Châu Âu đẩy mạnh trang bị vũ khí độc lập cho Ukraine để đề phòng ông Trump thắng cử ở Mỹ
Các nước châu Âu đang tìm cách tăng cường sản xuất vũ khí để tiếp tục thúc đẩy cuộc chiến ở Ukraine dù biết Kiev không thể thắng.
EU muốn tự lực cung cấp vũ khí cho Ukraine trong cuộc chiến ủy nhiệm chống Nga. Ảnh: CNBC
Lo ngại về việc Mỹ sẽ giảm sự hỗ trợ cho Ukraine nếu cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm 2024, các nước châu Âu như Anh đang khẩn trương xây dựng năng lực để duy trì khả năng phòng thủ độc lập của Ukraine trước Nga, nhật báo The Times của Anh mới đây đưa tin.
Cụ thể, The Times dẫn một nguồn tin cấp cao trong Chính phủ Anh cho biết các đối tác của Ukraine ở châu Âu đang tích cực lập chiến lược để hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga mà không phụ thuộc vào Mỹ, trong trường hợp ông Trump có khả năng trở lại nắm quyền.
Những nước này đang tìm cách tăng cường khả năng sản xuất quốc phòng trên khắp châu Âu để có thể bổ sung vũ khí và đạn dược cho Ukraine. Mục tiêu là duy trì khả năng của Ukraine để tiếp tục đẩy lùi các lực lượng Nga, ngay cả khi đối mặt với sự suy giảm sự ủng hộ của Chính phủ Mỹ dưới thời Donald Trump.
The Times cho biết các nhà lãnh đạo tình báo quân sự Anh đán.h giá rằng Ukraine thiếu nhân lực và vũ khí cần thiết để giành chiến thắng quan trọng trên chiến trường trước Nga vào năm 2024. Ngược lại, quân đội Nga cũng được coi là không có khả năng tiến hành một cuộc tấ.n côn.g đáng kể nhằm chọc thủng hệ thống phòng thủ của Ukraine.
Video đang HOT
Tuy nhiên, giới chức châu Âu lo ngại Mỹ sẽ không còn ủng hộ Ukraine nếu cựu Tổng thống Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2024. Cựu Tổng thống Trump từng nói rằng ông có thể chấm dứt chiến tranh Ukraine, dù trước đó ông đã gửi đi những tín hiệu trái chiều khi trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên phê chuẩn việc viện trợ “vũ khí sát thương” ( tên lửa chống tăng Javelin vào năm 2017) cho Kiev.
Nguồn tin của Anh trên nói với tờ The Times rằng châu Âu phải tiếp tục cuộc chiến ủy nhiệm ngay cả khi Mỹ không tham gia. “Liệu châu Âu có rút lui chỉ vì (Tổng thống Mỹ tiềm năng) Trump nói không có thêm viện trợ cho Ukraine? Tôi nghĩ hầu hết đều nhận ra rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin không được phép giành chiến thắng vì hậu quả đối với an ninh châu Âu là rất nghiêm trọng”, nguồn tin này nhấn mạnh.
Mỹ là quốc gia chi nhiều nhất cho Ukraine trong cuộc chiến với Nga và EU trước đây đã thừa nhận rằng châu Âu không thể lấp đầy khoảng trống nếu Mỹ rút sự hỗ trợ.
Trong khi đó, tờ Pravda (Ukraine) dẫn lời người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby ngày 4/1 thông báo rằng Nhà Trắng không có tiề.n để viện trợ quân sự thêm cho Ukraine cho đến khi Quốc hội Mỹ thông qua gói viện trợ mới.
“Chúng tôi hiện đã trao cho Ukraine gói hỗ trợ an ninh cuối cùng trong năm 2023. Chúng tôi phải nhận được sự hỗ trợ từ Quốc hội Mỹ để có thể tiếp tục làm điều đó”, ông Kirby nêu rõ.
Trước đó vào ngày 27/12/2023, Mỹ đã công bố viện trợ quân sự trị giá 250 triệu USD cho Ukraine, gói cuối cùng của năm. Hồi tháng 10/2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden đề nghị Quốc hội phê duyệt nguồn tài trợ bổ sung, cụ thể là hơn 60 tỷ USD cho Ukraine. Nhưng điều này đã bị mắc kẹt tại Thượng viện do những bất đồng giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ liên quan đến an ninh biên giới Mỹ – Mexico.
