Cơ hội của ‘thời trang chậm’
Đại dịch Covid-19 đã dẫn đến những thay đổi quan trọng trong ngành công nghiệp thời trang toàn cầu, thúc đẩy sự phát triển của các phương thức bền vững hơn.
Bên cạnh tác động sâu sắc đến mỗi cá nhân và đời sống kinh tế, xã hội, chính trị trên toàn cầu, dịch Covid-19 còn bộc lộ những điểm bất cập trong ngành công nghiệp thời trang, đặc biệt là thời trang nhanh.
Giờ đây, khi vòng xoáy sản xuất và tiêu thụ quá mức có khoảng đứt gãy, chúng ta có cơ hội gây dựng một văn hóa thời trang “chậm” hơn, đề cao sự thoải mái, chất lượng và môi trường.
“Thời trang nhanh” bộc lộ nhiều khuyết điểm
Theo tổ chức SustainableFashion.Earth, các loại vải tổng hợp được sử dụng trong 72% số quần áo của chúng ta cần đến 200 năm để phân hủy. Ngay cả các chất liệu tự nhiên như vải bông cũng gây tổn hại cho môi trường, khi đòi hỏi lượng nước và thuốc trừ sâu lớn. Bên cạnh đó, tờ Europarl cho biết ngành công nghiệp thời trang thải ra lượng khí nhà kính chiếm 10% toàn cầu khi sản xuất và vận chuyển hàng triệu món đồ mỗi năm.
Ngoài ra, yếu tố giá rẻ và hợp thời, cùng các đợt khuyến mãi hấp dẫn khiến người tiêu dùng không ngại vung tay mua sắm. Nhưng phần lớn số sản phẩm đó cũng kết thúc vòng đời khi chỉ được sử dụng đôi lần.
Các nhà bán lẻ thời trang nhanh tìm mọi cách khiến người tiêu dùng tưởng rằng “càng nhiều càng tốt”, từ đó tạo ra vấn đề trong cách tiêu thụ. Tuy nhiên, trong đại dịch Covid-19, toàn bộ ngành công nghiệp này đã chững lại: Chuỗi bán lẻ phải đóng cửa, lượng mua sắm trực tuyến tăng cao thúc đẩy nhu cầu số hóa. Bên cạnh đó, nhiều người lao động phải làm việc ở nhà, sinh hoạt cộng đồng bị hạn chế, kèm theo những bất ổn về tài chính khiến doanh số quần áo giảm mạnh.
Hoạt động sản xuất dừng lại, chuỗi cung ứng đứt gãy. Cùng lúc, ngày càng nhiều người tiêu dùng lên tiếng bày tỏ lo ngại về tác động của ngành lên môi trường.
Nhiều người tiêu dùng chuyển sang chọn lọc sản phẩm chất lượng, thay vì mua sắm theo cảm tính. Ảnh: Shutterstock.
Thực tế trên thúc đẩy các nhà bán lẻ thời trang tập trung vào yếu tố “xanh”, tìm ra những giải pháp bền vững hơn cho sản phẩm của mình. Trong đó, “ thời trang chậm” trở thành khái niệm ngày càng được quan tâm nhiều hơn.
Gin Lee – nhà đồng sáng lập thương hiệu Ginlee Studio tại Singapore – khẳng định: “Đại dịch Covid-19 giúp chúng ta hướng đến sự bền vững nhanh chóng hơn, bằng cách giải quyết vấn đề sản xuất dư thừa. Trong thời gian này, chúng tôi nhận ra sự quan trọng của việc giảm thiểu rác thải và tiết kiệm nguồn tài nguyên quý giá, nhất là khi thời trang vẫn mang tiếng xấu là sản xuất quá mức và rồi giảm giá sâu cuối mùa để xả kho, từ đó thúc đẩy hành vi mua sắm cảm tính”.
“Thời trang chậm” – giải pháp lâu dài và bền vững
Thời trang chậm là cách thức thay thế, với đặc trưng là sự quan tâm và bình tĩnh, trái ngược với sự vội vã, gây nhiều tổn hại của thời trang nhanh. Các sản phẩm được tạo ra khi đã cân nhắc mọi yếu tố của chuỗi cung ứng, với mục tiêu tôn trọng con người, môi trường và động vật. Điều này cũng đồng nghĩa với việc dành nhiều thời gian hơn cho quá trình thiết kế, đảm bảo mỗi sản phẩm xuất xưởng đều đạt chất lượng cao, có thể sử dụng lâu dài và “tuần hoàn”.
