Chuyện thần kỳ của Phần Lan: từ nơi tỷ lệ t.ự t.ử cao đến quốc gia hạnh phúc nhất thế giới
Hiện nay, Phần Lan được mệnh danh là quốc gia hạnh phúc nhất hành tinh. Nhưng trước đây, Phần Lan từng là một trong những nước có tỷ lệ t.ự t.ử cao nhất thế giới.
Ảnh minh họa. Nguồn: Getty Images
Một buổi sáng lạnh giá năm 2009 tại Helsinki, ngay sau khi nghe tiếng của mẹ trong điện thoại, Jaakko Teittinen biết rằng điều anh lo sợ trong nhiều năm đã xảy ra. Anh trai anh, Tuomas, đã tự k.ết l.iễu đời mình. Khi đó, Tuomas mới 33 t.uổi.
Trong tình trạng vẫn sốc, Jaakko nghỉ việc việc để cùng mẹ đến Linnanmki, một công viên giải trí ở Helsinki, nơi bà dành cả ngày với hai đứa con của Tuomas. Sau đó, trong khi mẹ bắt đầu thu xếp, Jaakko đi cùng các cháu, cố gắng không tiết lộ những gì đang nghĩ trong đầu. Hiện nay, Jaakko tham gia hỗ trợ cho tổ chức từ thiện Surunauha ry dành cho những người có người thân t.ự t.ử.
Khoảng 15 năm sau, Jaakko cởi mở về những trải nghiệm của mình. Anh nói:”Không có bí mật lớn nào đằng sau nó cả. Tất nhiên là khó chấp nhận”. Khi nói về nó, anh hy vọng có thể giúp đỡ những người khác chia sẻ kinh nghiệm của họ. “Đối với tôi, việc được công khai là quan trọng”, Jaakko tâm sự.
Giáo sư Timo Partonen tại Viện Y tế và Phúc lợi Phần Lan (THL), chỉ vào biểu đồ trên máy tính xách tay của ông rồi phân tích: “Đây là năm 1990. Đó là năm đen tối nhất trong lịch sử Phần Lan liên quan đến tỷ lệ t.ử v.ong do t.ự t.ử”.
Năm đó, theo THL, Phần Lan ghi nhận 1.512 trường hợp t.ự t.ử, trong khi dân số chỉ dưới 5 triệu người. Ngược lại, vào năm 2022, Phần Lan có 740 vụ t.ự t.ử, với dân số 5,6 triệu người. Nhưng nó không phải là một quỹ đạo thẳng. Giáo sư Partonen nói: “Có một số năm nó tăng lên một chút, rồi năm tiếp theo lại giảm xuống một chút, rồi đi xuống, đi xuống, đi xuống, rồi dừng lại. Nhưng tất nhiên chúng tôi muốn tỷ lệ thấp hơn”.
Video đang HOT
Trong số những sáng kiến được cho đã giúp mang lại thay đổi này là dự án phòng chống t.ự t.ử quốc gia, được thực hiện từ năm 1986 đến năm 1996, và đã làm giảm tỷ lệ t.ử v.ong do t.ự t.ử xuống 13%.
Ông Partonen đ.ánh giá sự thành công của chương trình này bắt nguồn từ việc cải thiện việc phát hiện nhanh hơn, chăm sóc chứng rối loạn trầm cảm, ra đời của các phương pháp điều trị tốt hơn. Bên cạnh đó là việc giới thiệu hướng dẫn thực hành về cách điều trị các rối loạn tâm thần khác, bao gồm chứng nghiện rượu và rối loạn nhân cách. Mặc dù những điều này có tác động tích cực, ông Partonen cho biết nhiều bệnh nhân vẫn không nhận được bất kỳ sự giúp đỡ nào vì họ không tìm kiếm trợ giúp hoặc việc điều trị của họ bị ngừng.
THL hy vọng sẽ giúp thay đổi tỷ lệ t.ự t.ử vốn đã chững lại trong những năm gần đây bằng một dự án phòng ngừa mới thực hiện từ năm 2020 đến năm 2030. Mục đích của dự án là giảm tỷ lệ t.ự t.ử hơn nữa, một phần bằng cách cải thiện giáo dục cho công chúng, nhà báo và nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Tuy nhiên, nhóm dễ bị tổn thương nhất hiện nay bao gồm phụ nữ trẻ. Số trường hợp nữ giới từ 14 đến 25 t.uổi cố t.ự t.ử ngày càng gia tăng. Tỷ lệ cao nhất vẫn thuộc về nam giới trung niên, nhưng thành phần tổng thể đã chuyển dịch đáng kể sang nữ giới. Vào những năm 90 của thế kỷ trước, 80% các vụ t.ự t.ử đều liên quan đến nam giới, hiện nay, trong nhóm dưới 25 t.uổi, con số này là 60%. Số vụ t.ự t.ử ở trẻ dưới 14 t.uổi cũng tăng lên, từ gần như không có vụ nào lên tới 6 vụ mỗi năm.
Thách thức với tân Tổng thống Phần Lan trong bối cảnh địa chính trị mới
Bối cảnh địa chính trị đang thay đổi ở châu Âu sẽ là thách thức chính đối với tổng thống mới của Phần Lan.
