Châu Âu gặp khó khi Nga cắt giảm cung cấp khí đốt
Nga cắt nguồn cung khí đốt luôn là một trong những nỗi lo sợ lớn nhất của châu Âu. Tuần này, lo sợ đó đã thành hiện thực.
Hệ thống đường ống dẫn khí Dòng chảy phương Bắc của Nga. Ảnh: Reuters/TTXVN
Lượng khí đốt Nga cấp cho Đức qua tuyến đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 (Nord Stream1) đã giảm tới 60%. Sản lượng khí đốt Nga cấp cho hãng Eni (Italy) cũng giảm 15%. Moskva lý giải nguyên nhân là do quy trình sửa chữa và bảo trì các thiết bị nén khí của tuyến đường ống bị chậm trễ, do thiết bị mắc kẹt tại Canada theo lệnh trừng phạt của chính quyền nước này.
Tuy nhiên, phương Tây không đồng tình với cách giải thích này. Nga có nhiều tuyến đường ống thay thế, có thể dùng để chuyển khí đốt, nhưng đã từ chối làm vậy. Quyết định giảm khí đốt sang châu Âu được đưa ra đúng thời điểm lãnh đạo ba nước Đức, Pháp, Italy tới thăm Kiev. Bộ trưởng Kinh tế Đức cáo buộc Nga đang tìm cách gây bất ổn thị trường, đẩy giá năng lượng leo thang. Ông cho rằng lấy lý do về “trục trặc kĩ thuật” chỉ là cớ để Nga bóp nghẹt kinh tế châu Âu.
Theo ông Fatih Birol, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), việc Gazprom giảm cung cấp khí đốt sang Đức và Italy cho thấy bước đi chiến lược của Nga. Moskva qua đây muốn nhắc nhở rằng châu Âu chưa thể có được cảm giác “an toàn” khi nói đến nguồn cung năng lượng.
Trừ khi Nga nhanh chóng phục hồi sản lượng khí đốt, giới chuyên gia trong ngành lo ngại châu Âu sẽ lâm vào tình cảnh khó khăn trong tích trữ khí đốt cho mùa đông – thời điểm nhu cầu tiêu thụ ở mức cao nhất. Nhưng ngay cả khi Nga nối lại dòng chảy khí đốt, những diễn biến liên tiếp trong tuần qua cho thấy niềm tin của châu Âu về việc Nga sẽ không ngắt van khí đốt với những khách hàng tiêu thụ lớn nhất đã đổ vỡ.
Giá khí đốt tăng mạnh sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Nhưng mức tăng trong tuần qua lên đến 60%, cán mốc 130 euro/MGh, là diễn biến nghiêm trọng. Nó làm gia tăng lo ngại toàn cầu về bùng phát lạm phát, khi ngân hàng trung ương nhiều nước chạy đua tăng lãi suất để kiềm chế giá tiêu dùng tăng, nhưng không được phép kích hoạt suy thoái kinh tế diện rộng.
Nhiều chuyên gia nhận định Nga cắt giảm khí đốt là điều khó tránh khỏi. EU từ cuối tháng 2 vừa qua đã tuyên bố muốn chấm dứt phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng Nga sớm nhất có thể. Lượng khí đốt châu Âu nhập khẩu từ Nga đã giảm gần 50% so với thời điểm trước khi nổ ra xung đột ở Ukraine. EU cũng không ngừng siết chặt trừng phạt Nga, mới nhất là lệnh cấm nhập khẩu dầu thô bằng đường tàu biển.
Video đang HOT
Laurent Ruseckas, chuyên gia về khí đốt tại hãng tư vấn thị trường IHS Markit, cho rằng dù Moskva có thể sớm nối lại nguồn cung, sẽ luôn tồn tại nguy cơ Nga mạnh tay hành động, cắt giảm sản lượng cung ứng ở mức sâu hơn vào mùa đông này. Theo ông, động thái mới nhằm vào Đức và Italy có thể chỉ là “màn dạo đầu” vào cuối năm nay.
Nếu dòng khí đốt của Nga không sớm quay trở lại, châu Âu khi đó sẽ phải đẩy nhanh tiến độ tìm kiếm các chuyến hàng nhập khẩu khí hóa lỏng (LNG) bằng đường tàu biển để bù đắp nguồn cung thiếu hụt. Nhưng lựa chọn này cũng rất mong manh, như những gì đã diễn ra trong nửa tháng qua. Vụ cháy nổ tại cơ sở LNG tại bang Texas, vốn chiếm khoảng 20% sản lượng LNG của Mỹ, khiến nguồn cung bị ảnh hưởng, do trạm LNG này phải đóng cửa trong ít nhất ba tháng.
