Cơm nắm muối vừng: Món ăn của một thời thiếu thốn, giờ là quà quê nơi thành phố

Rachel Phạm11:10 14/04/2022

Cơm nắm trắng muốt, dẻo ngọt chấm với muối vừng thơm bùi là kỷ niệm tuổi thơ khó lòng quên được.

Ngày xưa, thời còn thiếu thốn, thịt cá là một điều gì đó rất xa xỉ. Khi ấy, các bà các mẹ đã sáng tạo ra biết bao món ăn dân dã từ những nguyên liệu sẵn có, đưa gia đình vượt qua bữa đói, bữa no. Những ai từng trải qua thời kỳ này khó lòng quên được món cơm nắm muối vừng.

Cơm nắm muối vừng là món ăn gắn liền với một thời thiếu thốn của nhiều gia đình. (Ảnh minh họa)

Gọi là muối vừng nhưng thành phần của món ăn này còn có cả lạc. Muốn có được mẻ muối thơm ngon, phải chọn lạc, vừng mẩy hạt, không mối mọt hay ẩm mốc, đem rang trên lửa và đảo đều tay, bởi chỉ cần một vài hạt bị cháy thì cả mẻ muối coi như thất bại.

Trước đây, người ta hay dùng muối hột, rang cho khô rồi giã nhỏ thì mới giữ được lâu, không bị ẩm ướt. Bây giờ thì tiện hơn, trộn với muối bột canh nhưng hương vị không thể ngon bằng cách làm truyền thống.

Video đang HOT

Muối vừng được làm từ vừng, lạc và muối hột giã nhuyễn. (Ảnh minh họa)

Kể sơ nguyên liệu thì chẳng mấy phức tạp, nhưng khâu chế biến lại đòi hỏi nhiều khéo léo. Lạc, vừng rang xong phải đem giã nhỏ nhưng không được nát quá. Sau đó, trộn với muối hột đã rang tùy theo khẩu vị mỗi gia đình. Ở một số nhà, người ta còn cho thêm một ít mì chính hoặc đường để cân bằng vị.

Ảnh minh họa

Trước đây, cơm trắng thường được nắm lại thành từng nắm cho người đi xa mang theo làm lương thực, ăn kèm với muối vừng để tiết kiệm. Từ đó mới có cơm nắm muối vừng. Còn trong gia đình, chỉ cần một chén cơm trắng, rắc thêm một ít muối vừng phía trên. Cơm dẻo ngọt, nóng sốt hòa lẫn với vị bùi, béo của muối vừng, đơn sơ là thế mà có bữa ăn được mấy bát cơm.

Trước đây, người đi xa thường mang theo cơm nắm muối vừng cho tiết kiệm. (Ảnh minh họa)

Bây giờ, cơm nắm muối vừng đã trở thành món quà quê nơi thành phố. Từ các gánh hàng rong hay các nhà hàng cơm quê, không khó để bắt gặp món ăn dân dã này. Người ta thường cho cơm vào những mảnh vải mỏng, nhào nặn để các hạt dính vào nhau thành một khối thống nhất, dẻo mịn nhưng không nát và ướt.

Món ăn này bây giờ được bán nhiều ở các thành phố lớn. (Ảnh minh họa)

Món ăn khơi gợi những kỷ niệm của thời thơ ấu. (Ảnh minh họa)

Ngày nay, các hàng có bán cơm nắm muối vừng vẫn rất đông khách, chứng tỏ người Việt vẫn dành cho món ăn dân dã này một tình cảm đặc biệt, như một cách trân trọng giá trị ẩm thực đến từ quá khứ.

Cơm nắm muối vừng món quà thanh tao

Tôi thường bị thu hút bởi những người phụ nữ đạp xe đạp cũ chở đôi thúng cùng bộ quần áo nâu có màu hơi cũ lướt nhẹ trên đường phố Hà Nội.

Mỗi lần nhìn thấy, tôi phải chạy theo thật nhanh để mua một nắm quà, mà với tôi đó là thứ gợi về cả khoảng trời ký ức: cơm nắm muối vừng.

Cơm nắm được cắt thành từng miếng nhỏ vừa ăn

Theo chân bóng áo nâu, tôi đã được gợi về thật nhiều những kỷ niệm từ người phụ nữ mộc mạc đã gắn bó với góc nhỏ vỉa hè trên phố Hàng Bún hơn 30 năm nay. Hỏi chuyện mới biết, bà ở làng Ngọc Hà - làng cổ của Thăng Long xưa, đã ngoài 80 tuổi nhưng hàng ngày vẫn đạp xe đi bán hàng.

