Chiến lược nuôi biển đến năm 2030: Tiềm năng lớn, kỳ vọng cao
Bộ NNPTNT hiện đang xây dựng chiến lược nuôi biển đến năm 2030, với mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có từ 2-3 triệu tấn hải sản nuôi biển.
Ngoài nuôi xa sẽ tập trung nuôi gần với những loài như rong, tảo, rong sụn…, vừa nhằm tạo việc làm cho bà con ngư dân, vừa giảm phụ thuộc vào khai thác hải sản tự nhiên và phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững.
Tiềm năng lớn
Theo Tổng cục Thủy sản (Bộ NNPTNT), Việt Nam có hơn 3.000km bờ biển kéo dài từ Móng Cái, Quảng Ninh đến mũi Cà Mau cùng hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ nằm trên hải phận Biển Đông; vùng biển có đặc quyền kinh tế rộng trên 1 triệu km2. Đây là tiềm năng lợi thế rất lớn để phát triển kinh tế biển mà không phải quốc gia nào cũng có được.
Theo các chuyên gia của Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam, nuôi biển được đán.h giá cao hơn về hiệu quả kinh tế – môi trường, do có năng suất cao hơn, hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) thấp hơn (FCR của cá biển sử dụng thức ăn viên chỉ từ 1,0 – 2,5; trong khi động vật trên cạn 4,0 – 8,0), lại ít gây hại tới môi trường.
Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến cho biết, vùng biển Việt Nam có khoảng 500.000km2 có thể phát triển nuôi biển.
Ngoài nuôi cá biển, Việt Nam có thể phát triển nuôi với sản lượng rất lớn những loài thủy sản ăn lọc, tận dụng thức ăn tự nhiên, như các động vật thân mềm (hàu, vẹm, nghêu, sò, trai, ốc…); trồng rong biển có thể đạt 400kg protein/ha/năm (so với trồng cây trên đất chỉ thu 16kg/ha/năm) mà không hề tốn phân, thuố.c bảo vệ thực vật và nước tưới, lại có tác dụng hấp thu các tác nhân gây ô nhiễm khác trong khí quyển và đại dương.
Tại Việt Nam, các loài hải sản chính phù hợp làm đối tượng nuôi biển là cá và tôm; trong đó có các loại cá biển phổ biến được nuôi như: Cá song, gió, vược, chẽm…; các loại giáp xác như: Tôm hùm, cua, ghẹ…; một số loài nhuyễn thể như: Ngao, hàu, tu hài, ốc hương… và rong biển.
Là một trong những tỉnh đi đầu trong phát triền nghề nuôi biển, ông Nguyễn Văn Tâm – Giám đốc Sở NNPTNT Kiên Giang cho biết, tỉnh đang lập đề án phát triển nuôi biển theo hướng bền vững, hiệu quả đến năm 2030; trong đó, đán.h giá đúng, đủ các nguồn lực phát triển nuôi biển của địa phương trong mối liên hệ bảo vệ nguồn lợi thủy sản, môi trường sinh thái và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng biển đảo. Xây dựng các phương án nuôi biển cụ thể, hiệu quả, kết hơp với dịch vụ thủy sản và du lịch.
Nuôi biển ở Kiên Giang hiện nay chủ yếu là nuôi cá biển và nhuyễn thể, trong đó cá biển là đối tượng nuôi chính theo hình thức lồng bè, tập trung quanh các đảo thuộc huyện Phú Quốc, Kiên Hải, một số xã đảo của huyện Kiên Lương, TP.Hà Tiên…
Video đang HOT
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến (phải) thăm khu lồng nuôi cá chim vây vàng tại trang trại nuôi cá lồng biển quy mô công nghiệp của Viện I. Ảnh: Công Tâm
Ông Nguyễn Bá Sơn – Vụ Nuôi trồng thủy sản cho biết, khó khăn nhất hiện nay đối với nuôi biển là đa số bà con nuôi kiểu tự phát. Điều kiện cơ sở hạ tầng còn hạn chế, trình độ kỹ thuật của người nuôi chưa đáp ứng được yêu cầu, mật độ lồng nuôi ngày càng gia tăng dẫn tới phá vỡ quy hoạch tại các vùng nuôi.
