Cần siết hạn mức tín dụng cho vay dự án BOT

Nếu nới rộng tín dụng cho vay thì cũng là ở phần doanh nghiệp phát hành trái phiếu trên thị trường mà ở đó doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm.

Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tăng cường kiểm soát hoạt động cho vay đối với các dự án BOT, BT giao thông.

Theo NHNN, lý do của việc phải siết tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông là vì việc cấp tín dụng đối với loại dự án này tiềm ẩn rủi ro trong dài hạn (các dự án có tổng mức đầu tư lớn, thời gian cho vay dài, năng lực tài chính của chủ đầu tư hạn chế). Hơn nữa, tài sản bảo đảm chủ yếu trong các dự án BOT, BT là quyền thu phí, trong khi chính sách phí chưa thực sự ổn định, nguy cơ chuyển nợ sang nhóm nợ xấu là rất lớn.

Tuy nhiên, về phía nhà đầu tư BOT, một số ý kiến cho rằng Nhà nước nên “rộng cửa” hơn với nhà đầu tư trong nước thông qua việc xem xét nới rộng hạn mức tín dụng vay vốn ngân hàng cho các dự án BOT. Điều này sẽ tiếp sức cho nhà đầu trong nước khi theo đuổi dự án BOT có tuổi đời từ 20 – 30 năm.

Trao đổi với Đất Việt về vấn đề này, chuyên gia kinh tế – PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) khẳng định quan điểm, không thể biến ngân hàng thành con tin của các dự án BOT, BT giao thông.

Phân tích cụ thể, ông Thịnh cho hay, việc vay vốn là tất yếu đối với doanh nghiệp đầu tư BOT, đặc biệt là doanh nghiệp trong nước khi khả năng về vốn chỉ có giới hạn.

Dĩ nhiên, doanh nghiệp có ít vốn vẫn nhận và được quyền nhận dự án BOT nhưng theo vị chuyên gia, vốn tín dụng ngân hàng chỉ nên giới hạn trong một mức độ nhất định, chẳng hạn chiếm khoảng 30-40% tổng vốn đầu tư dự án. Ngoài vốn tự có của doanh nghiệp, khoảng 30-40% phần vốn còn lại doanh nghiệp có thể đi vay bằng cách phát hành trái phiếu trên thị trường trong nước và quốc tế mà ở đó doanh nghiệp phải là người chịu trách nhiệm.

Kiểm soát dòng tín dụng đổ vào dự án BOT, BT sẽ cho những dự án chất lượng và hiệu quả hơn. Ảnh minh họa

“Không thể diễn lại tình trạng xảy ra nhiều năm qua, đó là vốn tự có của doanh nghiệp chỉ chiếm 10-15%%, còn lại tới 80-90% là vốn vay ngân hàng, mà thực chất đó là bắt ngân hàng làm con tin của dự án.

Thời gian qua, các ngân hàng có vốn Nhà nước chi phối lại chính là những địa chỉ cho vay BOT nhiều nhất, như Vietinbank, BIDV, Vietcombank… Trong trường hợp chủ đầu tư BOT không trả được nợ thì Nhà nước lại phải đứng ra chịu trách nhiệm bằng cách mua lại dự án hoặc xử lý các vấn đề liên quan đến tài chính sau khi nhà đầu tư không “kham nổi”, việc ấy không thể chấp nhận được.

Vì thế, bây giờ phải thống nhất một nguyên tắc, doanh nghiệp phải là người bỏ vốn ra đầu tư cho dự án của mình chứ không phải ai khác. Có thể nới rộng hạn mức tín dụng cho nhà đầu tư BOT nhưng đó là hạn mức doanh nghiệp được vay trên thị trường và doanh nghiệp phải tự chịu trách nhiệm”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh chỉ rõ.

Vị chuyên gia nói thêm, đối với phần vốn mà doanh nghiệp đầu tư BOT vay trên thị trường, ví dụ thông qua hình thức phát hành trái phiếu, thì không có chuyện Nhà nước bảo lãnh lãi suất vay hay liên quan gì khác, tránh lặp lại tình trạng không trả nợ được thì cứ vin vào Nhà nước. Doanh nghiệp phát hành trái phiếu, thị trường có cho vay không là quyền của thị trường trên cơ sở đánh giá khả năng trả nợ của doanh nghiệp BOT, lợi ích mà nhà đầu tư có được từ dự án…

Riêng đối với các ngân hàng thương mại cho vay dự án BOT, ông Thịnh cũng lưu ý, Nhà nước không phải bảo lãnh. Doanh nghiệp vay vốn ở ngân hàng nào, chịu lãi suất bao nhiêu, điều kiện vay ra sao… là do ngân hàng đó tự tính toán cũng như đưa ra các điều kiện, yêu cầu ràng buộc, đặc biệt là hướng xử lý trong trường hợp bị mất vốn trên cơ sở quy định của pháp luật… Như vậy, ngân hàng nào cho vay dự án BOT thì phải tự chịu trách nhiệm về khoản cho vay ấy, nếu xảy ra tình trạng mất vốn thì ngân hàng phải chịu, không thể có tình trạng dự án BOT thua lỗ, không trả nợ được thì xin giữ nguyên nhóm nợ để tránh tăng nợ xấu cho ngân hàng.

Từ những phân tích trên, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh, BOT, BT là hình thức đầu tư rất tốt trên thế giới, nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang thiếu vốn để đầu tư cơ sở hạ tầng, đã sử dụng hình thức này có hiệu quả, đem lại lợi ích lớn cho nhà đầu tư, nhà nước và nền kinh tế. Vấn đề là phải đưa hình thức này về đúng kinh tế thị trường thì không có gì đáng ngại.

Thành Luân

Theo Baodatviet.vn