Nhận thấy một mùa đông khó khăn ở phía trước, Đức là một trong số ít các nền kinh tế lớn trong EU sớm triển khai sáng kiến tiêu thụ năng lượng hiệu quả, kêu gọi người dân tiết kiệm trong sử dụng năng lượng để có thêm nguồn khí đốt cho dự trữ mùa đông. Italy cũng có thể sẽ phải sớm triển khai kế hoạch khẩn cấp về giảm tiêu thụ khí đốt, trong đó có giải pháp kiểm soát nguồn cung đến các khách hàng tiêu thụ công nghiệp.
Châu Âu thiếu năng lượng, Hy Lạp đẩy mạnh 'hồi sinh' than đá
Tại mỏ than lớn nhất Hy Lạp, các vụ nổ có kiểm soát và những chiếc máy xúc khổng lồ đã phải tăng cường công suất để khai thác than đá trong thời gian gần đây.
Tháp làm mát tại nhà máy điện Agios Dimitrios thuộc Công ty Điện lực Công cộng (PPC) ở ngoại ô thành phố Kozani, miền bắc Hy Lạp. Ảnh: AP
Theo hãng tin AP, nhà chức trách Hy Lạp đã đẩy mạnh hoạt động khai thác than tại khu vực gần thành phố Kozani, miền bắc nước này kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, buộc nhiều nước châu Âu phải tìm kiếm nguồn cung năng lượng thay thế. Trong đó, than đá đang giúp lục địa này duy trì nguồn cung cấp điện và đối phó với tình trạng giá khí đốt tự nhiên tăng vọt do xung đột gây ra.
Theo Vụ trưởng Năng lượng của Liên minh châu Âu (EU), lượng điện sản xuất từ than đá ở EU đã tăng 19% trong quý 4 năm 2021 so với một năm trước đó, nhanh hơn bất kỳ nguồn điện nào khác, khi căng thẳng giữa Nga và Ukraine leo thang.
Khí đốt của Moskva chiếm hơn 40% tổng lượng khí đốt tiêu thụ ở EU vào năm ngoái, khiến khu vực này phải tranh giành các lựa chọn thay thế khi giá nhiên liệu tăng vọt và nguồn cung bị cắt giảm ở một số quốc gia. Nga cũng cung cấp 27% lượng dầu nhập khẩu của EU và 46% lượng than nhập khẩu ở khu vực này.
Song cuộc khủng hoảng này đã đẩy Hy Lạp vào một tình thế khó khăn, đúng thời điểm đất nước này đang hướng đến quá trình chuyển đổi xanh. Trong nhiều thập kỷ, Hy Lạp chủ yếu dựa vào khai thác than nâu (than non) trong nước, loại than chất lượng thấp và phát thải cao. Nhưng gần đây, nước này đã đẩy nhanh kế hoạch đóng cửa các nhà máy điện cũ kỹ, hứa hẹn biến năng lượng tái tạo trở thành nguồn cung năng lượng chính của đất nước vào năm 2023. Hiện năng lượng tái tạo chiến khoảng 1/4 tổng năng lượng của cả nước.
Kỹ sư bảo trì kiểm tra việc lắp đặt tại công viên năng lượng Mặt Trời mới bên ngoài thành phố Kozani, miền bắc Hy Lạp. Ảnh: AP
Hy Lạp cũng vừa khánh thành công viên năng lượng Mặt Trời mới. Đây là một trong những công viên lớn nhất châu Âu, chỉ cách mỏ than nâu lớn nhất đất nước nửa giờ lái xe, nằm gần phía bắc thành phố Kozano. Mặc dù khánh thành công viên trên nhưng Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis vẫn tuyên bố tăng sản xuất than nâu 550% để dự trữ cho đến năm 2024. Nước này cũng tạm dừng kế hoạch đóng cửa một số nhà máy nhiệt điện than.
"Không chỉ có Hy Lạp, tất cả các nước châu Âu đang có những động thái nhỏ đối với các chương trình chuyển đổi năng lượng với các biện pháp ngắn hạn. Tôi nhấn mạnh rằng đây chỉ là các biện pháp ngắn hạn", ông Mitsotakis nói tại sự kiện hôm 6/4.
Giới chức cho biết đất nước này cũng có những điều kiện tự nhiên phù hợp để phát triển năng lượng Mặt Trời và năng lượng gió. Họ đang thử nghiệm công nghệ pin do EU tài trợ để cố gắng loại bỏ các nhà máy điện địa phương chạy bằng dầu diesel gây ô nhiễm và tốn nhiều chi phí tại các hòn đảo của mình.
