Cách làm bánh chưng đen ngày Tết của người dân tộc Tày Tây Bắc

Hoàng Ly11:39 12/02/2021

Bánh chưng đen là loại bánh truyền thồng của người dân tộc Tày phía Tây Bắc như Yên Bái, Lạng Sơn…Món bánh này vừa là một nét phong tục không thể thiếu trong ngày lễ tết và là tinh hoa văn hóa nơi đây.

Nguyên liệu làm bánh chưng đen

Lá dong: chọn lá bánh tẻ, rửa sạch, lau khô, cắt bớt gân cho lá mềm.

Gạo nếp: nên chọn nếp cái hoa vàng

Thịt lợn ướp gia vị

Cây vừng đen: nguyên liệu đặc trưng để tạo nên màu đen cho bánh

Lạt gói bánh

Đỗ xanh.

Cách làm bánh chưng đen

Bước 1: Chuẩn bị các nguyên liệu gói bánh

Trước tiên là phần gạo nếp, bạn cần chọn những hạt gạo to đều, thơm mới. Tốt nhất là chọn nếp cái hoa vàng.

Sau khi mua về, nhặt sạch sạn, bụi bẩn còn sót. Vo kĩ và ngâm 3 tiếng trong nước lạnh.

Đỗ xanh ngâm 2-3 tiếng rồi rửa sạch, hấp chín mềm có thể trộn thêm chút tiêu và muối cho đậm đà.

Thịt lợn chọn loại dày ngon, thái miếng to dài. Ướp với chút hạt tiêu, muối, mì chính cho ngon hơn. Lá dong gói bánh chọn những chiếc lá to dài, rửa sạch để ráo, bỏ cậng đi.

Video đang HOT

Bước 2: Tiến hành gói bánh chưng

Ảnh minh họa

Chuẩn bị 1 cái mâm sạch, đặt 3 dây lạt vào để cách đều nhau. Tùy theo kích cỡ bánh để kích cỡ lạt cho phù hợp.

Đặt úp 2 lá bánh lên dây lạt, chiều dài lá ngược với dây lạt, lá này chồng lên nửa lá kia.

Lấy 1 bát gạo khoảng 200 gram cho vào giữa 2 chiếc lá, san đều ra, đổ đỗ xanh vào giữa, thêm thịt ba chỉ, có thể thêm hành khô cho thơm. Tiếp đó cho đỗ xanh lên, cuối cùng phủ kín bằng 1 lớp gạo nếp để nhân không bị hở ra ngoài.

Gấp lá dong theo hình sống lá, vuốt đều và dùng lạt buộc cố định lại thật chặt, khi gói chặt tay. Sử dụng thêm nhiều dây lạt nữa để buộc quanh chiếc bánh cho thật chắc chắn.

Bước 3: Luộc bánh chưng

Ảnh minh họa

Xếp bánh vào nồi to, đổ nước ngập bánh.

Để lửa vừa, đun sôi khoảng 10 tiếng là bánh được mềm và nhừ.

Trong khi luộc, cần bổ sung nước nóng thường xuyên để bánh không bị cạn nước. Nếu luộc bằng bếp gas thì khi bánh sôi rồi hãy để lửa nhỏ để bánh chưng chín dần.

Bước 4: Trình bày thành phẩm

Bánh chưng đen – đặc trưng của văn hóa người Tày Tây Bắc (Ảnh minh họa)

Khi luộc xong, vớt bánh ra và để nguội.

Khi ăn, cắt thành từng khoanh tròn đều rồi bày ra đĩa sao cho đẹp mắt.

Độc đáo bánh chưng đen Na Kim

Khác với bánh chưng xanh dưới xuôi, đồng bào người Tày ở Bắc Hà (Lào Cai) có một loại bánh chưng độc đáo, với gạo trộn từ than của cây núc nác, cùng một số loại gia vị đặc trưng của vùng núi.

Đó chính là bánh chưng đen, thứ bánh trước kia chỉ xuất hiện vào mùa Tết, nhưng giờ đây đã khá phổ biến và trở thành món đặc sản được nhiều khách du lịch tìm mua mỗi khi đến với vùng đất này.

Bánh chưng đen Na Kim.

Trước kia, cứ mỗi độ cây đào trước sân chuẩn bị thay lá, những mầm nụ, những búp lá non đang lấp ló dần, bà Vàng Thị Hoa (người Tày, thôn Na Kim, xã Tà Chải, Bắc Hà, Lào Cai) lại lụi cụi đi lấy những khúc thân cây núc nác được đem về từ những lần đi rừng trong cả năm, phơi nỏ trên gác bếp xuống để đốt lấy than. Cây núc nác được người Tày coi là vật trừ tà ma, hay treo quả ở cửa. Cây núc nác dễ sống, mọc hoang cả trên núi, trong rừng, thậm chí ven đường đi. Thân, cành bẻ ra mang về bỏ lên gác bếp hong cho khô, cứ hong ở đó chờ đến khi nào cần dùng thì đem xuống.

