Chaco – điểm nóng ma túy Paraguay

Nhìn từ ngoài vào thì tình hình an ninh ở Paraguay tốt hơn các nước láng giềng Nam Mỹ nhiều. Những băng đảng ma túy ở Paraguay không hoạt động công khai như ở Brazil hay Chile và chính phủ ở Asunción vẫn còn khả năng duy trì trị an tại các vùng sâu vùng xa.

Vậy nhưng, dưới “lớp vỏ” bình yên đó, Paraguay vẫn là một phần của mạng lưới ma túy toàn cầu. Kỳ lạ hơn nữa, câu truyện ma túy tại Paraguay lại có liên hệ với một giáo phái ở tận… Hàn Quốc.

Đức tin và cocaine

Vào tháng 7 năm ngoái, hơn 30 cảnh sát đặc nhiệm thuộc Lực lượng chống ma túy Paraguay (SENAD) đồng loạt đột kích vào 5 đường băng máy bay tại Chaco, miền Bắc nước này. Những kẻ buôn bán ma túy xây đường băng để có thể dùng máy bay chở thuốc phiện trồng trên dãy núi Andes sang Brazil, để rồi từ đó chất lên tàu xuất cảng đến châu Âu. Tuy cảnh sát không bắt được máy bay của bọn tội phạm nhưng họ bắt được các đối tượng chuyên làm nhiệm vụ điều khiển không lưu cùng một số thiết bị radio. Nhà chức trách sau đó dùng bộc phá để phá hủy hoàn toàn các đường băng.

Cảnh sát đặc nhiệm đột kích vào đường băng ở Chaco

Một sĩ quan cảnh sát Paraguay giấu tên nói với phóng viên hãng tin Reuters: “Chúng tôi sử dụng thông tin do người dân địa phương cung cấp kết hợp với ảnh vệ tinh để xác định 11 điểm tập kết ma túy, rồi từ đó khoanh vùng 5 đường băng. Có đến 4 đường băng nằm trên đất của nhà thờ Thống Nhất”.

Nhà thờ Thống nhất (NT), tên đầy đủ là Liên đoàn Gia đình vì hòa bình và thống nhất thế giới, là một tôn giáo được ông Sun Myung Moon người Hàn Quốc lập ra vào năm 1954. Giáo chủ Sun Myung Moon tự xưng mình là “đấng cứu thế”, vợ và 10 người con của mình là “gia đình của Chúa”. Theo số liệu chưa chính thức thì có khoảng 3 triệu tín đồ NT trên toàn thế giới.

Khi Sun Myung Moon còn sống, ông thường xuyên bỏ tiền đầu tư trong và ngoài Hàn Quốc. Vị giáo chủ coi các công ty ông lập ra như là một phần của NT, hoạt động nhằm mục đích củng cố quyền lực và truyền bá thanh danh NT trên khắp thế giới. Khoảng 25 năm trước, Sun Myung Moon mua một khoảng đất rộng 600.000 ha ở Chaco từ công ty nông nghiệp Carlos Casado với mức giá khoảng 22 triệu USD, từ đó trở thành một trong những chủ đất lớn nhất Paraguay. Ngày nay mảnh đất đó lại là điểm trung chuyển ma túy.

Michelle Byun, luật sư đại diện cho chi nhánh Paraguay của NT, phát biểu trước báo chí: “Các tín đồ NT trên khắp thế giới luôn ủng hộ và vận động vì hòa bình. Việc tín đồ NT tiếp tay cho tội phạm thật là vô lý và không có cơ sở”. Bà luật sư cũng cho biết ban lãnh đạo NT đang hợp tác với nhà chức trách Paraguay để giải quyết vụ việc.