Ông Pekka Haavisto (trái) và Alexander Stubb (phải) đối đầu trong cuộc bầu cử tổng thống Phần Lan. Ảnh: AFP
Theo hãng AFP, cựu Thủ tướng bảo thủ Alexander Stubb đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Phần Lan ngày 11/2, đảm nhận một vai trò ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh nước này là thành viên NATO và căng thẳng gia tăng với nước láng giềng Nga.
Khoảng 4,3 triệu cử tri đã đi bỏ phiếu để lựa chọn vị nguyên thủ quốc gia của Phần Lan giữa ông Stubb và cựu ngoại trưởng Pekka Haavisto, một nghị sĩ Đảng Xanh tranh cử với tư cách độc lập.
"Xin chúc mừng Alexander Stubb, tổng thống thứ 13 của Phần Lan", ông Haavisto nói trên truyền hình trực tiếp khi thừa nhận thất bại sau khi đài truyền hình Yle dự đoán rằng ông Stubb đã thắng với 51,4%.
Khi tất cả phiếu bầu được kiểm, kết quả cuối cùng cho thấy ông Stubb giành được 51,6% phiếu bầu. Ông Stubb, người gọi chiến thắng này là "vinh dự lớn nhất trong cuộc đời", sẽ nhậm chức vào ngày 1/3 tới.
Bối cảnh địa chính trị đang thay đổi ở châu Âu sẽ là thách thức chính đối với nguyên thủ quốc gia mới, người - mặc dù có quyền hạn hạn chế so với thủ tướng - cùng với chính phủ vạch ra chính sách đối ngoại của nước này và đóng vai trò là tư lệnh tối cao của các lực lượng vũ trang Phần Lan.
Mối quan hệ giữa Nga và Phần Lan đã xấu đi sau cuộc xung đột ở Ukraine, khiến Helsinki phải từ bỏ chính sách không liên kết quân sự trong nhiều thập kỷ và gia nhập NATO vào tháng 4/2023.
Nga, quốc gia có chung đường biên giới dài 1.340 km với Phần Lan, đã nhanh chóng cảnh báo về "các biện pháp đối phó".
Trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh, Helsinki duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Moskva. Tổng thống sắp mãn nhiệm Sauli Niinisto, được bầu lần đầu tiên vào năm 2012, từng tự hào về mối quan hệ chặt chẽ của mình với Tổng thống Nga Vladimir Putin trước khi trở thành một trong những người chỉ trích gay gắt Moskva.
Vào tháng 8/2023, Phần Lan cho biết một dòng người di cư vào biên giới phía Đông mà không có thị thực. Helsinki cáo buộc Moskva đang thúc đẩy những người di cư nhằm "gây bất ổn" cho nước này và để đáp trả, Phần Lan đã đóng cửa biên giới của họ vào tháng 11 - một động thái được cả hai ứng cử viên tổng thống khi đó ủng hộ.
Hanna Ojanen, Giám đốc nghiên cứu chính trị tại Đại học Tampere, nhận định: "Tôi tin rằng ông (Stubb) có thể điều hướng cả hợp tác đa phương và quan hệ song phương, đó là điều cần thiết, và ông ấy có thể cũng sẽ hiểu được bức tranh chung về chính sách đối ngoại và an ninh".
Ông Stubb và Haavisto, cả hai đều từng giữ chức ngoại trưởng, đã chia sẻ tầm nhìn tương tự về lập trường của Phần Lan đối với Nga, kêu gọi các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với Moskva và hỗ trợ cho Ukraine.
Theo Theodora Helimaki, nhà nghiên cứu tiến sĩ về khoa học chính trị tại Đại học Helsinki, khi tham gia cuộc bầu cử, các nhà phân tích đã lưu ý rằng hai ứng cử viên phần lớn có quan điểm giống nhau về các vấn đề chính sách lớn, do đó, sự khác biệt là ở một số động thái, chẳng hạn như việc lưu trữ hoặc quá cảnh vũ khí hạt nhân ở Phần Lan.
Ông Stubb từng nói rằng nước này không nên loại trừ "bất kỳ phần nào" trong khả năng răn đe hạt nhân của NATO, trong khi ông Haavisto không muốn có vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ Phần Lan.
Chuyên gia Helimaki cho rằng ông Stubb sẽ được coi là "một kiểu tổng thống hơi mới" đối với người Phần Lan. "Có lẽ ông ấy hướng ngoại hơn nhiều so với những người khác, có thể 'quốc tế' hơn một chút về nhiều mặt", chuyên gia Helimaki nêu quan điểm.
Cựu Thủ tướng Alexander Stubb chiến thắng trong bầu cử tổng thống Phần Lan Theo truyền thông sở tại, ứng cử viên của đảng Liên minh Quốc gia trung hữu cầm quyền Alexander Stubb đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Phần Lan ngày 11/2. Ứng cử viên Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb phát biểu tại cuộc họp báo ở Helsinki ngày 28/1/2024. Ảnh: THX/TTXVN Với 92% số phiếu đã được kiểm, đài...
