Căn bệnh nguy hiểm có thể ‘ăn mòn cơ quan nội tạng’

Viêm tụy cấp nguy hiểm, diễn biến nhanh nhưng triệu chứng thường không đặc trưng, dễ chẩn đoán nhầm với các bệnh lý khác.

Đau bụng dữ dội, bí trung đại tiện, nôn ói, chướng bụng sau bữa ăn thịnh soạn hoặc uống rượu bia kéo dài có thể là biểu hiện của viêm tụy cấp. Người bệnh thường có tiên lượng xấu, diễn tiến suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong cao đến 20-50% nếu không được phát hiện và chẩn đoán sớm.

Cận kề cửa tử do mỗi ngày uống gần 1 lít bia

Mới đây, Bệnh viện Bình dân TP.HCM cấp cứu thành công bệnh nhân viêm tụy hoại tử thể nặng. Người đàn ông 37 tuổi, ngụ Long An, nhập viện cấp cứu trong tình trạng đau dữ dội vùng bụng trên, bên trái, vã mồ hôi, mạch nhanh, bụng chướng căng, môi khô, khát nước.

Anh cho biết do gia đình kinh doanh bia nên hay uống và dần hình thành thói quen. Ngày nào anh cũng uống khoảng 0,5-1 lít bia, kéo dài suốt nhiều năm nay. Sau cuộc nhậu, bệnh nhân đột nhiên đau bụng, nôn ói, bụng chướng căng và được người nhà đưa cấp cứu.

Bệnh nhân bị viêm tụy hoại tử được điều trị tại Bệnh viện Bình dân. Ảnh: Trần Nhung.

Kết quả xét nghiệm cho thấy người đàn ông bị viêm tụy hoại tử nặng, bụng chứng nhiều hơi, máu cô đặc, có tổn thương thận cấp và nhiễm khuẩn huyết kết hợp. Các bác sĩ đánh giá người đàn ông này may mắn giữ được mạng sống do nhập viện sớm và được hồi sức tích cực các biện pháp cấp cứu hiện đại.

Trước đó, Bệnh viện TP Thủ Đức (TP.HCM) cũng tiếp nhận nam bệnh nhân 48 tuổi, vào khoa Cấp cứu với triệu chứng bệnh tương tự.

Đặc biệt, bệnh nhân chỉ số triglyceride (mỡ máu) lên đến 7.470 mg/dL, trong khi bình thường là dưới 100 mg/dL. Chỉ số mỡ máu tăng vượt mức khiến các axit béo tự do tăng theo làm tự tổn thương tế bào tụy, hệ quả là viêm tụy. Men tụy bị mất kiểm soát ngay trong tuyến tụy, kích hoạt tiến trình tự hủy mô.

Bác sĩ Nguyễn Văn Nhân, khoa Cấp cứu, Bệnh viện TP Thủ Đức, giải thích: “Thông thường, tuyến tụy tiết ra các men tụy, góp phần vào quá trình tiêu hóa thức ăn. Các men này được tiết ra dưới dạng không hoạt động (tiền men) và chỉ được hoạt hóa trở thành có tác dụng ở tá tràng. Với chỉ số triglyceride cao, nếu dịch tiêu hóa rò rỉ ra ngoài tuyến tụy có thể ăn mòn các cơ quan nội tạng lân cận, gây suy đa cơ quan, nguy cơ tử vong cao”.

Viêm tụy cấp bắt nguồn từ những bữa ăn thịnh soạn

Theo bác sĩ Nguyễn Thanh Phương, Phó trưởng khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Bình dân, tuyến tụy vừa có chức năng nội tiết, tiết hormone insulin và glucagon để giữ ổn định lượng đường trong máu, vừa là cơ quan ngoại tiết, tiết ra các men tiêu hóa thức ăn.

Tình trạng viêm tụy xảy ra khi các men này hoạt hóa trước khi được đổ vào ruột non. Lúc này, men tụy sẽ tấn công chính tuyến tụy, gây tổn thương mô tụy.

Triệu chứng khởi phát của viêm tụy là đau bụng, thường xuất hiện sau bữa tiệc, bữa ăn thịnh soạn với bia rượu. Ảnh minh họa: Medicalnewstoday .

Viêm tụy cấp cần được điều trị kịp thời vì có thể tạo “cơn bão cytokine”. Đây là phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể. Lúc này, dịch tụy tràn ra ngoài và đổ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng… Chất độc cũng có thể đi vào máu gây hạ huyết áp, nhiễm trùng huyết, tổn thương các cơ quan bên ngoài ổ bụng.

Viêm tụy cấp hoại tử thường có tiên lượng rất xấu, không ít người bệnh chịu biến chứng nặng nề, diễn tiến suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong cao khoảng 20-50%.

Theo các bác sĩ, trong hầu hết trường hợp, nguyên nhân gây viêm tụy là sỏi đường mật hoặc uống bượu bia. Đặc biệt, lạm dụng rượu bia được xác định là nguyên nhân của 70% trường hợp viêm tụy mạn tính. Một số nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm dùng thuốc, nhiễm trùng, chấn thương, rối loạn chuyển hóa hoặc không rõ nguyên nhân.

“Suy gan, xơ gan do rượu là điều mà mọi người thường hay nhắc đến. Nhưng viêm tụy cấp do rượu gây tử vong nhanh chóng nếu diễn tiến nặng”, bác sĩ Phương lưu ý. Cách dự phòng duy nhất là hạn chế sử dụng rượu bia quá mức.

Khi có dấu hiệu như đau bụng dữ dội, bí trung đại tiện, nôn ói, chướng bụng sau bữa ăn thịnh soạn hoặc uống rượu bia kéo dài, bệnh nhân cần nghĩ đến khả năng xảy ra viêm tụy cấp để đến bệnh viện điều trị kịp thời.

Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Bình dân đã tiếp nhận điều trị 14 trường hợp viêm tụy cấp hoại tử nặng do rượu bia. Nhiều người phải lọc máu liên tục, dẫn lưu dịch hoại tử và kết hợp kháng sinh phổ rộng.

“Đa số bệnh nhân là nam, độ tuổi trung bình 30-40 và khởi phát đau sau khi uống rượu”, bác sĩ Phương nói thêm.