lộ, các cuộc đàm phán ngừng bắn đang diễn ra và có thể đạt kết quả tích cực. “Tôi không muốn đưa ra hy vọng hão huyền ở đây, nhưng tôi có niềm tin rằng, (triển vọng ngừng bắn) hiện nay thực tế hơn so với quãng thời gian dài vừa qua”, ông Scholz nêu quan điểm.

Việc phác thảo kịch bản hậu chiến sự cho Dải Gaza được mô tả là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cộng đồng quốc tế nhằm đảm bảo Israel có được an ninh cơ bản nhất, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích của người Palestine, giúp các bên đi đến giải pháp hòa bình để từng bước xử lý triệt để mâu thuẫn. Theo AP, tháng 1/2024, các ngoại trưởng EU từng khẳng định việc một nhà nước Palestine được thành lập là giải pháp đáng tin cậy duy nhất để đạt được hòa bình ở Trung Đông. Tháng 2/2024 vừa qua, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu từng đề nghị quân đội Israel tiếp tục có quyền hoạt động “tự do vô hạn” ở Dải Gaza, nhưng sau đó vấp phải sự phản đối của cộng đồng quốc tế, bao gồm cả Mỹ và cộng đồng châu Âu.

Song song với nỗ lực ở Brussels, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ngày 21/3 đã bay tới Trung Đông vì hai mục đích chính, một là tìm kiếm lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza; hai là tập trung vào thiết kế “kiến trúc cho hòa bình lâu dài” ở Trung Đông, bao gồm kế hoạch quản lý và đảm bảo an ninh tại Dải Gaza khi giao tranh dừng lại. Đây là lần thứ sáu ông Blinken đến Trung Đông kể từ tháng 10 năm ngoái. Ông đã có các cuộc gặp với Ngoại trưởng Faisal bin Farhan và Thái tử Mohammed bin Salman của Arab Saudi, quốc gia có ảnh hưởng lớn trong thế giới Arab.

Theo New York Times, Mỹ rất muốn thuyết phục Arab Saudi chấp thuận thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel, một động thái có thể dẫn đến việc Israel nhượng bộ người Palestine trong một số vấn đề then chốt. Washington coi đó là một bước tích cực nhằm đạt được mục tiêu dài hạn hơn nhằm duy trì sự ổn định ở Trung Đông, cũng như thiết lập hòa bình thật sự giữa Israel và Palestine. Đổi lại mong muốn của Mỹ, Arab Saudi trông đợi Mỹ và Israel giúp họ thiết lập chương trình hạt nhân dân sự trên lãnh thổ Arab Saudi cùng những hỗ trợ quân sự lớn hơn từ Washington.

Về nỗ lực tìm kiếm ngừng bắn ở Dải Gaza, Israel và Hamas hiện đang tham gia các vòng đàm phán kéo dài 2 tuần tại Doha do Mỹ, Qatar và Ai Cập làm trung gian. Một quan chức cấp cao của Israel hôm 20/3 đánh giá đây là vòng đàm phán “phức tạp”, đồng thời bày tỏ sự bi quan về khả năng đạt được một thỏa thuận. Trong khi đó, ông Ismail Haniyeh, thủ lĩnh chính trị của Hamas, cáo buộc Tel Aviv phá hoại nỗ lực đối thoại với việc đột kích vào Al-Shifa, bệnh viện lớn nhất ở Dải Gaza. Reuters dẫn thông báo của quân đội Israel tuyên bố loại khỏi vòng chiến đấu 90 tay súng và bắt 160 thành viên khác của Hamas ở bệnh viện Al-Shifa. Tuy nhiên, Hamas nói rằng, những người thiệt mạng là bệnh nhân hoặc dân thường tới bệnh viện Al-Shifa lánh nạn.

New York Times cho biết thêm, ông Blinken sẽ sớm đến Israel để yêu cầu Tel Aviv có kế hoạch bảo vệ dân thường hiệu quả khi họ tấn công thành phố Rafah ở phía Nam Dải Gaza. Sau hơn 5 tháng giao tranh, ít nhất 32.000 người đã thiệt mạng ở Dải Gaza vì hỏa lực Israel, phần lớn là phụ nữ và trẻ em; ngoài ra, hàng chục ngàn người khác đã bị thương. Chiến dịch tấn công của Israel cũng san phẳng cơ sở hạ tầng, gây ra nạn đói nghiêm trọng, khiến hơn 2 triệu người Palestine phải di dời và hiện phần lớn họ đang cố gắng sinh tồn trong các khu lều trại tạm bợ ở Rafah.