Chuyện về một liệt sĩ hy sinh 40 năm bị “lãng quên”

“Con tôi Võ Văn Bá (SN 1953), nhập ngũ tháng 2/1972 rồi biền biệt ra đi không về nữa. Thằng Bá con tôi nó ở mô?” – cu Ba, cu Ban – cha me liêt si Ba than van vơi chung tôi vê người con trai đã hy sinh 40 năm trước.

Hy sinh 40 năm không có giấy báo tử

Trong ngôi nhà cấp 4 được xây cất từ những năm trong chiến tranh, bây giờ đã xập xệ quá mức ở xã Đức Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An, cụ ông Lê Văn Ba và cụ bà Nguyễn Thị Ban, thân hình gầy guộc, đều ở tuổi 94-95, run rẩy nắm chặt tay tôi, ngước gương mặt già nua mà đôi mắt trũng sâu, đau đớn nói như cầu khẩn: “Con tôi Võ Văn Bá (SN 1953), nhập ngũ tháng 2 năm 1972 rồi biền biệt ra đi không về nữa. Thằng Bá con tôi nó ở mô?”…

Phiếu báo mộ liệt sĩ Lê Văn Bá tại nghĩa trang TPHCM.

Chị Lê Thị Kha, cô con gái thứ hai của hai cụ Lê văn Ba và Nguyễn Thị Ban không xây dựng gia đình, chỉ ý nguyện chăm sóc cha mẹ, trao cho tôi bát nước chè xanh nóng đặc sánh, nói trong nước mắt: “Cha mẹ tôi sinh hạ được 5 người con (1 trai 4 gái). Anh trai Lê Văn Bá là con trai cả. Ngày ấy anh Bá đang học cấp 3 trường huyện, nhưng năm đó giặc Mỹ leo thang ra đánh phá miền Bắc và cả làng quê nơi đầu nguồn sông Cả (Sông Lam) ác liệt lắm. Không ngờ đó là những ngày hè sục sôi tạo nên bước ngoặt cho anh Bá và mở ra thử thách lớn lao trong đời cha, mẹ và chị em chúng tôi. Vừa tốt nghiệp cấp ba trường huyện, anh về thưa với cha mẹ xin đi nhập ngũ; hứa đánh thắng giặc Mĩ anh sẽ về….

Ngày ấy các đồng chí lãnh đạo và Ban chỉ huy quân sự xã nói anh Bá là con trai một, không phải nhập ngũ; nhưng anh Bá cứ khăng khăng: “Con một mà không đi thì lấy ai đi tiếp tục đánh giặc nữa! Cả làng, cả xã ta có còn mấy trai làng nữa mô”. Thế là một ngày tháng 5 năm 1972 anh trai lên đường đánh giặc. Chiến trường mở rộng anh đi biền biệt không có một bức thư nào gửi về… (Ngừng lời chị vội đi lấy tập hồ sơ của anh trai mình gửi về). Chỉ có vẻn vẹn hai tờ giấy này thôi anh ạ!” – chị Kha nói đến đây thì òa khóc rưng rức.

Văn bản xác nhận quân nhân Lê Văn Bá là liệt sĩ của của Bộ tư lệnh Quân đoàn 4.

Trong hồ sơ của liệt sĩ Lê Văn Bá có một bức thư chia buồn của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An đề ngày 30/10/1974 và Công văn số 1378/CS ngày 25/10/1978 (Công văn chuyển Di vật và tiền của liệt sĩ sau hy sinh) với nội dung: Kính gửi ông Lê Văn Ba, Đức Sơn, Anh Sơn, Nghệ Tĩnh. Chúng tôi báo tin để gia đình được biết: Đồng chí Lê Văn Bá – đơn vị KB đã hy sinh ngày 4/7/1973. Đơn vị chuyển giao số tiền riêng của liệt sĩ (5 đồng) về ty Thương binh – xã hội Nghệ Tĩnh ngày 2/11/1977.