Ảnh: AP
Máy móc hạng nặng hoạt động tại mỏ than lớn nhất Hy Lạp. Ảnh: AP
Mỏ than Kozani là vùng đất rộng lớn. Gần đây, những chiếc máy xúc lớn đang hoạt động hết công suất để tăng cường khai thác than.
Giám đốc mỏ than Antonis Nikou nói: "Đây là trọng tâm sản xuất năng lượng của Hy Lạp". Ông Nikou coi việc kết thúc kỷ nguyên than đá của Hy Lạp là điều không thể tránh khỏi. Các nhà hoạch định chính sách của nước này và nhiều chuyên gia cũng đồng tình với quan điểm đó. Song họ cho rằng sự tái sinh ngắn ngủi của than đá sẽ chỉ đóng vai trò là điểm tựa khi các quốc gia thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo và nâng cấp mạng lưới điện quốc gia.
Bà Elif Gunduzyeli - điều phối viên chính sách năng lượng cấp cao tại Mạng lưới Hành động Khí hậu châu Âu - cho biết: "Có thể hiểu được các quốc gia đang nỗ lực đảm bảo nguồn cung khí đốt trong mùa đông tới, nhưng sử dụng than đá chỉ là lựa chọn ngắn hạn".
Trong khi Trung Quốc sử dụng nhiều than hơn các quốc gia khác trên thế giới cộng lại, mức tiêu thụ than của EU đã giảm mạnh hơn 60% trong 30 năm qua. Đây là mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2018. Các quy định, biện pháp nhằm đạt được các mục tiêu khí hậu ở châu Âu, cùng cách thức quản lý nhằm giải cứu nền kinh tế địa phương trong các cộng đồng khai thác than, cũng đang dần biến mất.
Chiếc máy xúc khổng lồ khai thác than tại mỏ than lớn nhất của Hy Lạp bên ngoài thành phố Kozani. Ảnh: AP
Trung tâm khai thác than nâu Tây Macedonia, mỏ than đá tại Kozani hiện có 1.500 công nhân, giảm mạnh với con số 6.000 người vào những năm 1990. Công viên năng lượng Mặt Trời rộng 400 ha gần đó cũng chỉ thuê 20 lao động.
Liên đoàn công nhân điện lực của Hy Lạp đang thúc giục chính phủ kéo dài thời hạn sử dụng than đá lâu hơn, thay vì sử dụng khí đốt nhập khẩu hiện vô cùng đắt đỏ. Lãnh đạo công đoàn George Adamidis cho biết: "Chúng ta đã đưa ra quyết định loại bỏ khí đốt tự nhiên của Nga, nhưng việc nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Mỹ và các nhà cung cấp khác cũng liên quan đến quá trình gây ô nhiễm. Do đó, quá trình này không đáp ứng các mục tiêu khí hậu của chúng ta".
Liên minh này muốn kéo dài tuổi thọ của các nhà máy nhiệt điện than hiện đại thêm khoảng 5 năm, đến năm 2035. Thậm chí, họ cũng muốn tăng tỷ lệ sản xuất điện từ dưới 15% hiện nay lên khoảng 25%.
Tuy nhiên, ông Pavlos Deligiannis, một công nhân mỏ đã nghỉ hưu, kêu gọi nhà chức trách mở rộng quá trình chuyển đổi và giảm thuế cho các ngành nghề thay thế. Ông cũng mong muốn chính phủ đầu tư vào khu vực khai thác than, tạo việc làm cho người lao động.
"Tất cả chúng ta đều biết rằng than đá có hạn sử dụng. Những người trẻ tuổi ở đây đang rời khỏi thành phố này. Nếu chúng ta muốn có một quá trình chuyển đổi suôn sẻ, hãy nghĩ về công việc kinh doanh tiếp theo trước khi khép lại công việc hiện tại. Đó không phải là những gì đã xảy ra ở đây. Chúng ta đã làm ngược lại và chúng ta thực sự chưa chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi xanh", ông nói.
Thêm một công ty EU bị Nga giảm nguồn cung khí đốt Công ty năng lượng của Pháp là khách hàng thứ 4 ở châu Âu bị Nga cắt giảm nguồn cung khí đốt. Ảnh minh hoạ: Getty Images Theo đài RT (Nga), hôm 16/6, Tập đoàn năng lượng đa quốc gia Engie của Pháp cho biết Nga đã giảm các lô hàng khí đốt cung cấp cho công ty này. Các thông tin tương...