Bên cạnh đó, công nghệ sản xuất giống thủy sản nuôi biển chưa đáp ứng nhu cầu nuôi thương phẩm, đặc biệt là tôm hùm. Nguồn tôm hùm giống chủ yếu khai thác từ tự nhiên, song sản lượng khai thác ngày càng giảm. Nếu năm 2015 ngư dân khai thác được khoảng 1,4 triệu con, thì đến năm 2018 giảm còn khoảng 270.000 con. Những năm gần đây, tôm hùm giống chủ yếu phải nhập từ các nước Philippines, Malaysia, Indonesia.
Mạnh dạn đầu tư lồng nuôi hiện đại
Theo ý kiến của một số chuyên gia, để tăng mạnh được sản lượng nghề nuôi biển, phải mạnh dạn phát triển nuôi xa bờ thay vì chỉ nuôi ven bờ như hiện nay. Ông Lucas Manomaitis – Giám đốc Kỹ thuật nuôi khu vực Đông Nam Á thuộc Hiệp hội xuất khẩu đậu tương Mỹ cho hay, nuôi ven bờ đang ngày càng chịu áp lực bởi ô nhiễm môi trường, sự phát triển của các khu dân cư ven biển….
Việt Nam có đủ điều kiện để phát triển nuôi xa bờ và có thể tiến hành nuôi quanh năm. Xa bờ không có nghĩa là nuôi giữa đại dương mênh mông mà là xác định vị trí đủ xa để có độ sâu và dòng chảy cần thiết, đủ gần với các hỗ trợ hậu cần trên đất liền và nên ở những vùng đã được định sẵn cho thủy sản.
Nhận thấy việc chuyển hướng từ khai thác, đán.h bắt hải sản trên biển sang nuôi trồng trên biển mang lại nhiều lợi ích kinh tế, góp phần phát triển nghề cá bền vững, nhất là để ngư dân không vi phạm vùng biển nước ngoài trong hoạt động khai thác, đán.h bắt, các doanh nghiệp đã sẵn sàng đầu tư công nghệ, thúc đẩy chuyển hướng nuôi biển.
“Tiềm năng nuôi biển của chúng ta rất lớn. Theo khảo sát sơ bộ, chúng ta có khoảng 500.000km2 có thể phát triển nuôi biển. Tuy nhiên, hiện nay nuôi biển mới chỉ ở giai đoạn phôi thai, nuôi gần bờ là chính, lồng bè cũng đơn giản, sơ sài. Việc nghiên cứu sản xuất con giống cũng còn hạn chế, chưa được nghiên cứu, sản xuất theo quy trình, công nghệ cao” – Thứ trưởng Tiến đán.h giá.
Đơn cử như Công ty TNHH MTV Thương mại Dịch vụ xuất nhập khẩu Trấn Phú (Kiên Giang) đã mạnh dạn đầu tư 6 lồng ương cá giống và 4 lồng nuôi cá thương phẩm tại vùng biển thuộc xã Gành Dầu, huyện Phú Quốc.
Ông Thái Tổ Trấn – Giám đốc Công ty Trấn Phú cho biết, toàn bộ lồng nuôi được nhập khẩu từ Na Uy; trong đó, mỗi lồng tròn có thể nuôi được từ 25 – 30 tấn cá thương phẩm. Ưu điểm của loại lồng này là chịu được thời tiết khắc nghiệt trên biển, khung lồng bằng ống nhựa có tuổ.i thọ trên 35 năm, độ an toàn nuôi trên 20 năm.
Lồng nuôi chịu được sóng, gió cấp 10 và có thể xả van nhận chìm để đảm bảo an toàn khi có bão lớn. Chi phí đầu tư toàn bộ khung, lưới và dây neo… khoảng 700 triệu đồng/lồng nuôi cá thương phẩm. Hiện đơn vị này đang đầu tư nuôi 2 loại cá là chim trắng vây vàng và hồng Mỹ, với thời gian ương vèo từ 60 – 75 ngày, sau đó chuyển lồng nuôi tiếp 6 – 7 tháng là thu hoạch.
Đán.h giá về nghề nuôi biển, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến cho biết, sau 10 năm thực hiện chiến lược, ngành thủy sản đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, luôn thuộc nhóm các nước đứng đầu thế giới về giá trị xuất khẩu, đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế Việt Nam.
