Cảnh báo tình trạng rung nhĩ nguy hiểm và phổ biến gấp 3 lần so với thực tế

Theo dõi VGT trên

Các nhà khoa học Mỹ phát hiện tình trạng rung nhĩ – một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đột quỵ và cục má.u đông – thực tế nguy hiểm và phổ biến gấp 3 lần so với những ước tính trước đây.

Cảnh báo tình trạng rung nhĩ nguy hiểm và phổ biến gấp 3 lần so với thực tế - Hình 1

Tình trạng rung nhĩ được phát hiện phổ biến gấp 3 lần so với thực tế. (Ảnh: Getty)

Một nghiên cứu mới tại Mỹ đã chỉ ra rằng rung nhĩ (Afib), một loại loạn nhịp tim thường gặp có tỷ lệ mắc tăng lên theo tuổ.i, thực tế đang ngày càng trẻ hóa và phổ biến gấp 3 lần so với suy nghĩ trước đây.

Theo ước tính từ hơn hai thập kỷ trước, 3,3 triệu người trưởng thành ở Mỹ bị rung nhĩ, nhưng các nhà nghiên cứu tại Đại học California, San Francisco (UCSF), phát hiện ra rằng thực tế Afib ảnh hưởng đến 10,5 triệu người lớn, tương đương gần 5% dân số trưởng thành ở nước này.

Các nhà nghiên cứu tại UCSF đã xem xét hồ sơ bệnh án của gần 30 triệu người trưởng thành đã được điều trị cấp tính hoặc từng làm thủ thuật y tế tại California từ năm 2005-2019 và phát hiện ra rằng khoảng 2 triệu bệnh nhân trong số đó đã được chẩn đoán mắc bệnh rung nhĩ.

Số lượng chẩn đoán tăng theo thời gian, từ gần 4,5% bệnh nhân trong giai đoạn 2005-2009 tăng lên 6,8% bệnh nhân trong giai đoạn 2015-2019. Sau đó, dữ liệu được chuẩn hóa để có tính đại diện trên toàn quốc, giúp các nhà nghiên cứu ước tính con số cuối cùng là ít nhất 10,5 triệu trường hợp bị rung nhĩ trên toàn nước Mỹ.

Cảnh báo tình trạng rung nhĩ nguy hiểm và phổ biến gấp 3 lần so với thực tế - Hình 2

Rung nhĩ là một tình trạng rối loạn nhịp tim đang ngày càng trẻ hóa. (Ảnh: iStock)

Rung nhĩ là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đột quỵ và có thể làm tăng nguy cơ suy tim, cục má.u đông, bệnh thận mãn tính và chứng mất trí .

Tiến sỹ Gregory Marcus, tác giả chính của nghiên cứu và là bác sỹ tim mạch tại UCSF Health, cho biết các nhà nghiên cứu đã nghi ngờ chứng rung nhĩ phổ biến hơn so với ước tính trước đây, nhưng họ vẫn ngạc nhiên trước mức độ khác biệt thực tế lớn được quan sát thấy trong nghiên cứu.

Tiến sỹ Marcus hy vọng những phát hiện của nghiên cứu sẽ dẫn đến việc phân bổ nhiều nguồn lực hơn để giúp đỡ bệnh nhân Afib, bao gồm nhiều nguồn tài trợ hơn cho nghiên cứu và điều trị.

Video đang HOT

Lý giải về sự gia tăng số lượng bệnh nhân bị rung nhĩ, các chuyên gia cho biết có thể là do sự kết hợp của nhiều chứng bệnh mãn tính và việc phát hiện bệnh được cải thiện nhờ các thiết bị hiện đại.

“Những người mắc các bệnh lý mãn tính, chẳng hạn như huyết áp cao, tiểu đường, hội chứng chuyển hóa, béo phì, ngưng thở khi ngủ và các vấn đề y tế khác… đều có nguy cơ cao bị tình trạng rung nhĩ,” Tiến sỹ Paul Wang, Giám đốc Dịch vụ chăm sóc rối loạn nhịp tim Stanford, cho biết.