Xu hướng này được nhiều hãng thời trang, đặc biệt là các nhãn hàng với những nhà thiết kế trẻ tuổi, lựa chọn, mang đến nhiều giải pháp sáng tạo. Tại Singapore – quốc gia đang hướng đến tính bền vững trong nhiều lĩnh vực – thời trang “chậm” đang được nhiều thương hiệu áp dụng.
Video đang HOT
Tập trung vào chất lượng và phát triển bền vững được nhiều nhãn hàng lựa chọn. Ảnh: Ginlee Studio .
Là thương hiệu được yêu thích ở đảo quốc sư tử, Ginlee Studio chọn áp dụng hình thức GOOD – “Get Order On Demand” (tạm dịch: Đặt mua theo nhu cầu). Chương trình này khuyến khích khách hàng suy nghĩ kỹ hơn khi đưa ra lựa chọn mua sắm, bằng cách đặt trước và chờ 3-5 tuần để nhận sản phẩm hoàn thiện và nhận được “phần thưởng” là ưu đãi giảm giá 15%.
Nhãn hiệu này còn mang đến sáng kiến MAKE, cho phép khách hàng chọn trước kiểu dáng và màu sắc cho phụ kiện, sau đó tận mắt theo dõi công đoạn xếp ly, hấp sản phẩm ở cửa hàng đặt tại Great World City.
Nhà đồng sáng lập Gin Lee cho biết cả GOOD và MAKE không chỉ đem lại lợi ích cho khách hàng, mà những giải pháp sáng tạo này còn cho phép thương hiệu sản xuất theo lượng cầu, từ đó giảm thiểu tối đa sản phẩm bị bỏ đi.
Những nếp xếp ly tinh tế là đặc trưng của các thiết kế từ Ginlee Studio. Ảnh: Ginlee Studio .
Ginlee Studio tự hào vì tạo ra những trang phục đẹp, được thiết kế để tối ưu chất liệu và sẽ được sử dụng lâu dài trong tủ đồ của chủ nhân. Đó là những tác phẩm nghệ thuật kết hợp yếu tố thẩm mỹ bên ngoài và kiểu dáng hữu dụng, đem đến sản phẩm vừa sắc sảo, phong cách, vừa thoải mái, linh hoạt.
NTK Gin Lee chia sẻ: “Chúng tôi kỳ vọng thời trang chậm sẽ trở nên phổ biến với nhiều người sử dụng, chứ không phải chỉ là một làn sóng thoáng qua”.
Có thể nói, từ những thay đổi nhỏ trên nhiều mặt, thời trang “chậm” và bền vững hơn sẽ có cơ hội nổi lên và phát triển mạnh mẽ, góp phần đem lại thêm lựa chọn cho những người dùng thông thái, quan tâm đến tương lai.
Nối tiếp đại dịch, cơn ác mộng tiếp theo đang xảy đến với thời trang xa xỉ: Đồ hiệu second-hand!
Mấy ai ngờ chính đại dịch lại là yếu tố giúp khách hàng châu Á phá vỡ tan tành định kiến về đồ hiệu second-hand.
Chỉ sau 2 năm bùng dịch, ngành công nghiệp thời trang đã liểng xiểng ngấm đòn. Nhu cầu ăn mặc của người tiêu dùng theo đó mà thay đổi đáng kể. Họ rủ nhau tiết kiệm , hướng tới các mặt hàng có giá trị bền vững hơn và ít bị tác động bởi các xu hướng từng mùa. Và ngay tại thị trường gần chúng ta nhất, Trung Quốc, cũng dã diễn ra nhiều chuyển biến thú vị xung quanh trào lưu mới: đầu tư vào đồ hiệu second-hand .
Giới trẻ Trung Quốc: Dùng đồ hiệu second-hand không còn là "đú"
Theo thống kê thì Jingdaily thì khách hàng thế hệ Millennials và Gen Z ngày càng có thiện cảm với thời trang đã qua sử dụng. Yuya Yamauchi, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của chuỗi cửa hiện resale mang tên Brand Off, khẳng định Trung Quốc không khác nào mỏ vàng trong mảng miếng đồ hiệu second-hand. Mỗi tội dù cầu vượt quá cung, hiện ở quốc gia tỷ dân này vẫn chưa có nền tảng nào tầm cỡ để thâu tóm thị phần béo bở. Tình trạng cũng diễn ra tương tự với nhiều thị trường láng giềng, điển hình như Việt Nam .