Trên cơ sở khảo sát, rà soát lại, Thứ trưởng Tiến cho biết Bộ đang triển khai xây dựng chiến lược nuôi biển, trong đó sẽ chú trọng mấy yếu tố quan trọng. Thứ nhất, con giống phải sản xuất được theo quy trình công nghệ mà mình làm chủ được. Thứ hai, đối tượng nuôi phải phù hợp từng khu vực, từng vùng biển nuôi và gắn với thị trường. Hệ thống thiết bị công nghệ nuôi, cụ thể là lồng với hệ thống công nghiệp phụ trợ, hỗ trợ phải đảm bảo…
Nguy cơ lũ chồng lũ ở miền Trung
Khu vực miền Trung đang chống chịu những đợt mưa tới tấp trong 10 ngày tới, đặc biệt có những nơi có lượng mưa trên 1.000 mm. Một kịch bản lũ chồng lũ đang được cảnh báo ở khu vực này.
Ban chỉ đạo T.Ư về Phòng chống thiên tai cảnh báo, nếu xả lũ gây thiệt hại lớn, chủ hồ có thể bị khởi tố.
Mưa lớn khiến nhiều tuyến đường ở TP Tam Kỳ, Quảng Nam ngập nặng ảnh: hoài văn
Chiều 7/10, vùng áp thấp trên biển Đông đã đi vào đất liền các tỉnh Nam Trung bộ, sau đó suy yếu, tan dần. Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, điều đáng lo ngại là vào ngày 13 và 14/10 khả năng sẽ tiếp tục có một áp thấp nhiệt đới đi vào biển Đông. Áp thấp nhiệt đới này trùng với thời điểm đang diễn ra mưa lũ đợt hai ở khu vực Trung bộ nên cần đặc biệt lưu ý.
Ông Khiêm cho biết, khu vực Trung bộ sẽ có mưa lớn kéo dài trong khoảng 10 ngày tới và chia làm hai đợt. Đợt một từ nay đến này 9/10, với lượng mưa 300-500mm, riêng Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi có lượng mưa 500-700 mm. Đợt mưa thứ hai sẽ kéo dài từ khoảng 12 đến 14/10 tới. Dự báo tổng lượng mưa hai đợt có thể lên tới 500-1.200 mm, có nơi cao hơn.
Đối với khu vực miền núi phía Bắc, do ảnh hưởng của không khí lạnh khô, nên 6 ngày tới sẽ không có mưa, hoặc ít mưa, nhưng mưa sẽ quay lại từ sau 14/10. Trong khoảng 10 ngày tới, những nơi khác như Nghệ An, Nam Trung bộ, Bắc Tây Nguyên có lượng mưa 200-550 mm; Nam bộ và Nam Tây Nguyên có lượng mưa 100-300 mm.
Theo nhận định của cơ quan dự báo thời tiết, với tình hình mưa như trên, từ nay đến 11/10, trên các sông từ Hà Tĩnh đến Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên sẽ xuất hiện một đợt lũ, với biên độ lũ lên ở thượng nguồn 4 đến 9 m, hạ lưu từ 1,5 đến 5m.
Mực nước các sông từ Hà Tĩnh đến Quảng Trị có khả năng lên mức báo động (BĐ) 2 và trên BĐ2. Mực nước các sông từ Thừa Thiên- Huế đến Bình Thuận và Tây Nguyên có khả năng ở mức BĐ1-BĐ2, có nơi vượt BĐ2; thượng nguồn các sông và các sông suối nhỏ có khả năng lên mức BĐ3.
Trước diễn biến của thời tiết như trên, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp yêu cầu Tổng cục Thủy sản tập trung chỉ đạo hướng dẫn người dân thu hoạch sớm, có biện pháp bảo vệ khu nuôi trồng, đặc biệt là khu nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt với 54.000 ha hiện nay.
Cũng theo ông Hiệp, với hơn 2.000 trang trại chăn nuôi ở khu vực miền Trung, chủ yếu là chăn nuôi lợn (với gần 6 triệu con), Cục Chăn nuôi cần thông báo, hướng dẫn cụ thể cho các địa phương, không để xảy ra thiệt hại, để "lợn chế.t trôi lềnh bềnh".
Về giao thông, do đặc điểm địa hình khu vực miền Trung dễ xảy ra "chưa mưa đã bị chia cắt", với lượng mưa lớn như vậy, khả năng Quốc lộ 1, đường sắt, đường Hồ Chí Minh dự báo sẽ bị ngập lụt, ông Hiệp đề nghị cần triển khai sớm các giải pháp để đảm bảo giao thông thông suốt, không bị chia cắt khi lũ lên cao.