Tiến sỹ Rod Passman, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu loạn nhịp tim tại Đại học Northwestern, nói thêm rằng béo phì – hiện cũng đang gia tăng ở Mỹ cũng như ở nhiều nước trên thế giới nói chung – thường là nguyên nhân gây ra các trường hợp rung nhĩ ở những bệnh nhân trẻ tuổ.i.

Cảnh báo tình trạng rung nhĩ nguy hiểm và phổ biến gấp 3 lần so với thực tế - Hình 3

Phát hiện và điều trị sớm tình trạng rung nhĩ rất quan trọng để giảm nguy cơ bị đột quỵ.(Ảnh: iStock)

Các ca bệnh rung nhĩ cũng được phát hiện nhiều hơn sau khi các thiết bị điện tử như Apple Watches và Fitbits ra đời.

Tiến sỹ Passman cho hay hầu như tuần nào văn phòng của ông cũng có trường hợp bệnh nhân báo cáo rằng Apple Watch của họ cảnh báo họ bị rung nhĩ nhưng bản thân họ không cảm thấy gì cả.

Ông lưu ý những trường hợp này cần phải đến khám bác sỹ để được chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe của mình. Phát hiện và điều trị sớm rất quan trọng vì có thể làm giúp giảm nguy cơ dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ và cục má.u đông.

Vào năm 2016, toàn thế giới ghi nhận 46,3 triệu người mắc rung nhĩ. Dự đoán đến năm 2050, số lượng người mắc rung nhĩ tiếp tục gia tăng thêm khoảng 23%. Riêng tại châu Á dự đoán có ít nhất 72 triệu người bị rung nhĩ và có 3 triệu người đột quỵ do rung nhĩ vào năm 2050.

Để giảm nguy cơ rung nhĩ cũng như các bệnh tim mạch, các chuyên gia y tế khuyên bạn cần xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh và điều độ; ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng; có chế độ ăn hợp lý, không uống rượu bia, hút thuố.c l.á bởi những chất kích thích này có thể làm xấu hơn các tình trạng rối loạn nhịp tim.

Nếu mắc các bệnh lý mãn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ má.u… thì cần theo dõi và điều trị ổn định các tình trạng này. Lưu ý không tự ý uống thuố.c, kể cả các loại thuố.c thông thường bởi một số thuố.c có thể ảnh hưởng đến tình trạng rối loạn nhịp hoặc tương tác với thuố.c chống loạn nhịp./.

4 rối loạn nhịp tim thường gặp tiềm ẩn nguy cơ gây đột tử

Rối loạn nhịp tim là tình trạng bất thường về nhịp tim, thay đổi dòng má.u lên não và các cơ quan, gây hậu quả nặng nề thậm chí t.ử von.g.

TS.BS Ngô Chí Hiếu, Khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội cho biết, rối loạn nhịp tim là tình trạng bất thường trong quá trình tạo nhịp và dẫn truyền điện học, khi đó nhịp tim quá nhanh (tần số hơn 100 lần/phút) hoặc quá chậm (tần số dưới 60 lần/phút), nhịp tim cũng có thể không đều lúc nhanh lúc chậm.

Rối loạn nhịp tim là bệnh lý khá phổ biến, xảy ra ở mọi lứa tuổ.i, giới tính với nhiều hình thái khác nhau. Có thể kể đến 4 rối loạn nhịp tim thường gặp nhất, tiềm ẩn nguy cơ cao gây đột tử.

Ngoại tâm thu - rối loạn nhịp tim phổ biến nhất

Đây là rối loạn nhịp tim phổ biến nhất. Ngoại tâm thu là tình trạng xuất hiện các ổ phát nhịp ngoại lai ở tâm thất hoặc tâm nhĩ. Các ổ phát nhịp này phát ra xung nhịp cạnh tranh với với ổ chủ nhịp, do vậy tạo ra các nhịp tim ngoại lai.