Buôn hàng hiệu đã quá quen, giờ buôn đồ hiệu second-hand mới là thức thời.
Trong khi đó thì, tây phương vốn đã thịnh mảng đồ hiệu second-hand từ lâu với sự tăng trưởng ổn định từ các nền tảng như The RealReal và Vestiaire Collective. Điều này còn giúp tạo nên mô hình vòng tròn trong nền kinh tế, tránh lãng phí và giảm thiểu "dấu chân carbon" (lượng khí nhà kính thải vào khí quyển).
Lý do để mua đồ hiệu second-hand cũng đa dạng. Gen-Z chọn phương thức này để tránh "đau ví" trong khi lại được sở hữu những sản phẩm mang tính di sản của nhà mốt. Giới khách hàng sinh sau năm 1980 thì chú trọng hơn đến tính bền vững, bản thân không còn muốn đua chen với mốt. Được biết, 52% khách hàng của đồ hiệu second-hand tại Trung Quốc nằm trong độ tuổi từ 29 đến 36.
Theo một nghiên cứu trước đại dịch của Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế số Trung Quốc có trụ sở tại Bắc Kinh, doanh thu thời trang second-hand đã đạt đến 1.000 tỷ NDT (khoảng 154 tỷ USD) vào năm 2020. Con số này gấp đôi năm 2017, cho thấy thị hiếu người dùng thay đổi mạnh và doanh thu chắc chắn còn phình to hơn trong tương lai. Dù chỉ chiếm 5% trong tổng doanh thu thị trường xa xỉ và thua kém nhiều so với Nhật Bản (28%) và Hoa Kỳ (31%), nhưng điều này khẳng định một xu hướng đang tiếp diễn.
Vintageqoo là cửa hàng đồ hiệu second-hand trứ danh nhất Tokyo mà tín đồ thời trang nào cũng sẽ ghé qua. Đa dạng nhất ở đây là các sản phẩm xưa cũ từ Chanel.
Vậy tại sao thị trường đồ hiệu second-hand tại Trung Quốc nói riêng và các nước láng giềng nói chung lại sinh sau đẻ muộn hơn Nhật hay Mỹ?
Cơ bản là bởi tính sĩ diện . Những người tiêu dùng thuộc "thế hệ đầu tiên" thường chê bôi nghèo hèn mới phải dùng đồ thừa từ người khác, lại còn gắn mác nhóm tiêu dùng này là "đú". Lâu dần, tâm lý tạo thành định kiến. Chỉ đến khi Gen Z ngày càng lớn mạnh cùng sự bùng nổ công nghệ số mới khiến định kiến này bị phá vỡ.
Giới trẻ Việt Nam: Cũng lùng sục đồ second-hand nhưng dễ "thượng vàng - hạ cám"
Dù thích hay không cũng khó phủ nhận những điểm tương đồng trong thị trường Trung Quốc và Việt Nam, đặc biệt ở xu hướng đồ hiệu second-hand. Một phần nguyên nhân đến từ những quý cô mua sắm bạt mạng, tích trữ quá nhiều hàng hiệu không dùng đến. Đại dịch chính là thời điểm hoàn hảo để họ dọn dẹp tủ đồ, chủ động thanh lý nhằm gỡ gạc túi tiền bị ảnh hưởng bởi giãn cách lâu dài.
Có điều hầu hết các phi vụ mua bán đồ hiệu second-hand tại Việt Nam vẫn còn mang tính cá nhân cao và chưa được chuyên nghiệp hóa. Chẳng hạn như màn thanh lý của Ngọc Trinh hồi đầu năm bị bóc mẽ là để đánh bóng bản thân là chính, hình ảnh không chính chủ, các sản phẩm đều hét giá trên trời, có cái còn đắt hơn đồ mới 100%.
Ngọc Trinh rất nhanh tay cập nhật xu hướng mua bán đồ hiệu second-hand, mỗi tội không được uy tín lắm.
Hay như chuyện dở khóc dở cười về một Hoa hậu nổi tiếng rao thanh lý đống đồ xa xỉ qua trang cá nhân. Cô còn mang chiếc áo hiệu Fendi được "bạn thân cũ" tặng để bán, để rồi bị người mua chỉ điểm đấy là... hàng fake. Thế mới biết chuyện mua bán đồ hiệu second-hand ở Việt Nam còn rất tạp nham.