Mùa Tết, một trong những việc cần chuẩn bị là gói bánh chưng. Khác với bánh chưng dưới xuôi, bánh chưng đen gói nhỏ và dài, chiều dài chắc chỉ độ hơn bàn tay một chút, vắt bánh đều đặn tròn căng hơi giống bánh tét nhưng ngắn hơn. Bánh dùng toàn đặc sản bản địa: nếp bản địa, lợn đen ở bản, hạt tiêu, thảo quả..., chỉ cần mở nồi ra vớt là cả nhà thơm sực mùi ấm nóng của nếp, của miếng thịt lợn béo tươm mỡ đượm ra nhân đỗ xanh, của tiêu cay nồng và thảo quả thơm quyện.

Bà Vàng Thị Hoa gói bánh chưng đen.

Gia đình bà Vàng Thị Hoa đã qua nhiều đời gói bánh chưng đen. Năm nay 60 tuổi, bà kể rằng trước kia, từ thời ông bà đã có tục gói bánh chưng đen truyền thống. Bà dạy cho mẹ, mẹ lại dạy cho con gái, cứ thế những người trong thôn Na Kim đã giữ được nghề truyền thống như vậy.

Giã than.

Than núc nác vừa được giã xong.

Điểm đặc biệt của bánh chưng đen Na Kim là chỉ sử dụng những nguyên liệu truyền thống của địa phương. Chẳng hạn như gạo nếp, là giống lúa nếp bản địa. Đã có người dùng loại nếp khác, ở đâu ngon nhưng vào bánh chưng đen Na Kim quả thực không hợp, phải đổi về giống nếp cũ. Nếu chẳng may năm nào đó mất mùa, bởi vì giống nếp bản địa này vốn cũng không được trồng nhiều, do tính chất thời tiết, khí hậu ở Bắc Hà chỉ trồng được một vụ lúa mỗi năm, thì người làm bánh phải lặn lội sang Điện Biên mua nếp. Không biết tại sao, ngoài nếp Bắc Hà, lại chỉ có giống nếp Điện Biên là hòa hợp được với những mùi vị đặc trưng độc đáo của bánh chưng đen Na Kim.

Sáng sảy than sau khi giã xong.

Còn nữa, bánh chưng đen nhiều vùng khác cũng có, nhưng phần lớn là đốt than từ rơm, trấu, chỉ riêng bánh chưng đen Na Kim là chỉ lấy than từ cây núc nác. Bản thân những cành, thân, gỗ cây núc nác khi đốt lấy than cũng phải đốt riêng, tuyệt đối không đốt chung với các loại gỗ, củi khác, không được tranh thủ đốt cùng bếp củi đun nấu bình thường.

Nguyên liệu làm bánh chưng đen.

Có nếp rồi, khâu quan trọng nhất là trộn than với nếp cho ra màu gạo đen đặc trưng. Gỗ cây núc nác phơi cho khô nỏ, đen đốt thành than. Quá trình đốt than này là lâu nhất, thường mất tới 2-3 tiếng đồng hồ. Bà Vàng Thị Hoa bảo, khi đốt phải trông bếp, sao cho gỗ cháy vừa đủ thành than là phải tắt bếp, lấy luôn than ra cất vào lọ, nếu không than sẽ cháy ra tro hết. Than đó đem giã hoặc nghiền vụn ra thành bột, trộn với gạo rồi đem đi giã, xong rồi mới sàng sảy sạch sẽ. Nhân bánh cũng có đỗ xanh đồ chín, thịt lợn đen trộn với muối, tiêu bột (tiêu hạt xay thành bột chứ không xay vỡ như dưới xuôi) và thảo quả cũng giã mịn hoặc xay thành bột. Bánh luộc hết khoảng 7-8 tiếng đồng hồ, vớt ra cũng để cho ráo hết nước ăn mới ngon.

Nếu ăn bánh chưng đen Na Kim, thì không nên giữ khẩu vị của bánh chưng xanh với thịt lợn quê ướp mắm tiêu ở dưới xuôi. Hạt nếp dày, nhuyễn, quyện với vị oi oi đầm đậm của than, miếng nhân đượm mùi thơm của miếng thịt lợn bản dày mỡ dày bì, lớp mỡ được đun nhừ trên lửa 7-8 tiếng tươm ra, ướp béo ngậy cả đám đỗ chung quanh đó, giữa mùi thơm tưng bừng và ấm sực của tiêu và thảo quả.

Bánh chưng đen trở thành công việc đem lại thu nhập ổn định cho gia đình bà Vàng Thị Hoa.

