Cây đũa thần của Lý Quang Diệu – Kỳ 2: Hy sinh chuyện lớn vì chuyện lớn hơn

Trong những thập niên dùng cây đũa thần để biến đổi Singapore, nhiều “phép thuật” của ông Lý Quang Diệu vấp phải sự chỉ trích. Nhưng khi nhìn vào kết quả, người ta biết ơn ông.

Lãnh đạo với bàn tay thép, ông Lý Quang Diệu từng vấp phải nhiều sự chỉ trích từ trong nước – Ảnh: Reuters

Cú đấm thép

Lâm vào tình cảnh túng quẫn, đương nhiên cái ăn là thứ đầu tiên mà một người mẹ trong nhà phải tính tới. Nền kinh tế của Singapore lúc bấy giờ lệ thuộc chủ yếu vào các căn cứ quân sự sắp đóng cửa của Anh.

Chiến thuật cơ bản của Lý Quang Diệu ngay từ đầu là ra sức “tán tỉnh” các công ty nước ngoài đến mở các xưởng nhỏ ở Singapore, dù thường là họ trả những đồng lương rẻ mạt. Giữa thời điểm các nước đang phát triển ra sức dèm pha đế quốc kinh tế, nhà lãnh đạo Singapore trải thảm đỏ mời các “tên đế quốc” đó vào Singapore.

Học luật và từng hành nghề luật sư bảo vệ quyền lợi của nghiệp đoàn, Lý Quang Diệu lúc này kìm hãm nghiệp đoàn không thương tiếc, sợ họ làm cản bước nhà đầu tư.

Sau này ông gọi sự kiện bị một nghiệp đoàn hùng mạnh thách thức hồi năm 1967 là “bước ngoặc trong lịch sử công nghiệp Singapore”. Lần đó, ông Lý Quang Diệu đưa ra câu trả lời rất dứt khoát: bắt luôn 15 lãnh đạo nghiệp đoàn, xóa sổ nghiệp đoàn và tuyên bố các công nhân biểu tình đã tự sa thải họ.

Sau cú đấm thép đó, ông dẹp yên được các phong trào chống đối của người lao động, mang lại môi trường lao động bình yên lâu dài – yếu tố chen chốt đưa kinh tế Singapore bùng nổ.

Đi theo tiếng gọi của thế giới

Lý Quang Diệu vấp phải không ít chỉ trích trong đường lối lãnh đạo của mình, trong đó nhiều người gọi ông là kẻ độc tài, chuyên quyền. Ông từng nói thẳng thừng với tờ Straits Times: “Chúng tôi cứ thấy đúng là làm, chẳng hơi đâu mà quan tâm thiên hạ nghĩ gì!”

Dấu ấn Lý Quang Diệu vẫn in đậm trong từng bước đi của Singapore – Ảnh: AFP

Nhưng cùng lúc, Lý Quang Diệu là người có đầu óc cực kỳ “mở” và vô cùng linh hoạt. Trả lời với tờ New York Times, ông từng nói: “Tôi nghĩ chúng tôi phải đi theo bất kỳ hướng nào theo tiếng gọi của tình hình thế giới nếu chúng tôi muốn tồn tại và là một phần của thế giới hiện đại này. Nếu chúng tôi không kết tối với thế giới hiện đại, chúng tôi chết. Chúng tôi sẽ quay trở lại cái làng chài trước đây.”

Thế nên dù thừa nhận là chả ưa sòng bạc nhưng từ lâu, ông đã cho phép nó: “Thế giới đã thay đổi, nếu không có những khu nghỉ dưỡng kết hợp kiểu như ở Las Vegas, chúng tôi sẽ thua… Thôi thì cứ làm, miễn sao cố mà giữ nó an toàn, không mafia, không mại dâm và không rửa tiền.”

Ngay cả trong những giá trị châu Á như tôn ti trật tự, kính trên nhường dưới… mà Singapore đã khai sinh trên nền tảng đó, Lý Quang Diệu vẫn rất thoáng, bảo rằng đến nay, các giá trị này đã phai nhạt, sự khác biệt giữa các thế hệ là điều không thể tránh khỏi. Ông bảo chẳng hạn như gia đình ông rất coi trọng các giá trị nho giáo, đời cha mẹ, đời ông, đời con ông nhưng “đời cháu tôi thì không.”

Rất nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới này đã góp phần định hình đất nước của họ nhưng có lẽ không ai tạo dấu ấn sâu đậm như Lý Quang Diệu, người thậm chí thay đổi cả ngôn ngữ người dân nói.

Không những tích cực trong mọi quyết định lớn bé của chính phủ trong suốt 31 năm làm thủ tướng và thêm 21 năm làm bộ trưởng, ông cũng là một “vú nuôi” tận tụy quan tâm đến những điều tưởng như nhỏ nhặt nhất với những chính sách “made in Singapore”: cấm kẹo cao su, phạt những ai không dội toilet, phạt người vứt rác, khuyến khích mỉm cười và hành xử “như công dân của thế giới thứ nhất chứ không phải công dân thế giới thứ ba khạc nhổ và xả rác khắp nơi”.

Dấu ấn đó đã làm nên Singapore và sẽ còn ảnh hưởng sâu rộng đến đảo quốc này lâu dài.

Kiều Oanh

Theo Thanhnien