Cuộc đối đầu chưa có hồi kết
Cuộc xung đột Nga - Ukraine đã diễn ra tròn 1 năm 10 tháng song vẫn chưa thấy "ánh sáng cuối đường hầm", thậm chí ngày càng bế tắc và có nguy cơ trở thành cuộc chiến kéo dài, tiếp tục tác động xấu lên môi trường địa chính trị, an ninh và kinh tế toàn cầu.
Quân nhân Ukraine tuần tra quanh căn cứ quân sự ở vùng Donetsk ngày 4/2/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Các bên liên quan chưa có dấu hiệu thỏa hiệp, vẫn tỏ thái độ cứng rắn và kiên quyết theo đuổi mục tiêu. Đối đầu Nga - phương Tây trong vấn đề Ukraine tiếp tục tăng nhiệt.
Có thể nói, các cuộc giao tranh, tấ.n côn.g bằng thiết bị bay không người lái (UAV) trên thực địa giữa lực lượng Nga và Ukraine, cùng hành động thực tế của các bên liên quan trong năm 2023 đã làm lu mờ triển vọng tìm kiếm giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột.
Thực tế thì trong năm 2023, vũ khí của phương Tây tiếp tục được gửi tới Ukraine, bao gồm cả các loại vũ khí hiện đại như hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS), hệ thống phòng không Patriot, tên lửa chống tăng Javelin của Mỹ; tên lửa tầm xa Storm Shadow và hệ thống phóng tên lửa hàng loạt (MLRS) M270 của Anh... "Bất cứ giá nào" đã trở thành cụm từ thường được lãnh đạo các nước phương Tây công khai lặp đi lặp lại khi kêu gọi dư luận trong nước ủng hộ cho các cam kết viện trợ quân sự cho Ukraine.
Việc Phần Lan gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và việc Liên minh châu Âu (EU) chính thức xúc tiến đàm phán kết nạp Ukraine cho thấy những lo ngại về an ninh của Moskva đã bị phớt lờ và càng khiến mối quan hệ căng thẳng giữa Nga và phương Tây chạm đáy, vô hình trung đẩy cuộc xung đột ở Ukraine càng thêm bế tắc.
Với việc Mỹ và các quốc gia thành viên NATO chuyển hàng loạt thiết bị quân sự trị giá hàng chục tỷ USD vào Ukraine, năm 2023, NATO không ngừng tăng cường chi tiêu quốc phòng với mức hơn 1,3 nghìn tỷ USD so với 1,2 nghìn tỷ USD năm ngoái. Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 22/12 cũng ký ban hành đạo luật cho phép chi tiêu quốc phòng của Mỹ năm 2024 tăng lên mức kỷ lục 886 tỷ USD (năm 2023 là 858 tỷ USD). Về phía Nga, Tổng thống Vladimir Putin tháng trước đã phê duyệt ngân sách liên bang năm 2024 và giai đoạn 2025 - 2026, trong đó tăng đáng kể chi tiêu quân sự, năm 2024 dự kiến sẽ tăng gần 70% so với năm 2023.
Bên cạnh cung cấp vũ khí cho Ukraine, Mỹ và phương Tây tiếp tục siết chặt các biện pháp trừng phạt Nga, từ hạn chế khả năng Nga giao dịch với các ngân hàng trên thế giới cho tới áp lệnh cấm nhập khẩu công nghệ, tẩy chay các sản phẩm năng lượng và áp giá trần dầu mỏ nhằm ngăn chặn nguồn doanh thu hàng đầu của Moskva. Mới nhất, EU ngày 18/12 đã thông qua gói trừng phạt thứ 12 chống Nga, tập trung vào việc áp đặt các lệnh cấm nhập khẩu kim cương có nguồn gốc từ Nga, cũng như áp đặt thêm các lệnh cấm nhập khẩu và xuất khẩu đối với hàng hóa Nga,
Đối đầu Nga - phương Tây càng trở nên khó kiểm soát khi hai bên dần rút khỏi các thỏa thuận kiểm soát vũ khí chung. Ngày 2/11, Tổng thống Nga Vladimir Putin ký luật hủy bỏ phê chuẩn Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT) để đáp trả việc Mỹ ký văn kiện này năm 1996, nhưng sau đó không phê chuẩn. Năm ngày sau, Nga chính thức rút khỏi Hiệp ước về các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE). Trên thực tế thì thỏa thuận ký kết năm 1990 này đã không được thực hiện từ năm 1999 bởi NATO từ chối thông qua phiên bản cập nhật của hiệp ước và thúc đẩy tiến trình mở rộng về phía Đông, hành động mà Nga cho rằng " đã khuyến khích các nước NATO công khai qua mặt những biện pháp hạn chế của hiệp ước". Hồi tháng 2, Nga cũng đình chỉ Hiệp ước cắt giảm vũ khí tiến công chiến lược mới (New START) ký với Mỹ bởi Moskva cho rằng Washington sử dụng hiệp ước để giúp Ukraine tấ.n côn.g các địa điểm chiến lược của Nga.
