Chồng chéo giữa thanh tra và kiểm toán: Cơ quan nào điều phối?

Theo nhiều ý kiến, tốt nhất 2 cơ quan kiểm toán và thanh tra phải phối hợp để tránh chồng chéo. Trường hợp không “điều hoà được” thì báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) hoặc QH xử lý, điều phối …

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại phiên họp

Ngày 12/8, họp phiên thứ 36, UBTVQH thảo luận những vấn đề còn ý kiến khác nhau của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước (KTNN).

Tránh “ai cũng có thể chỉ đạo kiểm toán làm cái này, cái kia”

Một trong những điểm mới của dự thảo là sửa nhiệm vụ KTNN “thực hiện kiểm toán theo yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ” chuyển thành “xem xét, quyết định việc kiểm toán khi có đề nghị của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ”.

Đáng chú ý, đây là nội dung KTNN mới đề xuất bổ sung so với dự thảo luật đã trình QH cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2019).

Trình bày báo cáo, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách của QH Nguyễn Đức Hải cho biết, thường trực Uỷ ban thống nhất với đề xuất trên để KTNN bảo đảm nguồn lực, chủ động hơn trong thực hiện kế hoạch kiểm toán đã được quyết định.

Tuy nhiên, theo Uỷ ban Tài chính Ngân sách của QH, KTNN cần giải trình rõ hơn và tổng hợp, thống kê, đánh giá tác động khi thực hiện các nhiệm vụ mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu kiểm toán thực hiện từ khi Luật KTNN năm 2015 có hiệu lực đến nay.

“Cần làm rõ mức độ ảnh hưởng đến kế hoạch kiểm toán, chất lượng các cuộc kiểm toán trong kế hoạch để có căn cứ trình UBTVQH, QH xem xét, quyết định”, ông Hải nói.

Cho ý kiến, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu đồng ý mở rộng thẩm quyền đề nghị kiểm toán cho các chủ thể. Song có thực hiện hay không thì phải theo kế hoạch kiểm toán đã được QH phê duyệt. “Đề nghị đó phải được bổ sung trong kế hoạch”, ông Lưu nêu quan điểm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu

Theo Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, kế hoạch kiểm toán hàng năm do QH thảo luận, thông qua và ra nghị quyết – đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng. “KTNN trước hết phải thực hiện nghị quyết của QH”, bà Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, trong quá trình chỉ đạo, điều hành, quản lý, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phát hiện có những vấn đề cần kiểm toán vào là “nhu cầu chính đáng, yêu cầu đúng”. Nhưng, dự án luật lần này phải có cơ chế như thế nào để tránh việc “ai cũng có thể chỉ đạo kiểm toán”.

“Nếu quá nhiều chỉ đạo ngoài kế hoạch của kiểm toán thì Nghị quyết của QH thế nào?” bà Nguyễn Thị Kim Ngân đặt câu hỏi và khẳng định lại “nhu cầu kiểm toán luôn gắn với yêu cầu quản lý của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Do đó, thẩm quyền yêu cầu cần kiểm toán của Thủ tướng Chính phủ là đúng và có trong thực tế, nhưng phải xử lý trong luật này như thế nào để tránh mâu thuẫn với nghị quyết của QH”.

Minh định rõ để tránh chồng chéo

Một vấn đề nữa, nhận được nhiều ý kiến quan tâm là quy định như thế nào để tránh chồng chéo giữa thanh tra và kiểm toán. Theo Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách của QH, việc chồng chéo giữa thanh tra các cấp và KTNN vẫn diễn ra, chưa khắc phục được.

“Các quy định trong dự thảo luật còn chung chung, chưa giải quyết được vấn đề thực tiễn đặt ra, nhất là để khắc phục tình trạng chồng chéo giữa KTNN với thanh tra chuyên ngành của các bộ và thanh tra địa phương”, ông Hải nói.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải

Uỷ ban Tài chính Ngân sách của QH cho rằng, dự thảo luật cần quy định rõ nguyên tắc phối hợp để tránh chồng chéo trong lập kế hoạch; nguyên tắc, cách thức xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán và kế thừa kết quả của nhau giữa KTNN và thanh tra các cấp.

Vấn đề này, theo Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu, để không chồng chéo, dự luật phải minh định rõ ràng, cụ thể những việc kiểm toán phải làm. Còn có chồng chéo trong thực tế thì phải có cơ chế giải thích.

“Tức là, Tổng KTNN và Tổng Thanh tra phải ngồi lại với nhau bằng quy chế phối hợp để giải thích. Nếu 2 ông không thống nhất được thì báo cáo UBTVQH và Chính phủ”, ông Lưu nêu ý kiến.

Chung quan điểm, Chủ tịch QH chắc chắn rằng, trước khi trình kế hoạch kiểm toán để QH thảo luận, thông qua, Tổng KTNN đã trao đổi với các cơ quan liên quan, nhất là với Thanh tra Chính phủ.

“Kế hoạch của Thanh tra Chính phủ, QH không thông qua mà là quyền của Thủ tướng Chính phủ. Còn kế hoạch của kiểm toán, QH thông qua, ra Nghị quyết thì tất cả các cơ quan khác phải tránh danh mục KTNN làm. Còn trong quá trình thực hiện nếu phát sinh vấn đề gì thì 2 cơ quan phải có cơ chế phối hợp”, bà Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.

Kết luận nội dung này, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, dự luật cần quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa thanh tra và kiểm toán để tránh chống chéo. Trường hợp 2 cơ quan “không điều hoà được” thì cơ quan có thẩm quyền xử lý, điều phối là UBTVQH hoặc QH. “Tốt nhất là các đồng chí phối hợp với nhau để không phải đưa lên cơ quan cấp cao hơn”, ông Hiển nói.

Dữ liệu nào kiểm toán cũng có quyền truy cập sẽ ảnh hưởng quyền công dân

Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách thống nhất việc cho phép KTNN được truy cập dữ liệu điện tử, phần mềm ứng dụng. Tuy nhiên, dữ liệu điện tử, phần mềm ứng dụng có nhiều loại thông tin khác nhau, có cả những thông tin mật, tối mật, tuyệt mật; đồng thời việc truy cập đòi hỏi trình độ nhất định về công nghệ thông tin nên để quản lý, giám sát kiểm toán viên và truy cứu trách nhiệm khi xảy ra vi phạm, sự cố thì cần quy định điều kiện về trình độ và phân quyền truy cập phù hợp với từng cấp độ kiểm toán viên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng lưu ý, truy cập, kết nối dữ liệu điện tử là cần thiết nhưng phải quy định rõ phạm vi, thẩm quyền, trách nhiệm. Theo ông, nếu bất cứ dữ liệu nào kiểm toán viên cũng có quyền truy cập thì ảnh hưởng đến quyền công dân như bí mật đời tư, bí mật kinh doanh… Hơn nữa, quy định không rõ sẽ chồng chéo với những luật khác.

Hương Giang

Theo Thanhtra