4 rối loạn nhịp tim thường gặp tiềm ẩn nguy cơ gây đột tử - Hình 1

Người bị ngoại tâm thu thường xuất hiện cảm giác hồi hộp, đán.h trống ngưc, khó thở, mệt mỏi. Ảnh minh họa

Người bị ngoại tâm thu thường xuất hiện cảm giác hồi hộp, đán.h trống ngưc, khó thở, mệt mỏi. Bệnh tiến triển nặng làm tim co bóp không đều, giảm dòng chảy tưới má.u mạch vành dẫn đến suy tim, tăng nguy cơ đột tử. Do đó ngay khi có các triệu chứng bất thường, người bệnh cần được thăm khám chuyên khoa để kịp thời điều trị.

Rung nhĩ - rối loạn nhịp nhanh khá phổ biến

Rung nhĩ, còn gọi là rung tâm nhĩ, là rối loạn nhịp nhanh khá phổ biến. Đây là tình trạng xuất hiện nhiều ổ phát nhịp liên tục ở tầng nhĩ. Tâm nhĩ co bóp nhanh hơn, hỗn loạn hơn, do đó dòng má.u xuống tâm thất và đại tuần hoàn không ổn định. Tần số tim phát không đều, gây các rối loạn về huyết động, tụt huyết áp và suy tim.

Người bị rung nhĩ thường có cảm giác hồi hộp, đán.h trống ngực, khó thở, choáng váng. Tuy nhiên, người bệnh rung nhĩ mãn tính có thể không cảm thấy triệu chứng rõ ràng.

4 rối loạn nhịp tim thường gặp tiềm ẩn nguy cơ gây đột tử - Hình 2

TS.BS Ngô Chí Hiếu, Khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội

Người bị rung nhĩ nếu không được được điều trị kịp thời, tim thường xuyên phải đậ.p nhanh khiến tim bị giãn ra, ảnh hưởng đến quá trình bơm má.u tiềm ẩn nguy cơ dẫn tới suy tim. Rung nhĩ, cùng với cuồng nhĩ, là hai tình trạng có thể dẫn đến việc hình thành cục má.u đông trong nhĩ trái, khi cục má.u di chuyển lên não sẽ gây ra đột quỵ, nhồi má.u não. Theo thống kê, khoảng 5% trường hợp đột quỵ hàng năm là do rung nhĩ.

Block nhĩ thất - nguy cơ đột tử cao

Block nhĩ thất là tình trạng tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ dẫn truyền xung điện từ tâm nhĩ đến tâm thất.

Nhịp tim trung bình của người khỏe mạnh dao động từ 60 - 100 lần/phút, được điều khiển bằng hệ thống thần kinh tự động, truyền dẫn từ tâm nhĩ đến tâm thất. Nếu con đường này bị tắc nghẽn sẽ tạo thành block nhĩ thất. Tùy vào mức độ tắc nghẽn mà block nhĩ thất được chia ra thành các mức độ khác nhau: block nhĩ thất độ 1, block nhĩ thất độ 2, block nhĩ thất độ 3.

4 rối loạn nhịp tim thường gặp tiềm ẩn nguy cơ gây đột tử - Hình 3

Nếu không điều trị kịp thời, block nhĩ thất có thể dẫn đến tình trạng tim đậ.p chậm, ngừng đậ.p, suy tuần hoàn, đột quỵ, thậm chí dẫn đến t.ử von.g... Ảnh minh họa

Ở giai đoạn đầu, triệu chứng của block nhĩ thất khá giống các bệnh lý khác nên dễ dàng bị bỏ qua. Nhiều bệnh nhân chỉ đến khi bệnh tiến triển nặng mới được phát hiện. Nếu không điều trị kịp thời, block nhĩ thất có thể dẫn đến tình trạng tim đậ.p chậm, ngừng đậ.p, suy tuần hoàn, đột quỵ, thậm chí dẫn đến t.ử von.g trong thời gian ngắn sau khi khởi phát bệnh.

Nhịp nhanh thất - một trong những rối loạn nhịp tim nguy hiểm nhất

Nhịp nhanh thất là một trong những rối loạn nhịp tim nguy hiểm nhất. Đây là tình trạng cơ tâm thất co bóp với tần số rất nhanh 140-160 nhịp/phút. Tâm thất không đủ thời gian làm đầy thất, tim bóp rỗng, dẫn đến thiếu má.u nuôi toàn bộ cơ thể.