Khi Nga - phương Tây tiếp tục đối đầu và cuộc xung đột Nga - Ukraine chuẩn bị bước sang năm thứ ba, câu hỏi khi nào tìm được giải pháp hòa bình cho vấn đề này vẫn bỏ ngỏ. Đến nay, Ukraine vẫn chủ yếu dựa vào kho đạn dược do các nước phương Tây tích lũy trước ngày 24/2/2022. Tuy nhiên, nguồn cung này không phải là vô hạn và đang cạn kiệt. Phương Tây từng nhiệt tình ủng hộ Ukraine cả về vật chất và tinh thần, cũng đã bắt đầu tỏ ra mệt mỏi trước các đòi hỏi của Kiev về vũ khí và tài chính.
Tình trạng rối ren và chia rẽ trong nội bộ chính trường Mỹ đang làm gián đoạn sự hỗ trợ của Washington cho Kiev. Với cuộc xung đột đang leo thang giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas ở Dải Gaza, tình hình càng trở nên khó khăn hơn với Ukraine. Trong khi đó, kế hoạch mới của EU viện trợ 21,4 tỷ USD cho Ukraine vẫn chưa thể triển khai do rạ.n nứ.t trong quan điểm của các thành viên EU. Lãnh đạo các nước Bulgaria, Hungary và gần đây là Slovakia cho rằng việc cung cấp thêm vũ khí cho Kiev sẽ không giúp giải quyết xung đột Nga - Ukraine, thay vào đó nên thúc đẩy giải pháp ngoại giao.
Mặc dù vậy, khả năng Nga và Ukraine nối lại đàm phán khá xa vời. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhiều lần khẳng định Kiev sẽ không ngồi xuống đàm phán và đưa ra nhượng bộ với Nga. Những tháng cuối năm, nhà lãnh đạo Ukraine có hàng loạt chuyến công du nước ngoài để hối thúc Mỹ và phương Tây tiếp tục viện trợ quân sự cho Kiev. Trong khi đó, phía Nga tuyên bố bất kỳ cuộc đàm phán nào cũng sẽ phải tính đến "lợi ích hợp pháp của Moskva", bao hàm cả vấn đề Ukraine gia nhập NATO. Trong cuộc giao lưu trực tuyến với người dân ngày 14/12, Tổng thống Nga cũng nhắc lại mục tiêu của Moskva trong chiến dịch quân sự ở Ukraine là "phi phát xít hóa, phi quân sự hóa và đảm bảo tình trạng trung lập của Ukraine", điều Kiev kiên quyết bác bỏ.
Không ít nhà phân tích cho rằng cuộc đối đầu Nga - phương Tây và xung đột Nga - Ukraine sẽ có những chuyển biến trong năm 2024, khi cả Nga và Mỹ đều tổ chức bầu cử tổng thống, EU cũng tiến hành bầu cử nghị viện châu Âu. Trong khi đó, ông Rodion Miroshnik, Đại sứ lưu động của Bộ Ngoại giao Nga, cho rằng với cuộc xung đột hiện nay ở Ukraine, các cuộc đàm phán thực chất sẽ là giữa Nga và các nước phương Tây đang hỗ trợ Kiev. Vấn đề là các bên phải có thiện chí sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán và phải coi việc chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine bằng giải pháp hòa bình là ưu tiên hàng đầu.
Lo thất thoát hàng viện trợ, Mỹ cử nhân viên giám sát tới Ukraine Washington sẽ cử nhân viên đến Kiev để đán.h giá tình trạng sử dụng viện trợ quân sự của Mỹ, Văn phòng Tổng Thanh tra Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết trong một báo cáo công bố ngày 13/9. Binh sĩ Ukraine chất tên lửa chống tăng Javelin do phương Tây sản xuất lên xe tải (Ảnh: AFP/Getty). Kyiv Independent dẫn báo cáo...