Chân dung Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine bị thay thế và người kế nhiệm

Ông Oleksiy Reznikov được khen ngợi vì giúp tăng cường sức mạnh quân sự của Ukraine với vũ khí phương Tây, nhưng cũng đã đứng đầu cơ quan vướng bê bối trong mua sắm.

Ông Reznikov cầm áo quân phục tại buổi họp báo ở Kyiv hôm 28.8. Ảnh FP

Việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thông báo sẽ thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Oleksiy Reznikov dẫn đến nhiều sự chú ý về quan chức này, cũng như người sẽ kế nhiệm, do điều này có thể sẽ ảnh hưởng lớn đến chiến sự trong thời gian tới.

Theo AFP, xuất thân là luật sư với không nhiều kinh nghiệm quân sự, ông Reznikov (57 tuổi) trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine chỉ 3 tháng trước khi chiến sự bùng nổ, và đã dẫn đầu nỗ lực nhằm trang bị cho lực lượng với vũ khí hiện đại từ các đồng minh.

Luật sư thành bộ trưởng quốc phòng

Sinh ra tại thành phố Lviv phía tây Ukraine, ông Reznikov nhập ngũ sau khi ra trường. Ông là lính dù dưới thời Liên Xô cũ trước khi xuất ngũ để học đại học và trở thành luật sư.

Vào năm 2004, ông đại diện cho ông Viktor Yushchenko trong cuộc chiến pháp lý giúp thân chủ trở thành tổng thống. Ông Yushchenko là Tổng thống Ukraine từ năm 2005-2010.

Sau đó, ông trở thành Phó thị trưởng Kyiv, phụ trách tổ chức các sự kiện lớn tại thủ đô như Cuộc thi Ca khúc Truyền hình châu Âu(Eurovision Song Contest) vào năm 2017 và vòng chung kết Cúp C1 châu Âu (UEFA Champions League) vào năm 2018.

Từ năm 2019, ông là thành viên phái đoàn Ukraine tại Nhóm Liên lạc 3 bên, đàm phán với Nga và các quan sát viên Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) nhằm tìm giải pháp ngoại giao chấm dứt xung đột với phe ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine.

Vào năm 2020, ông gia nhập đội ngũ của Tổng thống Zelensky và được bổ nhiệm làm phó thủ tướng “phụ trách tái hòa nhập các vùng lãnh thổ bị tạm chiếm”. Ông trở thành bộ trưởng quốc phòng vào năm 2021, với sự phê chuẩn của quốc hội vào ngày 4.11.2021.

Giới thiệu ông Reznikov với quốc hội, Tổng thống Zelensky nói rằng nhiệm vụ chính của quan chức này sẽ là “tăng cường năng lực phòng vệ của quân đội”. Vài tháng sau, Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào ngày 24.2.2022.

Trong thông báo hôm 3.9, ông Zelensky cho biết sẽ thay thế ông Reznikov vì nhu cầu về “những cách tiếp cận mới”, nhưng chưa nêu cụ thể.

Công trạng và tranh cãi

Sau khi giúp ngăn chặn bước tiến của Nga trong những tháng đầu của chiến sự, ông Reznikov dành phần lớn thời gian tại vị để thu hút sự ủng hộ từ các đồng minh của Kyiv.

Trong thời gian đó, ông thuyết phục họ cung cấp cho Ukraine ngày càng nhiều vũ khí do phương Tây sản xuất, bao gồm hệ thống phòng không Patriot của Mỹ, xe tăng hạng nặng và pháo phản lực.

Gần đây nhất, ông đã dẫn đầu nỗ lực nhằm giúp Ukraine có được các máy bay chiến đấu của Mỹ. Tháng trước, sau khi Mỹ đồng ý để Đan Mạch và Hà Lan chuyển giao các máy bay F-16 cho Ukraine, ông đã viết trên mạng xã hội rằng “dường như ông già Noel có thật”.

Số phận của Bộ trưởng Quốc phòng Reznikov đã trở thành chủ đề gây nhiều chú ý ở Ukraine khi những sai phạm tài chính trong Bộ Quốc phòng Ukraine bị vạch trần và chính phủ bắt đầu một số cuộc điều tra về tham nhũng của các quan chức bộ này.

Bộ Quốc phòng Ukraine đối mặt một loạt cáo buộc về việc xử lý sai hợp đồng quân sự và tham nhũng. Theo số liệu của chính phủ, có thời điểm, số vũ khí trị giá 986 triệu USD mà Bộ Quốc phòng Ukraine đã ký hợp đồng đã không được giao đúng thời hạn quy định trong hợp đồng. Một số vũ khí bị giao hàng trễ hàng tháng.

Các nhà báo điều tra Ukraine đã phát hiện ra những vấn đề khác trong hợp đồng quân sự như các khoản thanh toán vượt mức khổng lồ cho các nhu yếu phẩm cơ bản cho quân đội như trứng, đậu đóng hộp và áo ấm.

Ông Reznikov cho biết Bộ Quốc phòng Ukraine đang khởi kiện để đòi lại số tiền bị mất trong các hợp đồng vũ khí. Hai quan chức của bộ này, bao gồm 1 thứ trưởng và 1 người đứng đầu bộ phận thu mua đã bị bắt giữ sau khi có báo cáo về giá trứng quá cao.

Hồi tháng 1, ông Reznikov từng cho biết áp lực mà ông chịu đựng trong năm qua “khó mà đo lường chính xác”. “Tôi không xấu hổ về bất cứ điều gì. Lương tâm tôi tuyệt đối trong sạch”, ông phát biểu.

Thông báo về việc kiểm tra nội bộ các thủ tục mua sắm, ông thừa nhận cơ quan chống tham nhũng của bộ đã “thất bại” trong công việc của mình và cần được “khởi động lại hoàn toàn”.

Gương mặt mới thay thế

Tổng thống Zelensky cho biết ông Reznikov sẽ bị thay thế bởi ông Rustem Umerov, Chủ tịch Quỹ Tài sản Nhà nước Ukraine. Theo hiến pháp, quyết định của ông Zelensky phải chờ sự phê chuẩn của Quốc hội Ukraine.

Ông Umerov (41 tuổi) là chính trị gia hậu duệ của người Tatar Crimea, dân tộc Turk hình thành trên bán đảo Crimea vào khoảng thế kỷ thứ 13-17. Ông có bằng cử nhân kinh tế và thạc sĩ tài chính.

Ông Rustem Umerov, Chủ tịch Quỹ Tài sản Nhà nước Ukraine. Ảnh AFP

Phát biểu về ý định bổ nhiệm bộ trưởng quốc phòng mới, Tổng thống Zelensky nói rằng quốc hội Ukraine “quá quen với người này, và ông Umerov không cần được giới thiệu thêm”, theo Đài Fox News.

Ông Umerov trở thành Chủ tịch Quỹ Tài sản Nhà nước Ukraine từ tháng 9.2022. Ông là thành viên đảng Holos đối lập tại Ukraine.

Trong thời gian chiến sự, ông là nhân vật then chốt trong việc sơ tán người dân khỏi những vùng lãnh thổ do Nga giành kiểm soát, cũng như trong việc trao đổi tù binh.