Gian hàng của bà chỉ có khiêm tốn một chiếc thúng, một chiếc mẹt với vài chiếc ghế nhựa con con; thế nhưng lại là cả khoảng trời ký ức với nhiều người. Những lúc vắng khách, bà lại tỉ tê kể chuyện; ngày xưa bán là vì kinh tế, mưu sinh; giờ có tuổi rồi, nếu không bán thì lại buồn chân, buồn tay, nhớ nghề. Bà bảo, có thể bây giờ, tụi trẻ con lớn lên ít ai biết được vị cơm nắm muối vừng ra sao. Ngày xưa, cơm nắm thường được theo người nông dân ra đồng, theo chân những người con đi xa trên các chuyến xe, chuyến tàu xuôi ngược Bắc, Nam. Bởi nó vừa lành, vừa tiện, hợp túi tiền bình dân mà ăn vào lại no lâu. Ngày nay, cuộc sống phát triển, món ăn bình dị này hầu như chỉ còn trong ký ức của ít người thế hệ 8x, 9x trở về trước...

Ngày nay, cơm nắm còn được kết hợp với nhiều thứ tùy sở thích

Cơm nắm, chỉ đơn giản là gạo vo sạch cho vào nồi nấu thành cơm rồi được vo tròn. Tưởng chừng là dễ. Thế nhưng, không phải ai cũng có thể làm được cho khéo, cho ngon. Để thứ cơm ấy có thể nắm, dính và quyện vào nhau thì lúc đong nước, không được ít quá cơm sẽ khô, không nắm nổi; mà nhiều nước thì cơm sẽ nhão... Hơn nữa, cơm phải nắm lúc còn nóng thì các hạt mới có độ quyện thành một khối. Thành phẩm của cơm nắm phải nhìn rõ những hạt cơm trong trong, trắng tinh đẹp mắt. Mỗi khi có khách tới mua hàng, tôi thích nhìn bà cầm con dao nhỏ, xắt nhẹ từng miếng trên nắm cơm và sau đó phủ lớp muối vừng vàng rụm. Vị dẻo ngọt của cơm cùng chút đậm đậm, bùi bùi của muối vừng tạo nên dư vị thật đặc biệt. Mải mê kể về cơm nắm, bà không quên giới thiệu về muối vừng... Muối vừng là thứ vừng được giã nhỏ cùng lạc, trộn thêm chút muối cho đậm vị. Đã thành thói quen, cứ đến vụ thu hoạch lạc, vừng; bà lại tìm lựa của những người lao động ở quê. Sau khi phơi khô, lựa kỹ bà mang về và bọc kín, dùng đến đâu sẽ chế biến đến đấy. Không biết mọi người làm muối vừng thế nào nhưng với bà, muối vừng còn có bí kíp riêng, muối phải được rang với vừng với lạc để có thể để được lâu mà không bị ỉu. Thế nhưng, gánh cơm nắm muối vừng của bà nhanh hết hàng lắm, làm sao có chuyện muối vừng để lâu được. Có lẽ, bí kíp kì diệu nhất là sự cần cù, tần tảo để làm nên món quà thanh tao mà gần gũi.

Ngày nay, để phù hợp với thị hiếu của nhiều khách hàng, ngoài cơm nắm muối vừng, bà cũng chuẩn bị thêm cả giò, chả, ruốc để chiều lòng các thực khách. Dù cơm nắm muối vừng được bày bán khắp nơi trên phố phường Hà Nội, trên khắp các tỉnh thành của cả nước, nhưng hình ảnh người phụ nữ áo nâu quần lụa cùng đôi thúng, chiếc mẹt là một nét gì đó rất riêng như nếp quen của đời thường bình dị.

Món cơm nắm muối vừng thơm ngon dân dã Món cơm nắm muối vừng thơm ngon dân dã không cầu kỳ, chỉ có hạt muối mặn mòi, hạt vừng là những nguyên liệu đơn giản có sẵn trong gia đình nhưng tạo ra món ăn ngon tuyệt. Món cơm nắm muối vừng thơm ngon dân dã Nguyên liệu làm món cơm nắm muối vừng dân dã ngon tuyệt: 500g gạo dẻo thơm....