Về phía cảnh sát Paraguay, họ thừa nhận là mình đang gặp khó khăn trong việc truy tìm các đối tượng buôn bán ma túy. Phó tổng chỉ huy cảnh sát Cantero Vázquez tiết lộ: “Mạng lưới radar theo dõi không lưu ở Paraguay còn rất mỏng và ở riêng vùng Chaco thì không có cái radar nào cả. Bọn tội phạm có lái máy bay từ Bolivia hay Peru mà đáp xuống rừng Paraguay thì chúng tôi không thể nào theo dõi được. Sau đó chúng sẽ dùng máy bay nhỏ hoặc những chiếc bè xuôi sông để chở ma túy sang Brazil, Argentina hoặc Brazil, rồi tuồn lên tàu container đi châu Âu”.

Quay trở lại câu truyện NT, khi giáo chủ Moon mua mảnh đất tại Chaco, nhiều người không khỏi lấy làm kỳ lạ. Họ tự hỏi vì sao nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm như vị giáo chủ lại mua một mảnh đất xa xôi và gần như hoàn toàn hoang dại. Trong cuốn tự truyện xuất bản năm 2009 của mình, ông Moon cho biết mình là nhà bảo vệ môi trường mong muốn bảo tồn rừng ở Chaco. Xa hơn nữa, vị giáo chủ muốn biến nó thành “thiên đường dưới hạ giới” cho tín đồ NT.

Đằng sau những lời hoa mỹ trên là một sự thật xấu xí: Vào năm 1982, Sun Myung Moon bị tòa án Mỹ kết án trốn thuế thu nhập cá nhân vì không kê khai một khoản lợi nhuận. Ông ta phải ngồi tù 1 năm. Những người thân cận với vị giáo chủ tiết lộ rằng, ông Moon không còn tin tưởng vào sự an toàn tại Mỹ nữa. Cũng từ đó Moon hướng đến Nam Mỹ như là một nơi để kinh doanh và cất giữ khối tài sản của mình. Việc mua đất ở Chaco cũng vì mục đích đó.

Theo thông tin nội bộ của SENAD, 5 đường băng ở Chaco có liên quan đến ông trùm ma túy Miguel Ángel Servín. Vào năm 2020, cảnh sát Bỉ phát hiện ở cảng Antwerp 3,4 tấn cocaine ngụy trang trong container chở than sản xuất ở Chaco. Họ lần ngược lô hàng đến tên Miguel Servín. Hắn bị cảnh sát Paraguay bắt vào năm 2021 và đang ngồi tù chờ ngày ra tòa. Nhà chức trách Paraguay đang tập trung “xóa sổ” mạng lưới buôn bán ma túy của Servín để lại.

Công tố viên Elva Cáceres, người phụ trách vụ truy cứu Miguel Servín, trả lời phóng viên Reuters: “Vào tháng 5/2021, SENAD chặn được một lô hàng 449 kg cocaine chuẩn bị rời Chaco. Chúng tôi sau đó liên lạc với NT để thu thập thông tin điều tra. Chúng tôi phải chờ 11 tháng để họ trả lời. NT đồng ý để chúng tôi thực hiện vụ đột kích trên đất của họ”.

Những mối quan hệ trong bóng tối

Vụ án Chaco trở nên phức tạp hơn nếu xét đến một cá nhân khác liên quan đến NT bị bắt giữ vì tội phạm ma túy. Bà Cynthia Tarrago là nguyên đại biểu Quốc hội Paraguay nhiệm kỳ 2013-2018, đồng thời giữ chức giám đốc một tổ chức do NT lập ra mang tên Hiệp hội Nghị viên vì hòa bình thế giới (HNH). HNH được lập ra nhằm mục đích giúp NT lôi kéo các chính trị gia trên toàn thế giới trở thành tín đồ và giúp nhà thờ mở rộng quyền lực và tầm ảnh hưởng ở đất nước họ. Một số thành viên HNH còn được tấn phong trở thành giám mục NT.

Rodrigo Alvarenga Paredes bị cảnh sát bắt vì tội rửa tiền.

