Công cuộc gia cố hàng rào biên giới ở châu Âu giữa xung đột Ukraine

Biên giới kéo dài giữa Phần Lan và Nga băng qua những khu rừng rậm rạp, vốn chỉ được ngăn cách bằng những chiếc cọc gỗ hay hàng rào thấp để ngăn gia súc đi lạc.

Nhưng chẳng bao lâu nữa, những bức tường kiên cố hơn, cao hơn sẽ mọc lên khu vực này.

Binh sĩ Ba Lan dựng hàng rào thép gai dọc biên giới Ba Lan với vùng Kaliningrad của Nga ở Wisztyniec, Ba Lan ngày 2/11. Ảnh: AP

Theo hãng tin AP, đầu tháng 11, các binh sĩ Ba Lan đã bắt đầu giăng những cuộn thép gai dọc biên giới với Kaliningrad, một phần lãnh thổ của Nga nằm giữa Ba Lan và Litva. Giới chức cũng lắp đặt camera và các hệ thống giám sát điện tử tại khu vực này. Trước đây, chí có lực lượng biên phòng tuần tra không thường xuyên.

Bức tường Berlin sụp đổ hơn 30 năm trước từng được coi là minh chứng cho hy vọng hợp tác với Moskva. Nhưng giờ đây, chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đã mở ra kỷ nguyên đối đầu mới ở châu Âu, khiến nhiều quốc gia phải tiến hành xây những bức tường biên giới mới kiên cố, vững chắc hơn – bằng kim loại, bê tông và thép gai – để tăng cường an ninh.

Ông Klaus Dodds, Giáo sư địa chính trị tại trường Đại học Royal Holloway ở London, bình luận: “Bức màn sắt đã biến mất, nhưng ‘bức màn dây thép gai’ giờ đây không may đã trở thành hiện thực đối với phần lớn châu Âu”.

Trước xung đột Nga – Ukraine, một số quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã bắt đầu xây dựng hàng rào biên giới trong bối cảnh làn sóng di cư ồ ạt. Chỉ trong năm 2015, trên 1 triệu người tị nạn và người di cư từ Trung Đông và châu Phi đã vào Nam Âu. Trong năm 2015 – 2016, hàng nghìn người xin tị nạn, chủ yếu từ Trung Đông, đã đến các trạm kiểm soát biên giới ở phía bắc Phần Lan.

Khi mối quan hệ với Belarus xấu đi sau khi Tổng thống Alexander Lukashenko đắc cử năm 2020, hàng nghìn người di cư đã tràn qua biên giới của EU. Phản ứng với tình huống này, Ba Lan và Litva đã dựng lên những bức tường dọc biên giới với Belarus.

Lực lượng biên phòng Ba Lan tuần tra khu vực biên giới giữa Ba Lan và Belarus, gần Kuznice, Ba Lan ngày 30/6. Ảnh: AP

Khi xung đột Ukraine nổ ra, lo lắng cuộc khủng hoảng di cư sẽ xảy ra trước các lệnh trừng phạt nhằm vào Moskva, các nhà lãnh đạo châu Âu đã bắt đầu thắt chặt biên giới quốc gia.

Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin đã công bố kế hoạch gia cố một số khu vực biên giới kéo dài 1.340 km của Phần Lan với Nga – đường biên giới dài nhất với các quốc gia EU. Và trong bối cảnh Moskva cảnh báo Phần Lan và Thụy Điển tìm cách gia nhập NATO sẽ gây ra “những hậu quả chính trị – quân sự nghiêm trọng”, bà Marin cho biết việc xây tường biên giới sẽ giúp bảo vệ quốc gia trước “mối đe dọa hỗn hợp” của làn sóng di cư quy mô lớn và bất thường.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, hàng rào biên giới mới có ít khả năng bảo vệ trước tên lửa hoặc xe tăng. Thay vào đó, các chính phủ hy vọng các hàng rào và hệ thống giám sát điện tử sẽ giúp kiểm soát tốt hơn biên giới của đất nước và ngăn chặn làn sóng di cư.

Ông Stanislaw Zaryn, quan chức an ninh của Chính phủ Ba Lan, thừa nhận hàng rào biên giới không ngăn được mọi người tìm cách vượt biên trái phép, nhưng ông nói: “Nó cho phép các lực lượng của chúng tôi hành động nhanh chóng và hiệu quả hơn mà không cần triển khai nhiều lực lượng như trước”.

Giáo sư Dodds cho biết ông hiểu rõ động lực khiến các quốc gia châu Âu thúc đẩy xây tường biên giới, nhưng ông cảnh báo rằng chúng hiếm khi hiệu quả như dự định và sẽ đẩy người di cư vào những hành trình nguy hiểm hơn.

Các nhà hoạt động nhân quyền ở Ba Lan đã phản đối xây bức tường thép cao 5 mét dọc theo 186 km biên giới của nước này với Belarus, cho rằng bức tường này ngăn cản những người yếu nhất nhưng không phải là những người kiên định nhất.