Bà Hoa cho biết, trước kia chỉ vào mùa Tết mới làm bánh chưng, bây giờ nhu cầu mọi người ăn quanh năm, chưa kể vào mùa du lịch, du khách đến Bắc Hà ai cũng thích mua một vài cặp bánh về làm quà. Mỗi ngày, bà Hoa gói khoảng 7-8 kg gạo, tương đương với khoảng 40 chiếc. Hằng ngày bà bán ở quanh khu vực chợ và đền Bắc Hà. "Nhanh thì trong buổi sáng là hết, còn chậm thì lai rai, nhưng cứ cuối ngày là hết bánh". Có những đợt khách đặt nhiều, số lượng bánh lên tới cả trăm chiếc. Bình thường với nhân lực gồm hai vợ chồng bà, cùng vợ chồng cô con gái, không thể nảo làm xuể với các đơn đặt bánh nhiều như thế này. Nhưng từ ngày có sự hỗ trợ của dự án với nguồn vốn từ Chính phủ Australia thông qua Great tài trợ cho Trung tâm phát triển kinh tế CRED thực hiện, Tổ nhóm sản xuất bánh chưng Na Kim đã được thành lập, ban đầu có bốn thành viên, sau đã thu hút đông đảo hơn chị em phụ nữ tham gia. Các bà, các chị chia sẻ, hỗ trợ nhau thực hiện các đơn đặt hàng số lượng lớn, giúp nhau làm bánh hằng ngày, cũng như động viên nhau trong nhiều công việc khác. Có Tổ nhóm, nhiều đơn hàng lớn "đi" bon bon, nhẹ nhàng, không khó khăn, vất vả, mà ai cũng được hưởng lợi.

Một trong những điều mà bà Vàng Thị Hoa có chút lo lắng là, hiện tại con cháu trong nhà mải học, mải làm việc, không ai để ý đến việc học gói bánh chưng đen. Mà bánh chưng đen, ngoài việc là một món ăn đặc sắc của Bắc Hà, còn có ý nghĩa trong đời sống của người Tày ở Bắc Hà, giống như bánh chưng xanh của người Việt. Thế nhưng, có lẽ, giống như lẽ tự nhiên, hay như giống nếp bản địa của Bắc Hà, có thể không nhiều, nhưng bánh chưng đen vẫn có những cách để tồn tại, để được gìn giữ qua nhiều thế hệ, như nó đã từng được gìn giữ.

Bí quyết làm bò khô chiêu đãi khách dịp Tết Tân Sửu Mỗi dịp Tết về, món bò khô được rất nhiều gia đình lựa chọn là món ăn vặt chiêu đãi khách cùng ly rượu, chén trà hay cốc bia nhâm nhi chúc mừng năm mới. Dưới đây là bí quyết làm bò khô cay, ngon chuẩn vị. Nguyên liệu làm bò khô Thịt bò: 1kg (bạn chọn phần thịt vai, không mỡ không...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Danh tính nam tài xế ô tô tránh xe máy, đâm bé gái tử vong ở Tuyên Quang01:28

Xót xa clip dừng xe đạp nghe điện thoại, nữ công nhân bị xe khách lùi cán tử vong tại chỗ00:14

Cam thường tóm dính Chu Thanh Huyền bế con trai đến cổ vũ ĐT Việt Nam, thái độ với mẹ Quang Hải gây chú ý01:01

Ông Trump 'ra tay' trước khi nhậm chức09:28

Con trai Hòa Minzy làm cả ngàn người "tan chảy", nhưng nói gì mà cư dân mạng cười rần rần?01:15

Lời khai của tài xế ô tô tránh xe máy, đâm bé gái tử vong ở Tuyên Quang09:54

Thí sinh nhất tuần Olympia sốt xình xịch trên MXH, đến MC Khánh Vy cũng phải đu trend!00:31

Rùng mình khoảnh khắc 3 xe lao thẳng vào nhau giữa ngã 4: Thân xe nát bét, nạn nhân văng mạnh ra đường00:17

Xem lại camera, người mẹ 5 con ở Hà Nội run lên vì những gì đã xảy ra trong phòng ngủ02:36

Tổng thống Putin: Nga sẵn sàng cho một cuộc 'đấu tên lửa' với Mỹ08:11

Phản ứng không ngờ của Cát Phượng khi nghe tên Kiều Minh Tuấn giữa sự kiện, nói 1 câu mà ai cũng khen00:44

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Mùa Giáng sinh, làm cánh gà nướng mật ong mù tạt thơm nức mũi chiêu đãi cả nhà

06:02:43 24/12/2024

Cánh gà nướng mật ong mù tạt là món ăn tuyệt vời cho những buổi tiệc, bữa ăn nhẹ hoặc trong mùa Giáng sinh quây quần cùng gia đình.