Vào năm 2019, Cynthia Tarrago và chồng là Raimundo Va nhận tội rửa tiền cho tội phạm ma túy. Đặc vụ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã cải trang thành tội phạm để bắt giữ vợ chồng rửa tiền khi họ đang tham gia một cuộc hội thảo do NT tổ chức ở thành phố New York, Mỹ. Hãng tin AP trích báo cáo của FBI cho biết Tarrago đã nói với đặc vụ rằng: “Cocaine và cần sa ở Paraguay rất rẻ… Chúng tôi có hẳn một mạng lưới buôn lậu ma túy từ Paraguay đến Mỹ”.

Khi hai vợ chồng Cynthia-Raimundo bị FBI bắt, họ đã rửa tiền thành công tổng cộng 800.000 $. FBI còn bắt Rodrigo Alvarenga Paredes, giám đốc một công ty dịch vụ kiều hối Paraguay vì đã sử dụng dịch vụ của mình tiếp tay cho vợ chồng Cynthia-Raimundo rửa tiền. Hai vợ chồng bị tòa án Mỹ kết án 33 tháng tù, còn Rodrigo Paredes phải chịu bản án quản thúc tại gia 2 năm ở Mỹ. Tên này sau đó trốn về Paraguay nhưng lại bị bắt. Ngoài những tội danh do Viện Công tố Paraguay đưa ra, Rodrigo còn bị Chính phủ Brazil tố cáo đã buôn lậu 17 tấn ma túy sang châu Âu trong vòng 2 năm. Hắn đang chờ ngày bị dẫn độ sang Brazil.

Rodrigo Paredes chính là “mắt xích” kết nối Miguel Servín và Cynthia Tarrago. Hắn và ông trùm đã là bạn và đồng phạm của nhau kể từ khi cả hai cùng lớn lên ở thành phố Pedro Juan Caballero gần biên giới Paraguay-Brazil. Mạng lưới mà Tarrago nói với đặc vụ FBI không gì khác ngoài cartel do Miguel Servín lãnh đạo. Câu hỏi hiện nay là liệu NT có liên quan đến Miguel Servín qua Cynthia Tarrago không?

Cuộc chiến thường ngày

Địa hình trung du kết hợp với khí hậu thuận lợi đã khiến Paraguay trở thành “nông trường” thuốc phiện mới của Nam Mỹ. Những tổ chức tội phạm Paraguay nhờ nguồn thu khổng lồ từ ma túy đã tăng cường mua sắm vũ khí và tuyển mộ thêm người. Chúng cũng trở nên táo tợn hơn. Vào năm 2020, 75 thành viên của một băng đảng đã đồng loạt phá ngục đào tẩu thành công khỏi một nhà tù tại Pedro Juan Caballero. Một số đối tượng đào tẩu sau đó đã ám sát Công tố viên Marcelo Pecci khi ông này đang trượt tuyết. Marcelo Pecci là một lãnh đạo hàng đầu trong cuộc chiến chống ma túy ở Paraguay. Chỉ hơn một tuần sau đó, Thị trưởng Pedro Juan Caballero là ông José Carlos Acevedo cũng bị ám sát.

Ông José Acevedo nói với phóng viên trước khi bị ám sát: “Có quá nhiều quan chức biến chất ở thành phố này. Cảnh sát cũng nằm trong tay bọn tội phạm”. Đây không phải là ý kiến của riêng vị thị trưởng. Chính Tổng thống Mario Abdo Benítez cũng từng phát biểu: “Tội phạm ma túy đã mua chuộc cả những người đứng đầu nhà nước chúng ta để đổi lấy sự im lặng… Tội phạm có tổ chức đã “bám rễ” vào xã hội Paraguay chặt đến mức tôi không thể đảm bảo rằng có thể “nhổ rễ” chúng mà không xảy ra đổ máu”.

