Các thành phố biên giới Mexico chuẩn bị đối phó với động thái của ông Trump

Thành phố Tijuana và nhiều thành phố vùng biên của Mexico đang chuẩn bị đối phó với dòng người di cư tăng đột biến khi ông Donald Trump thực hiện cam kết trục xuất họ sau lễ nhậm chức Tổng thống Mỹ.

Tijuana ban bố tình trạng khẩn cấp

Người di cư tại khu vực biên giới Mỹ – Mexico ở Tijuana, bang Baja California, Mexico ngày 25/11/2018. Ảnh: AFP/ TTXVN

Theo kênh CNN, thành phố Tijuana đã phải ban bố tình trạng khẩn cấp từ tuần trước để đối phó với động thái trục xuất người nhập cư mà dự kiến ông Donald Trump sẽ đưa ra khi ông nhậm chức Tổng thống Mỹ.

Theo chính quyền Tijuana, có hơn 30 trung tâm bảo trợ đang hoạt động tại thành phố thuộc bang Baja California ở Tây Bắc Mexico này. Các nhân viên hỗ trợ nhân đạo cho biết, thiếu không gian, nguồn lực và tình trạng bất định là những vấn đề mà các trung tâm ở đây đang phải đối mặt.

Theo ông C. Jamie Marín, Giám đốc trung tâm Jardin de las Mariposas, có mối lo ngại rằng kế hoạch trục xuất hàng loạt của ông Trump có thể dẫn đến khủng hoảng nhân đạo liên quan đến các dịch vụ dành cho cả những người di cư đến Mỹ và những người bị trục xuất. Ông Marín nói: “Có tâm lý lo lắng chung… về những quyết định từ chính quyền Tổng thống Trump”.

Ông Pat Murphy, người điều hành trung tâm Casa del Migrante, bình luận từ trước lễ nhậm chức của ông Trump: “Thách thức lớn nhất đối với các trung tâm là không biết điều gì sẽ xảy ra. Tôi đang chuẩn bị tinh thần”.

Mối lo ngại của họ xuất phát từ cam kết của ông Trump về thực hiện các cuộc trục xuất hàng loạt sau khi nhậm chức.

Trong bài phát biểu nhậm chức ngày 20/1, ông Trump cũng đã nhắc lại cam kết của mình: “Chúng ta sẽ bắt đầu quá trình đưa hàng triệu người nhập cư phạm pháp trở về nơi của họ”.

Tình trạng khẩn cấp mà Tijuana ban bố là biện pháp hành chính cho phép thành phố này tiếp cận nguồn tiề.n để thuê nơi ở, chi trả cho các dịch vụ pháp lý, nhân sự, thiết bị.

Dù ban bố tình trạng khẩn cấp nhưng Thị trưởng Tijuana, ông Ismael Burgueo Ruiz, nói rằng thành phố này không hoảng loạn. Ông coi ban bố tình trạng khẩn cấp là biện pháp phòng ngừa trong trường hợp ông Trump thực sự thực hiện cam kết tranh cử.

Ông Murphy, người điều hành trung tâm Casa del Migrante từ năm 2013, cho rằng vấn đề không chỉ là chỗ ở mà là phải chăm sóc người di cư, tổ chức các chương trình và đào tạo họ. Ông nhấn mạnh chính quyền địa phương cần hợp tác chặt chẽ hơn với các trung tâm để giảm thiểu nguy cơ xảy ra khủng hoảng.

Hiện nay, các trung tâm cần nhiều nguồn lực kinh tế hơn để chi trả cho thực phẩm, dịch vụ y tế toàn diện, hỗ trợ các chương trình hồi hương tự nguyện về quê gốc, các chương trình thúc đẩy hội nhập thông qua việc làm, chú ý hơn tới cộng đồng giới tính đa dạng, cung cấp nhiều dịch vụ sức khỏe tâm thần hơn.

Hiện không rõ có bao nhiêu người di cư đang ở Tijuana. Dữ liệu từ chính phủ cho thấy từ tháng 1 đến tháng 8/2024, trên 30.000 người di cư đã ở thành phố này vào một thời điểm nào đó.