Lo lũ chồng lũ
Ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai cho biết, hiện tại nhiều hồ chứa thủy điện, thủy lợi ở phía Bắc đã đầy nước, trong đó có ba hồ đang phải xả lũ.
Tại khu vực Bắc Trung bộ, các hồ chứa thuỷ lợi đang đạt từ 12-49% dung tích thiết kế, các hồ ở Nam Trung bộ cũng đang đạt từ 12 đến 60% dung tích thiết kế.
Ông Hoài cho rằng, dù dung tích của thuỷ điện miền Trung còn lớn, nhưng Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cần chỉ đạo rà soát phương án an toàn cho hạ du khi xả lũ. "Năm 2011, đồng loạt các địa phương phản đối thuỷ điện xả lũ, vì như thế lũ sẽ chồng lũ", ông Hoài cảnh báo.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, với dự báo lượng mưa từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi bình quân 300-500mm, có nơi 1.000 mm, thậm chí có lượng mưa lớn hơn thì nguy cơ tái hiện trận lũ lịch sử năm 2017 là rất cao.
"Năm 2017, tại khu vực từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi, chỉ 3-4 ngày đã mưa tới 1.000 mm. Còn năm nay, đến ngày 11/10 tới, một áp thấp nhiệt đới khả năng mạnh thành bão cũng hướng vào khu vực miền Trung, nguy cơ gây ra mưa lớn, lũ quét và sạt lở đất rất cao", ông Hiệp cảnh báo.
Ông Hiệp cũng lưu ý tất cả các hồ thuỷ lợi và thuỷ điện cần trong tình trạng báo động cao nhất trong trạng thái vận hành, tránh tình trạng cả hồ thuỷ lợi, thuỷ điện cùng xả, gây lũ chồng lũ cho hạ du. Trong đó, các hồ chứa lớn do Bộ NN&PTNT quản lý phải báo động đặc biệt, trong đó hồ Tả Trạch đặt trong trạng thái ưu tiên 1, hồ Ngàn Trươi trong trạng thái ưu tiên thứ 2. "Những địa điểm, khu vực nguy cơ sạt lở, lũ quét cao, các địa phương chủ động sơ tán dân sớm hơn, tránh thiệt hại về người", ông Hiệp lưu ý.
Liên quan vấn đề xả lũ, Thứ trưởng Hiệp cho biết, miền Trung và Tây Nguyên có hàng trăm thuỷ điện, nhưng EVN chỉ quản lý 20 hồ lớn, có dung tích cắt lũ. Còn lại có rất nhiều hồ chứa thuỷ điện nhỏ do tư nhân đầu tư. Đây là những thuỷ điện nhỏ, không có dung tích phòng lũ. Việc vận hành xả lũ ở những thuỷ điện này thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND các cấp. Mỗi địa phương đều có tổ tư vấn trước khi lãnh đạo chính quyền địa phương ra quyết định.
"Về nguyên tắc khi có mưa lớn gây ngập lụt, thuỷ điện này phải xả lũ trước để đón lũ và lượng nước đã xả đó chính là dung tích phòng lũ. Các thuỷ điện nhỏ phải thực hiện nghiêm quy định này. Nếu chỉ vì lợi ích của việc phát điện, sẽ khó tránh được tình trạng lũ chồng lũ", ông Hiệp nói.
Ông Hiệp cho rằng, hiện những quy định liên quan đến xả lũ, vận hành hồ chứa đã đưa vào luật. "Xả lũ gây thiệt hại đến mức độ nào thì bị xử phạt, đến mức nào thì khởi tố, đã có quy định đầy đủ. Do vậy, chúng tôi đề nghị các chủ hồ, địa phương các cấp thực hiện nghiêm, tránh gây hậu quả đáng tiếc", ông Hiệp cảnh báo .
Quảng Ninh sẽ sử dụng giống nhuyễn thể do Ninh Bình cung ứng và quản lý Sở NN&PTNT Quảng Ninh và Ninh Bình đã tổ chức ký kết, đồng thuận quy định về nguyên tắc, nội dung phối hợp trong cung ứng và công tác quản lý Nhà nước đối với sản xuất, ương dưỡng, sử dụng giống nhuyễn thể. Chiều 28/9, Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ninh, Ninh Bình và Tổng cục Thủy sản đã tổ chức Lễ ký...