Còn lá thư chia buồn của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An do Trung tá Đặng Chính Đoàn ký. Lá thư có đoạn viết:”Chúng tôi thương tiếc báo tin gia đình ta biết đồng chí Lê Văn Bá đã từ trần ngày 4/7/1973 trong khi làm nhiệm vụ chiến đấu. Thi hài của đồng chí được đơn vị mai táng theo nghi thức quân đội ngoài mặt trận. Cán bộ chiến sĩ trong đơn vị vô cùng thương tiếc đồng chí Bá đã hy sinh và cũng rất tự hào vì đơn vị và gia đình có người thân đã nêu cao tinh thần chiến đấu hy sinh anh dũng vì “sự nghiệp chống Mỹ cứu nước”… Nhân dân và quân đội đời đời biết ơn đồng chí!”.

Phần mộ liệt sĩ Bá tại nghĩa trang TP HCM khi các đồng đội đứng bên cạnh.

Chúng tôi hỏi hai cụ thân sinh liệt sĩ Bá về giấy báo tử, hai cụ nói không có. Hỏi cấp ủy chính quyền tổ chức lễ truy điệu cho liệt sĩ Bá năm nào? Hai cụ cũng lắc đầu: “Nỏ có ai làm lễ lạt gì hết!”.

Đòi lại công bằng cho liêt si

Trong lúc đi tìm hiểu thực hư câu chuyện, chúng tôi may mắn được gặp những đồng đội của liệt sĩ Lê Văn Bá, cùng đơn vị đại đội 1, tiểu đoàn 1, lữ 24, Đoàn 75 pháo binh Biên Hòa thuộc Trung ương cục Miền Nam. Các cựu chiến binh là đồng đội của liệt sĩ Lê Văn Bá đều khẳng định binh nhất Lê Văn Bá đã hy sinh ngày 4/7/1973 tại mặt trận suối Ba Chiêm, ngã ba cây Sấy, đường lộ Đỏ, thuộc tỉnh Tây Ninh sau trận càn ác liệt của địch.

Ông Nguyễn Hữu Tuyên – nguyên Phó Phòng kinh tế, Giám đốc Trung tâm dân số và kế hoạch hóa gia đình của huyện Anh Sơn, đồng đội của liệt sĩ Lê Văn Bá – khẳng định: “Chính tôi và một số anh em trong đơn vị đã lượm và mai táng liệt sĩ Lê Văn Bá tại mặt trận suối Ba Chiêm. Năm 1978 tôi và một số anh em đã vẽ sơ đồ cho đội quy tập hài cốt liệt sĩ Bộ chỉ huy quân sự thành phố Hồ Chí Minh đưa về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ thành phố Hồ Chí Minh. Sau này tôi cùng một số anh em trong ban liên lạc của đơn vị đã vào dâng hương trước anh linh của liệt sĩ Lê Văn Bá”.

Ông Nguyễn Hữu Tuyên trao cho chúng tôi hai tấm ảnh mộ của liệt sĩ Bá: một tấm chụp ảnh ngôi mộ của liệt sĩ là ngôi số 7, hàng 41, khu 20 rất đẹp được đặt trong khuôn viên nghĩa trang cũng rất sạch sẽ thoáng mát. Một tấm khác: đồng đội trong đơn vị, cũng là đồng hương, dâng hương trước anh linh liệt sĩ.

Chị Lê Thị Kha cùng ông Nguyễn Hữu Tuyên cho biết thêm: “Năm 2003, chúng tôi đã đến Ban chính sách Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An tìm lại trong danh sách liệt sĩ thì được Thiếu tá Trần Hồng Ngọc, trợ lý chính sách, khẳng định không có tên liệt sĩ Lê Văn Bá trong danh sách liệt sĩ là con em Nghệ An hy sinh trên các chiến trường trong những năm đánh Mỹ. Bởi là liệt sĩ thì nằm trong danh sách tại Sở Lao động – Thương binh & Xã hội; còn tử sĩ thì nằm trong danh sách ở Bảo hiểm xã hội tỉnh quản lý”.