Người bị nhịp nhanh thất có thể ngất xỉu, choáng váng, cần phải được xử lý cấp cứu ngay nếu không có thể dẫn tới các di chứng không thể hồi phục.

4 rối loạn nhịp tim thường gặp tiềm ẩn nguy cơ gây đột tử - Hình 4

Người bị nhịp nhanh thất có thể ngất xỉu, choáng váng, cần phải được xử lý cấp cứu ngay nếu không có thể dẫn tới các di chứng không thể hồi phục. Ảnh minh họa

Bác sĩ Ngô Chí Hiếu cho biết người bệnh bị nhịp nhanh thất thường do hậu quả của thiếu má.u cơ tim hoặc do các rối loạn nhịp khác không được phát hiện và điều trị hiệu quả. Để phát hiện sớm và phòng ngừa nhịp nhanh thất, mọi người cần kiểm tra tim mạch định kỳ, đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch cao như người cao tuổ.i, béo phì, hút thuố.c l.á....

Trên đây là 4 loạn rối loạn nhịp tim nguy hiểm tiềm ẩn nguy cơ đột tử cao. Ngay khi có các biểu hiện, triệu chứng bất thường như khó thở, đau tức ngực, hồi hộp, đán.h trống ngực, ngất xỉu, chóng mắt... bạn cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời. Đồng thời, bạn nên xây dựng thói quen thăm khám tổng quát, định kỳ 6 tháng - 1 năm/lần để đán.h giá và theo dõi tình trạng sức khỏe.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Trước khi ung thư đến, tay chân thường có 4 dấu hiệu này
22:04:40 04/10/2024
Uống cà phê có thể giúp bạn tránh khỏi các bệnh mãn tính?
13:53:26 04/10/2024
Làm tốt thói quen buổi sáng này có thể tránh ung thư
10:30:41 04/10/2024
Ăn thịt kho tàu thường xuyên có nguy cơ ung thư?
10:39:34 04/10/2024
Bí quyết giúp xương chắc khỏe hơn
15:47:31 04/10/2024
Phương pháp điều trị giun hiệu quả, ít tốn kém của nhóm nghiên cứu trường Y
15:59:37 04/10/2024
VNVC triển khai tiêm vắc xin phòng bệnh Zona thần kinh
06:53:16 05/10/2024
Xịt nước hoa cũng có thể khiến da bị kích ứng
10:11:03 04/10/2024

Tin đang nóng

Primmy Trương lần đầu khoe diện mạo quý tử, được nhận xét là "phiên bản mini" của Phan Thành
18:12:42 05/10/2024
Phương Lan xin lỗi vụ ồn ào, tiết lộ mối quan hệ với Minh Dự, Nam Thư
21:21:16 05/10/2024
Xôn xao ảnh ngôi mộ chú cún mang họ Nguyễn, 7 triệu người tràn vào tranh luận
18:22:09 05/10/2024
Phạm Văn Phương bỏ lỡ lễ trao giải vì chăm con đi thi
19:35:26 05/10/2024
Một nam nghệ sĩ bị hiểu lầm ăn cơm từ thiện: Thà bán tài sản chứ không xin ai một đồng
21:54:03 05/10/2024
Em gái Trấn Thành đã chia tay
23:56:38 05/10/2024
MC Kỳ Duyên gợi cảm tuổ.i U60, Phan Như Thảo sexy hậu giảm cân
23:35:58 05/10/2024
Triệu Lệ Dĩnh che giấu 2 bí mật 'xấu hổ', ngôi Thị hậu sắp 'ngã ngựa"?
21:31:55 05/10/2024

Tin mới nhất

Những loại thực phẩm giàu kẽm giúp tóc mọc nhanh

07:36:21 05/10/2024
Hạt bí ngô chứa nhiều kẽm hỗ trợ chức năng nang tóc. Kẽm trong hạt bí ngô cũng giúp cân bằng hormone, có thể làm giảm tình trạng rụng tóc do mất cân bằng hormone.