Cách làm bánh quy Giáng sinh lấp lánh, màu sắc rực rỡ ai nhìn cũng thích

06:01:42 24/12/2024

Những chiếc bánh quy đường phô mai kem cực mềm mịn, được phủ lớp hạt đường lấp lánh đầy màu sắc cho dịp Noel này thêm ý nghĩa.

Loại rau nhiều dinh dưỡng, hỗ trợ phòng ung thư, người sức đề kháng kém nên tham khảo trong mùa đông này

05:54:13 24/12/2024

Trong loại rau này thành phần dinh dưỡng rất đa dạng và được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng mỗi ngày để giúp tăng cường đề kháng, nâng cao sức khỏe.

Loại quả đang vào mùa, giúp tăng cường hệ miễn dịch cực tốt, chế biến được nhiều món ngon không phải ai cũng biết

05:53:04 24/12/2024

Một số nghiên cứu cho thấy ăn bưởi thường xuyên có thể giúp giảm huyết áp, giảm cholesterol xấu và triglyceride trong máu. Bưởi có thể giúp cải thiện lưu thông máu, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Đầu tuần bận rộn nấu mì trứng cà chua thơm ngon lại giàu dinh dưỡng

21:39:42 23/12/2024

Đầu tuần bận rộn nấu mì trứng cà chua thơm ngon lại giàu dinh dưỡng. Đây là là món ăn hoàn hảo cho những ngày se lạnh.

3 món ăn từ nguyên liệu không chứa thuốc trừ sâu: Nấu dễ mà ngon lại giúp giải độc ruột, giảm bốc hỏa và thanh lọc gan

21:25:31 23/12/2024

Mùa đông cũng là loại nguyên liệu này vào mùa. Với 3 công thức chế biến đơn giản dưới đây sẽ mang lại cho bạn những ăn ngon và rất tốt cho sức khỏe.

Cách làm món gà Tây nướng Giáng sinh đơn giản với hương vị cực ngon

09:10:10 22/12/2024

Món gà Tây nướng này sẽ khiến Giáng sinh thêm ý nghĩa và ấm cúng hơn rất nhiều. Hãy tham khảo ngay cách làm dưới đây nhé!

Cách làm dưa góp thập cẩm vừa chống ngán vừa giảm cân

06:01:34 22/12/2024

Những miếng dưa góp giòn giòn, chua ngọt vừa giúp chống ngán, kích thích vị giác vừa là món ăn chống béo; cách làm dưa góp thập cẩm lại rất dễ thực hiện.

Cách làm mứt mãng cầu xiêm thơm ngon

06:00:32 22/12/2024

Trong tiết trời se lạnh của những ngày Tết, nhâm nhi một miếng mứt mãng cầu cùng tách trà nóng, ta như được sưởi ấm bởi hương vị của tình thân và những điều giản dị.

Cách làm mứt chùm ruột chua ngọt đón Tết

05:59:51 22/12/2024

Những hũ mứt chùm ruột đỏ au trên bàn trà tiếp khách, khiến không khí Tết thêm phần ấm áp, cách làm món mứt này cũng rất đơn giản với những gợi ý dưới đây.

Cách làm mứt dâu tây ngon khó cưỡng ngày Tết

05:59:13 22/12/2024

Trong không khí rộn ràng của những ngày xuân, tự tay làm mứt dâu tây chính là cách mang đến độ ngọt ngào đồng thời lưu giữ những khoảnh khắc ấm áp bên gia đình.

Cách làm kẹo lạc để nhâm nhi dịp Tết

05:58:47 22/12/2024

Kẹo lạc rất thích hợp để tiếp khách dịp Tết hoặc nhâm nhi cũng tách trà ấm trong ngày lạnh, cách làm kẹo lạc rất đơn giản, ai cũng có thể tự thực hiện tại nhà.

Có thể bạn quan tâm

Nóng: Thu Trang - Tiến Luật lên tiếng gấp khi bị lôi vào ồn ào chia tay của vợ chồng Phương Lan

Sao việt

23:59:02 24/12/2024

Thu Trang vội lên tiếng, đề nghị nói thẳng tên ra để tránh khiến những người không liên quan dính vào thị phi. Tiến Luật trực tiếp nhắn tin cho Phan Đạt để hỏi cho rõ ràng

Cuỗm cả tỷ đồng sau mỗi vụ môi giới bán 1 quả thận

Pháp luật

22:23:04 24/12/2024

Chiều 24/12, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, vừa ra quyết định tạm giữ hình sự đối với Nguyễn Trọng Luận (SN 1990, trú TP Vinh, tỉnh Nghệ An) về hành vi Mua bán bộ phận cơ thể người .