Các cuộc mua bán chủ yếu diễn ra trong loạt group chuyên về hàng hiệu trên MXH. Muốn mua một cách "chắc cốp" thì khách hàng chí ít phải có một kiến thức thời trang rất vững vàng, bỏ công sức để được sờ tận tay - day tận mặt. Bởi các trường hợp mua phải đồ không ở hiện trạng mong muốn, thậm chí là đồ fake, là "chuyện thường ngày ở huyện". Nguyên nhân do thiếu vắng các nền tảng giúp thẩm định và phân phối.
Một group chuyên về mua bán trao đổi đồ hiệu second-hand khá uy tín, được chủ trì bởi MC Moon Doãn.
Xu hướng này có trở thành cơn ác mộng tiếp theo đối với thương hiệu xa xỉ?
Dù nhìn rõ sự phát triển vượt bậc của mảng đồ hiệu second-hand nhưng hầu hết các thương hiệu không tỏ ra hứng thú, nếu không muốn nói là tìm cách tránh càng xa càng tốt.
Âu cũng do, họ lo rằng phương pháp kinh doanh này sẽ ăn mòn tổng doanh thu từ những sản phẩm bán full giá, lại còn bồi thêm nguy cơ làm giảm tính độc quyền trong giá trị thương hiệu. Chưa kể mô hình vòng tròn vẫn chưa hoàn thiện do quá phức tạp, đồng thời tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Antoine Arnault, trưởng bộ phận hình ảnh tại LVMH, cho biết cách thức phân phối dài hạn cùng các thiết kế đầy tính sáng tạo theo mùa mới là yếu tố cốt lõi của các thương hiệu xa xỉ. " Chúng tôi tốn đến 20 năm để phát triển hình thức kinh doanh hiện tại, không thể nào lại chạy theo thị trường second-hand được ", ông cho biết, " Các khách hàng cứ thoải mái mua đi bán lại, đó là quyền của họ. "
Xu hướng mua đồ cũ bùng phát ở ngay chính thị trường tiềm năng nhất hiện tại khiến các thương hiệu có chút đau đầu.
Mối giao kết giữa các thương hiệu và thị trường second-hand vốn "nhạy cảm" từ lâu. Julie Wainwright, CEO của The RealReal, hé lộ rằng cô từng bị các thương hiệu lẫn nhà bán lẻ xua đuổi theo đúng nghĩa đen khi đề cập đến vấn đề hợp tác. " Họ có thái độ kiểu như: Tôi ghét các người, biến đi cho khuất mắt! ", Julia chia sẻ.
Thế nhưng, mặt tích cực không ngờ là theo dữ liệu từ BCG và Vestaire Collective, thị trường second-hand vô tình đóng vai trò như công cụ giúp các thương hiệu xa xỉ thu hút người dùng. Nôm na, người mua đồ cũ hôm nay có thể chính là khách hàng tiềm năng tương lai. 62% người tìm đến đồ hiệu second-hand khẳng định họ sẽ tiếp tục lựa chọn thương hiệu đó, 57% người còn muốn mua đồ mới hẳn từ chính thương hiệu.
Thôi thì cố gắng vì "đồ cũ hôm nay, đồ mới ngày mai". Chưa kể giới IT girl hiện đang dùng đồ second-hand ầm ầm cơ mà.
Một khía cạnh khác lại đến từ chính người mua - kẻ mua. Olivier Abtan, Giám đốc điều hành kiêm đối tác của BCG tiết lộ: " Vị thế giữa người mua và bán trong mảng nàykhông giống nhau. Cụ thể người bán vốn là khách quen với các mặt hàng xa xỉ truyền thống. Họ có bán cũng chỉ để mua thêm nhiều đồ mới và đắt hơn thôi". Bên cạnh đó, đại đa số người bán second-hand hiếm khi chủ động mua đồ cũ.
Với những dẫn chứng trên cùng vô số lợi ích với môi trường, xem ra xu hướng mua đồ hiệu second-hand có thể là cơn ác mộng tạm thời với các thương hiệu nhưng lại là giấc mơ đẹp với hầu hết người tiêu dùng.
Lockdown chính là "quả báo" của thời trang nhanh: Sale không được đành đốt! Hóa ra lượng hàng tồn kho vì dịch Covid-19 của những thương hiệu thời trang nhanh như Zara, H&M... đều cùng chung số phận. Trong tình cảnh hiện tại, hàng tồn kho là vấn nạn chung của mọi thương hiệu trên toàn thế giới. Tp.HCM lockdown hơn 100 ngày, Melbourne còn giữ kỷ lục đến tận 235 ngày... Khoảng thời gian lockdown càng...