Huế: Ghi nhận hai ca sốt rét ngoại lai

07:10:52 05/10/2024
Kết quả xét nghiệm dương tính với Plasmodium vivax. Bệnh nhân được chuyển vào Khoa Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Trung ương Huế) điều trị. Hiện bệnh nhân được xuất viện khi kết quả xét nghiệm âm tính.

Uống 11 loại thuố.c chữa ho, b.é tra.i sốc phản vệ

07:08:33 05/10/2024
Bệnh nhi được chuyển đến trong tình trạng sốt cao, phát ban nhiễ.m trùn.g, nổi mẩn ngứa toàn thân, mệt mỏi, đau vùng thượng vị, khó thở, nhịp tim nhanh, bụng chướng.

6 vấn đề thường gặp ở người cao tuổ.i

06:49:20 05/10/2024
Hơn nữa do cơ thể sau nhiều năm làm việc, lao động, các bệnh lý tích tụ khiến cơ thể yếu hơn cùng với việc người cao tuổ.i thường ngại hoạt động tập thể dục khiến cơ thể ngày càng yếu dần đi.

Lựa chọn các loại rau, củ mùa thu

16:09:58 04/10/2024
Ngoài cung cấp dinh dưỡng, khoai lang còn là thực phẩm tốt cho người bị táo bón vì nó chứa nhiều chất xơ giúp điều hòa nhu động ruột, thúc đẩy quá trình tống chất thải ra khỏi đường tiêu hóa.

Người bệnh hẹp van hai lá cần lưu ý gì trong tập luyện?

16:01:21 04/10/2024
Điều này khiến cho một lượng má.u ứ lại tâm nhĩ trái, tăng áp lực và khiến má.u ứ tại phổi gây mệt, khó thở. Tuy nhiên, tất cả bệnh nhân hẹp van hai lá nên được khuyến khích tiếp tục tập luyện ở cường độ thấp nhất mặc dù có khó thở khi gắ...

Tập thể dục có lợi ích gì với người nhiễm giun kim?

15:56:56 04/10/2024
Bệnh giun kim có thể gây ra các triệu chứng sau: Ngứa ngáy vùng hậ.u mô.n, rối loạn tiêu hóa (chán ăn, buồn nôn, đau bụng), mất ngủ và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, đặc biệt là hệ tiêu hóa và tinh thần người bệnh.

Người bệnh ung thư phổi nên ăn gì?

15:52:56 04/10/2024
Dinh dưỡng giúp cung cấp đủ năng lượng, tăng cường sức đề kháng, miễn dịch, phòng ngừa và phục hồi tình trạng suy mòn, nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Giải mã gene giúp dự báo nhiều bệnh lý nguy hiểm

15:50:40 04/10/2024
"Căn cứ vào bản đồ gene của mỗi người, y học chính xác có thể sử dụng những chẩn đoán phức tạp và tinh tế để đưa ra phác đồ điều trị chính xác, phù hợp đặc điểm di truyền của từng người ở cấp độ phân tử.

Ngỡ ngàng với 5 loại nước sẽ hóa 'thần dược' nếu uống vào buổi sáng

15:43:54 04/10/2024
Đối với chị em phụ nữ, chất chống oxy hóa có trong nước tranh còn giúp làm chậm quá trình lão hóa, giảm nếp nhăn và làm sáng da. Trong khi đó, axit citric trong chanh giúp tăng cường trao đổi chất, hỗ trợ quá trình đốt cháy mỡ thừa.

3 lý do nên ăn một nắm hạt mỗi ngày

15:40:15 04/10/2024
Các loại hạt cũng chứa nhiều vitamin E và magie. Đặc biệt là magie, một khoáng chất giúp điều chỉnh khả năng insulin hấp thụ glucose từ má.u để hỗ trợ giảm lượng đường trong má.u.

Em bé chào đời với dây rốn quấn 3 vòng cổ

15:34:11 04/10/2024
Theo các bác sĩ Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An, tình huống dây rốn quấn cổ là hiện tượng sinh lý bình thường, dễ bắt gặp trong 3 tháng cuối của thai kỳ. Điều này thường sẽ không gây ảnh hưởng đến thai.