James Laverty, nguyên Giám đốc khu vực Nam Mỹ của Cơ quan Chống ma túy Mỹ, nói với phóng viên Reuters: “Chaco là điểm trung chuyển ma túy cho cả Nam Mỹ. Tôi từng nghe người dân Chaco nói đùa rằng họ nhìn thấy máy bay chở ma túy đáp xuống rừng nhiều đến mức trời đêm sáng rực lên bởi ánh đèn máy bay… Trong năm 2021, các cơ quan hành pháp ở châu Âu tịch thu được 315 tấn ma túy ở các hải cảng. Tôi dám cá rằng 3/4 số ma túy đó từng đi qua Chaco”.

Người dân địa phương đang là những nạn nhân lớn nhất ở Chaco. Ở ngôi làng Puerto Casado hẻo lánh, người dân phải học cách tự chung sống với không chỉ tội phạm mà cả với người của NT, vì họ vốn là người nơi khác di cư đến Chaco để làm nông trường. Nhà cửa, đất đai của họ đều là sở hữu của tập đoàn nông nghiệp Carlos Casado. Carlos Casado bán đất cho Sun Myung Moon thì tất cả tài sản của dân làng cũng về tay vị cố giáo chủ.

Còn nhớ, khi đại diện của NT bay đến Puerto Casado để ký kết hợp đồng với Carlos Casado, gần 6.000 dân làng đã làm hàng rào người đứng chặn đường băng để máy bay của NT không cất cánh được. Trong nhiều năm sau đó, hai bên đã nhiều lẫn tranh cãi với nhau mà không đi đến hòa giải được. Tranh chấp rồi cũng dẫn đến bạo lực.

Cha xứ Martin Rodriguez, người đã truyền đạo hơn 40 năm ở Puerto Casado, trả lời phỏng vấn Reuters: “Dân làng ai cũng sợ Lorenzo Myung. Hắn là người do NT phái đến để “đè đầu cưỡi cổ” chúng tôi. Nhiều lúc hắn và thằng con trai tên là Lorenzito xách súng săn diễu qua khắp làng. Khi đó không ai dám bước ra khỏi cửa nhà cả”.

Nhà thờ và đài phát thanh ở Puerto Casado bị thiêu rụi vào năm 2005. Đây là 2 nơi dân làng tập trung để tổ chức chống lại NT. Dân làng cáo buộc Lorenzo Myung đã châm lửa đốt. Cảnh sát Paraguay kết luận sau cuộc điều tra rằng quả là đã có kẻ cố ý đốt nhà thờ và đài phát thanh nhưng không có đủ bằng chứng để tìm ra thủ phạm.

“Giấc mơ Chaco” của Sun Myung Moon chưa kịp trở thành hiện thực thì ông đã chết vào năm 2012. Hai người con trai của ông ta là Hyung Jin Moon và Kook Jin Moon tranh cãi với bà Hak Ja Han, vợ ông Moon, về việc ai sẽ kế thừa vị trí do cố giáo chủ để lại. Họ tách khỏi NT để đứng ra thành lập một tôn giáo mới mang tên Nhà thờ Hòa bình và Thống nhất thế giới, tên tục là Giáo đoàn Gậy sắt (GG, dựa theo một điển tích trong sách Khải Huyền). NT và GG liên tục đưa nhau ra tòa kiện tụng và họ đang tranh chấp quyền sở hữu mảnh đất ở Chaco.

Niềm hy vọng lớn nhất của người dân Puerto Casado là cuộc tranh giành nội bộ gia đình Moon sẽ khiến cả NT lẫn GG bị phân tâm về vấn đề Chaco, từ đó tạo điều kiện để dân chúng địa phương giành lấy quyền kiểm soát đất đai. Vậy nhưng, chính các tổ chức tội phạm ma túy cũng đang ngóng chờ cơ hội này. Anh Virgilio Chamorro, một thợ mộc ở Puerto Casado, tiết lộ: “Ngày nào chúng tôi cũng sống với nỗi sợ rằng cartel sẽ dùng súng để chiếm lấy ngôi làng này. Chúng tôi chỉ muốn sống trong yên bình và được làm chủ mảnh đất chúng tôi đang sống”.