Trước đó chúng tôi cũng đã đến Sở LĐ-TB&XH thì được biết không có tên liệt sĩ Lê Văn Bá trong danh sách quản lý. Đến Bảo hiểm xã hội cũng được cán bộ quản lí hồ sơ lưu trữ nhiệt tình tìm kiếm nhưng kết quả vẫn là con số không.

Vậy câu hỏi đặt ra là: Tại sao Binh nhất Lê Văn Bá hy sinh ngày 4/7/1973, đã được Bộ chỉ huy quân sự gửi thư chia buồn (ngày 30/10/1974) và gửi giấy báo cho gia đình (ngày 25/10/1978), lại không được viết tên trong danh sách liệt sĩ của tỉnh?

Tháng 10/2010, sau khi nhận được đơn của chị Lê Thị Kha gửi Bộ tư lệnh Quân đoàn 4 đề nghị xác nhận liệt sĩ Lê Văn Bá; Bộ tư lệnh Quân đoàn 4 đã gửi Công văn số 502, ngày 14/12/2010 gửi Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An.

Công văn này cũng được gửi cho gia đình liệt sĩ với nội dung như sau:

Kính gửi Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An. Cục chính trị Quân đoàn 4 nhận được đơn của bà Lê Thị Kha (sinh năm 1960, quê quán xã Đức Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An) đề nghị xác nhận liệt sĩ Lê Văn Bá. Theo đơn trình bày của bà Lê Thị Kha, về trường hợp liệt sĩ Lê Văn Bá từ ngày hy sinh đến nay gia đình chưa nhận được giấy báo tử và hưởng các chế độ.

Sau khi nhận đơn của bà Kha, Cục Chính trí Quân đoàn 4 xác nhận và có ý kiến như sau: Qua truy lục hồ sơ lưu trữ có tên liệt sĩ Lê Văn Bá, sinh năm 1953, quê quán xã Đức Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An. Nhập ngũ: tháng 5 năm 1972. Đi B tháng 10 năm 1972; cấp bậc binh nhất; chức vụ: Chiến sĩ; Đơn vị C1, D1 lữ 24 (nay là lữ 434/QĐ4), hy sinh: ngày 4/7/1973; Nơi hy sinh: Lộ Đỏ, Kông Tum, Tây Ninh; Họ tên cha: Lê Văn Ba, mẹ: Nguyễn Thị Ban.

Trường hợp hy sinh: Bị nổ trái phá. Theo hồ sơ Quân nhân Lê Văn Bá được xác nận là liệt sĩ. Hiện mộ liệt sĩ Lê Văn Bá được an táng tại ngôi số 7, hàng 41, khu M20, NTLS TP Hồ Chí Minh.

Vậy, Cục chính trị xác nhận và thông báo cho các đồng chí được biết để giải quyết cho đương sự.

Với những hồ sơ có được, tháng 10/2010, cụ Lê Văn Ba gửi đơn đến Sở LĐ-TB&XH tỉnh đề nghị truy tặng bằng Tổ quốc ghi công cho con trai ông.

Công văn số 502 khẳng định liệt sĩ Lê Văn Bá đã hy sinh vì đất nước.

Tuy nhiên, sau gần 40 năm liệt sĩ hy sinh, gần 4 năm Bộ chỉ huy quân sự tỉnh nhận được công văn của Bộ Tư lệnh Quân đoàn 4 về xác nhận quân nhân Lê Văn Bá là liệt sĩ, gần 3 năm gia đình cụ Lê Văn Ba gửi hồ sơ, đơn đòi quyền lợi cho con, đến nay vẫn chưa có phản hồi gì từ cơ quan chức năng.

Theo Dantri