Chạy trốn vaccine

Khi nhân viên y tế tới nhà kêu gọi tiêm vaccine, Manju Kol vội khóa cửa, kéo các con chạy trốn vào khu rừng ở bang Uttar Pradesh.

Gia đình Kol, sống ở Jamsoti, ngôi làng ở bang đông dân nhất Ấn Độ Uttar Pradesh, chỉ trở về nhà vào buổi tối khi nhân viên y tế đã rời đi. “Tôi thà chết còn hơn tiêm vaccine”, Kol nói.

Dân làng Jamsoti có chung một niềm tin rằng nCoV chỉ lây lan ở các thành phố, không xuất hiện ở làng quê. Đó là lý do Kol và nhiều người trong làng từ chối tiêm vaccine.

Làn sóng Covid-19 thứ hai đã càn quét khắp Ấn Độ trong tháng 4 và 5, nhưng đang lui dần với số ca nhiễm mới giảm mạnh. Tuy nhiên, xu hướng này có thể không kéo dài lâu khi phần lớn dân số Ấn Độ vẫn ngần ngại tiêm chủng. Nhiều chuyên gia y tế cảnh báo tình trạng chần chừ tiêm vaccine có thể thổi bay những thành quả ít ỏi của Ấn Độ trong cuộc chiến với Covid-19.

“Tâm lý ngần ngại tiêm vaccine có thể đe dọa nỗ lực chấm dứt đại dịch ở Ấn Độ”, T. Jacob John, nhà virus học và bác sĩ nhi khoa đã nghỉ hưu, nói. “Virus lây lan càng rộng, khả năng xuất hiện biến chủng nguy hiểm mới có thể làm suy giảm hiệu quả vaccine càng lớn”.

Nhân viên y tế tới nhà tìm Manju Kol (trái) tại làng Jamsoti, bang Uttar Pradesh hôm 8/6. Ảnh: AP.

Tiêm chủng ở quốc gia đông dân thứ hai thế giới chưa bao giờ là nhiệm vụ dễ dàng. Chưa tới 5% người dân Ấn Độ hoàn thành chương trình tiêm chủng. Giới chuyên gia cho hay từ giờ tới cuối năm, Ấn Độ phải tìm cách tăng tỷ lệ tiêm chủng để có thể bảo vệ người dân trước Covid-19, đại dịch khiến hơn 389.000 người tử vong ở quốc gia Nam Á này kể từ khi bùng phát.

Bắt đầu từ ngày 21/6, tất cả người trưởng thành Ấn Độ đều đủ điều kiện tiêm vaccine miễn phí. Tuy nhiên, tình trạng ngần ngại tiêm chủng vẫn được ghi nhận rộng rãi ở vùng nông thôn, nơi có 2/3 trong tổng số gần 1,4 tỷ dân của Ấn Độ.

Nhân viên y tế vấp phải sự kháng cự mạnh mẽ từ những người tin rằng vaccine không hiệu quả, gây ra nhiều tác dụng phụ và thậm chí có thể gây tử vong. Một số người khác nói rằng họ không cần tiêm vaccine bởi đã có sẵn miễn dịch với virus.

Những tin đồn về việc vaccine có thể gây gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt và giảm khả năng sinh sản càng khiến nhiều người thêm lo sợ và cho rằng vaccine chỉ có lợi cho nam giới. Ở hầu hết các bang Ấn Độ, tỷ lệ đàn ông tiêm vaccine đều lớn hơn phụ nữ và khoảng cách đó ngày càng được nới rộng. Dập tắt những tin đồn và thuyết âm mưu như vậy là một nhiệm vụ khó khăn đối với nhiều khu vực nông thôn.

Yogesh Kalkonde, bác sĩ cộng đồng ở Gadchiroli, một khu vực sống theo hình thức bộ lạc ở bang Maharashtra, phía tây Ấn Độ, nói rằng phần lớn người dân ở đây tin rằng vaccine nguy hiểm hơn virus. Một số người trong vùng thậm chí tung tin đồn thất thiệt rằng vaccine có thể gây vô sinh. Nhiều người khác hoài nghi về hiệu quả của các mũi tiêm.