Có thể bạn quan tâm

Sao Hoa ngữ 5/10: Sao 'Tiếu ngạo giang hồ' đợi bạn gái kém 36 tuổ.i ra tù để cưới

Sao châu á

23:47:23 05/10/2024
Ngôi sao phim Tiếu ngạo giang hồ Lý Long Cơ cho biết, ông vẫn quyết đợi bạn gái kém 36 tuổ.i ra tù để tặng hết tài sản cho cô và tính chuyện kết hôn.

Cận cảnh cơ ngơi đầy hàng hiệu của hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên

Sao việt

23:33:14 05/10/2024
Sau khi đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2014 và Miss Universe Vietnam 2024 , Nguyễn Cao Kỳ Duyên gây ấn tượng với khối tài sản gồm căn hộ cao cấp, hàng hiệu và xe sang.

Nhan sắc gâ.y số.c của mỹ nam bị đòi giải nghệ vì gầy trơ xương

Hậu trường phim

23:01:08 05/10/2024
Nhiều người nhận xét La Vân Hi đã tăng cân nên gương mặt đầy đặn hơn hẳn, trạng thái tinh thần khoẻ khoắn và tràn đầy năng lượng.

Dàn mỹ nhân bóng đá Việt Nam, Philippines, Trung Quốc đọ sắc với hoa hậu Ngọc Hân, ai xinh đẹp nhất?

Netizen

22:24:34 05/10/2024
Dàn cầu thủ diện áo dài Việt Nam và chụp ảnh tại các địa điểm đẹp tại Hà Nội. Giải đấu có 4 đội bóng tham dự gồm CLB nữ Thái Nguyên T&T, CLB nữ Hà Nội, Manila Digger FC (Philippines) và Bắc Kinh FC (Trung Quốc)

Trò cưng ông Troussier chật vật ở tuyển Việt Nam mới

Sao thể thao

21:53:37 05/10/2024
Nửa năm sau khi HLV Philippe Troussier ra đi, Nguyễn Thái Sơn không còn là bất khả xâm phạm ở đội tuyển Việt Nam.

Né thuế quan, Trung Quốc đang 'rải' nhà máy khắp thế giới

Thế giới

21:40:37 05/10/2024
Thủ tướng Italy Giorgia Meloni đã ký một biên bản ghi nhớ hợp tác công nghiệp trong chuyến thăm của bà vào tháng 7, liên quan đến cả xe điện và năng lượng tái tạo.

Leonardo DiCaprio hạnh phúc bên bạn gái siêu mẫu kém 23 tuổ.i

Sao âu mỹ

21:08:33 05/10/2024
Leonardo DiCaprio được nhìn thấy đang âu yếm bạn gái siêu mẫu Vittoria Ceretti trên một ban công đẹp như tranh vẽ ở Rome.

'Nữ hoàng vai phụ' Thụy Mười tiết lộ bạn diễn nam ăn ý nhất trong nghề

Tv show

20:58:06 05/10/2024
Trong chương trình Kính đa chiều , nghệ sĩ Thụy Mười thẳng thắn chia sẻ quan điểm của mình về vai trò của bạn diễn trên sân khấu.

Lisa bị giễu cợt

Nhạc quốc tế

19:47:14 05/10/2024
Việc chế giễu Lisa vì cô gửi đề cử cho Grammy là hành động độc hại , chỉ nhằm hạ bệ nghệ sĩ. Năm qua, Lisa phá vỡ nhiều kỷ lục âm nhạc ấn tượng, dẫn đầu trong dàn nghệ sĩ nữ solo của Kpop.

Vĩnh Long: Chủ trại hòm livestream, xúc phạm trụ trì bị phạt 15 triệu đồng

Xã hội

19:43:44 05/10/2024
Cho rằng trụ trì ở Vĩnh Long làm ảnh hưởng đến việc kinh doanh của mình, ông L.H.N đã đến chùa tìm để hỏi cho ra lẽ. Không gặp được trụ trì, người này ra cổng livestream với câu từ khó nghe.