Chiến lược phòng ngừa sớm bệnh tim mạch

Bệnh tim mạch được mệnh danh là ’sát thủ thầm lặng’, đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu và ngày càng trẻ hóa tại Việt Nam.

Tác động của bệnh không chỉ đặt áp lực lớn lên hệ thống y tế mà còn nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về phòng ngừa sớm…

TS.BS. Phan Thảo Nguyên, Phó Giám đốc, Phụ trách điều hành Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E

Để hiểu rõ bản chất, thực trạng và giải pháp phòng ngừa bệnh tim mạch, phóng viên báo Sức khỏe & Đời sống đã trao đổi với TS.BS. Phan Thảo Nguyên, Phó Giám đốc, Phụ trách điều hành Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E xung quanh những vấn đề này.

Thực trạng bệnh tim mạch

Phóng viên (PV): Thưa TS, nhiều người vẫn còn khá mơ hồ về bệnh tim mạch. Ông có thể cho bạn đọc biết bệnh tim mạch là gì, thực trạng bệnh trên thế giới và ở Việt Nam hiện nay ra sao ?

TS.BS. Phan Thảo Nguyên: Bệnh tim mạch (CVD) là một nhóm các rối loạn về tim và mạch máu. Bệnh tim mạch được chia ra làm 2 loại gồm bệnh tim bẩm sinh và bệnh tim mắc phải.

Bệnh tim bẩm sinh xuất hiện ngay từ khi sinh ra với tỷ lệ rất ít và thường gặp là thông liên thất, thông liên nhĩ, còn ống động mạch, tứ chứng Fallot, hẹp eo động mạch …

Những bệnh lý tim mắc phải chủ yếu gặp trong quá trình phát triển của cơ thể do chế độ ăn uống không khoa học, lành mạnh, lối sống ít vận động, hút thuốc lá… dẫn đến hẹp động mạch vành, hẹp động mạch cảnh, hẹp động mạch não, chi, lóc tách động mạch chủ…

Hiện nay, các bệnh lý không lây nhiễm ngày càng tăng cao và bức tranh bệnh tim mạch toàn cầu thực sự đáng lo ngại. Bệnh tim mạch (CVD) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Ước tính có 19,8 triệu người tử vong do CVD vào năm 2022, chiếm khoảng 32% tổng số ca tử vong toàn cầu. Trong số này, 85% là do đau tim và đột quỵ.

Trong số 18 triệu ca tử vong sớm (dưới 70 tuổi) do các bệnh không lây nhiễm vào năm 2021, ít nhất 38% là do CVD. Ở nước ta, tình hình cũng không kém phần báo động với khoảng 200 nghìn ca tử vong mỗi năm do bệnh tim mạch, chiếm 1/3 tổng số ca tử vong. Điều đáng lo ngại là độ tuổi mắc bệnh đang trẻ hóa. Nếu trước đây bệnh tim mạch chủ yếu xảy ra ở người trên 60 tuổi thì nay, nhiều bệnh nhân ở độ tuổi 30-40 đã phải nhập viện vì nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và ngày càng trẻ hóa. (lưu ý bỏ logo trong ảnh) hoặc tìm ảnh khác thay thế

Hậu quả của bệnh tim mạch

PV: Với thực trạng mắc bệnh ngày càng cao và trẻ hóa trong cộng đồng như hiện nay, bệnh tim mạch sẽ gây ra gánh nặng như thế nào, thưa TS?

TS.BS. Phan Thảo Nguyên: Bên cạnh nguy cơ tử vong, gánh nặng bệnh tim mạch còn thể hiện ở nhiều khía cạnh khác:

Trước hết là gánh nặng kinh tế: Chi phí điều trị các biến chứng nặng như đặt stent, phẫu thuật bắc cầu động mạch vành, dùng thuốc kháng đông lâu dài… vô cùng tốn kém.

Với những người may mắn sống sót sau nhồi máu cơ tim hay đột quỵ, họ vẫn có thể đối mặt với di chứng mạn tính như suy tim , liệt nửa người , rối loạn ngôn ngữ… làm giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến khả năng lao động, từ đó tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội . Bên cạnh đó còn là chi phí cho người đi theo chăm sóc người bệnh.

Ngoài ra, bệnh tim mạch còn đặt áp lực lớn lên hệ thống y tế, đặc biệt trong bối cảnh dân số già hóa nhanh như hiện nay ở Việt Nam. Dự báo đến năm 2030, số ca mắc bệnh tim mạch sẽ còn tiếp tục tăng nếu không có các biện pháp can thiệp dự phòng hiệu quả.

Cách phòng ngừa sớm

PV: Vậy đâu là những giải pháp then chốt để phòng ngừa bệnh tim mạch hiệu quả trong cộng đồng và vì sao cần phòng ngừa sớm, thưa tiến sĩ?

TS.BS. Phan Thảo Nguyên: Có thể nói, phòng ngừa bệnh tim mạch là chiến lược mang lại hiệu quả cao nhất trong việc giúp can thiệp trước khi tổn thương mạch máu và tim trở nên không hồi phục, nâng cao chất lượng cuộc sống, sức khỏe tốt hơn, người bệnh ít phụ thuộc vào thuốc men và y tế.

Phòng ngừa sớm còn là biện pháp hiệu quả bền vững, an toàn, hạn chế biến chứng nặng như suy tim, liệt nửa người, giảm trí nhớ sau đột quỵ và tiết kiệm chi phí.

Để thực hiện phòng ngừa sớm, mỗi cá nhân cần chủ động thay đổi lối sống:

– Thứ nhất là thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý : Ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, cá; hạn chế ăn mặn, giảm đường và chất béo bão hòa, duy trì cân nặng hoặc giảm cân (nếu có thừa cân, béo phì).

– Thứ hai là tăng cường vận động : Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị ít nhất 150 phút hoạt động thể lực mức độ vừa phải mỗi tuần, như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội…

– Thứ ba là không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia.

Bên cạnh đó, cần tầm soát sức khỏe định kỳ, có thể thực hiện chụp cắt lớp vi tính đa lát cắt để kiểm tra sức khỏe tổng quát, phát hiện sớm các bất thường, khối u nguy hiểm như ung thư hoặc chấn thương, bệnh tim mạch… nhằm có biện pháp điều trị, phòng ngừa từ sớm; tuân thủ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ khi có các tình trạng tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa…

Xin trân trọng cảm ơn TS!

Tập luyện và thực hiện dinh dưỡng lành mạnh giúp phòng ngừa bệnh tim mạch.