“Chúng tôi phải tới gõ cửa từng nhà thuyết phục và tuyên truyền dựa vào những người đã tiêm chủng. Nhưng quá trình này diễn ra rất chậm chạp”, ông nói.

Chính quyền nhiều bang đã phát động các chiến dịch nâng cao nhận thức thông qua áp phích hay thông báo trên đài phát thanh để giảm bớt những lo lắng và hiểu nhầm của mọi người. Một số chính quyền địa phương thậm chí đưa đón người dân tới điểm tiêm chủng, đặc biệt là các làng xa xôi hẻo lánh. Tình nguyện viên gõ cửa từng nhà xin ý kiến khảo sát và tổ chức vận động tại chỗ để khuyến khích mọi người tiêm chủng.

Nhiều tháng qua, Vibha Singh, một y tá do chính phủ chỉ định, đã tới từng nhà ở các ngôi làng của bang Uttar Pradesh.

“Mọi người còn dọa đánh nếu chúng tôi không rời đi. Đôi khi họ còn ném gạch đá vào chúng tôi”, Singh nói.

Thủ tướng Narendra Modi và nhiều lãnh đạo khác thường xuyên kêu gọi mọi người không ngần ngại vaccine, nhưng các chuyên gia y tế cho rằng chính phủ Ấn Độ cần làm nhiều hơn.

“Chúng ta cần giải thích rõ ràng cho người dân, lý tưởng nhất là thông qua các mạng lưới địa phương được tin cậy”, K. Srinath Reddy, chủ tịch Quỹ Y Tế Cộng đồng Ấn Độ, nói.

Ông thêm rằng các chính quyền bang nên tăng cường các nhóm hỗ trợ cộng đồng hay đề nghị các lãnh đạo tôn giáo địa phương vào cuộc. “Nó đòi hỏi những cuộc trao đổi, chứ không dừng lại ở việc đưa ra các chỉ đạo từ trên xuống dưới”, ông nói.

Một điểm tiêm chủng ở quận Chandauli, bang Uttar Pradesh hôm 10/6. Ảnh: AP.

Vinod K. Paul, người đứng đầu nhóm ứng phó Covid-19 Ấn Độ, thừa nhận việc giải quyết vấn đề này là điều cấp thiết, thêm rằng sự tham gia của cộng đồng để xua tan tin đồn và thông tin sai lệch rất quan trọng.

“Đây không chỉ là trách nhiệm của chính phủ mà là cả xã hội để tạo ra một môi trường không còn những tâm lý do dự vô căn cứ”, Paul nói.

Nhiều nhà virus học và chuyên gia y tế cộng đồng nói việc xóa bỏ những hoài nghi về vaccine ở vùng nông thôn Ấn Độ và tiêm chủng nhanh chóng cho người dân nên được xem là tối quan trọng, bởi phần lớn người dân sống ở các khu vực này.

“Nếu họ được bảo vệ, phần lớn Ấn Độ được bảo vệ. Họ là nhóm có nguy cơ bị đe dọa rất lớn trong đại dịch. Do đó tiêm chủng nhanh cho họ nên được xem là ưu tiên hàng đầu”, Reddy nói về những người sống ở khu vực nông thôn.

Tuy nhiên, không phải ai cũng bị thuyết phục. Khi một nhóm y tế tuần trước cố gắng tiêm chủng cho Panna Lal, người dân làng Sikanderpur ở bang Uttar Pradesh, họ đã bị cự tuyệt hoàn toàn.

Lal thậm chí ngăn cản những thành viên còn lại của gia đình tiêm vaccine. “Vaccine sẽ không bảo vệ được tôi. Thượng đế đã đưa tôi đến đây an toàn và ngài sẽ tiếp tục bảo vệ tôi”, người đàn ông 56 tuổi nói.