Chính phủ liên bang Mexico cũng đang chuẩn bị đối phó với khả năng dòng người di cư tăng đột biến khi họ công bố kế hoạch xây dựng các trung tâm bảo trợ mới ở các thành phố biên giới và hỗ trợ các đoàn di cư.

Ngày 3/1, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum nói rằng nhiều người di cư đã quyết định trở về quê.

Tuy vậy, trước những bất định ngày càng gia tăng, các trung tâm bảo trợ vẫn cam kết với sứ mệnh của mình. Bà Pauletti nói: “Với khả năng xảy ra đợt trục xuất hàng loạt, chúng tôi đang triển khai các dự án để giúp những người này về mặt tâm lý và tinh thần, cũng như dành cho những người muốn trở thành một phần của cộng đồng Tijuana, những người không muốn trở về nơi họ đã rời đi”.

Động thái của nhiều thành phố vùng biên khác

Người di cư trong diện bị trục xuất khỏi Mỹ, tập trung tại khu vực cửa khẩu El Chaparral trước khi được đưa về bang Tijuana, Mexico ngày 22/7/2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Không chỉ Tijuana, nhiều thành phố biên giới khác ở Mexico cũng đã chuẩn bị tinh thần.

Ông Alberto Granados, Thị trưởng thành phố Matamoros thuộc bang Tamaulipas, cho biết chính quyền địa phương đã chuẩn bị hàng chục trung tâm lưu trú tạm thời nhằm đảm bảo người di cư bị trục xuất sẽ có nơi ăn chốn ở trong thời gian đầu, trong đó bao gồm các trạm y tế và bếp ăn tập thể. Dự kiến, thành phố Matamoros mỗi ngày sẽ đón khoảng 200 người di cư bị Mỹ trục xuất. Trong số này, những người di cư nước ngoài sẽ được Bộ Ngoại giao Mexico đưa về thủ đô Mexico City lưu trú tạm thời trong thời gian đợi các thủ tục cần thiết để hồi hương về quốc gia xuất phát điểm.

Trong khi đó, Thống đốc bang Chihuahua, bà María Eugenia Campos cho biết chính quyền bang huy động tổng lực các lực lượng nhằm chuẩn bị cho việc đón nhận số lượng lớn người di cư trở về từ Mỹ. Theo đó, ngoài việc cung cấp chỗ ăn ở tạm, người di cư sẽ có quyền bày tỏ nguyện vọng về nơi mà họ muốn được tái định cư.

Khẳng định người di cư bị trục xuất sẽ được đón nhận trong những điều kiện tốt nhất, ông Samuel Garcia, Thống đốc bang Nuevo Leon cho biết hiện địa phương này đã chuẩn bị 140 trung tâm lưu trú, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền các bang khác trong việc đón nhận người di cư nếu họ có mong muốn tái định cư tại địa phương đó.

Trước đó, ngày 8/1, Tổng thống Mexico đã yêu cầu các phái đoàn ngoại giao của nước này tại Mỹ theo dõi chặt chẽ và chuẩn bị sẵn sàng cho kịch bản Mỹ trục xuất hàng loạt người nhập cư Mexico sau khi ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ. Chính quyền nước này cũng ra mắt một ứng dụng điện thoại nhằm giúp người di cư Mexico tại Mỹ có thể kết nối trực tiếp với cơ quan lãnh sự gần nhất và người thân trong trường hợp bị trục xuất.

Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ hồi tháng 11/2024, ông Trump đã nhiều lần tuyên bố sau khi nhậm chức sẽ trục xuất hàng triệu người nhập cư không có giấy tờ hợp lệ, đặc biệt là những người đến từ Mexico. Ông Trump coi việc nhập cư trái phép là mối đ.e dọ.a đối với an ninh và kinh tế của Mỹ, đồng thời cam kết triển khai các biện pháp cứng rắn để kiểm soát tình trạng này.

Theo kế hoạch, chính quyền của Tổng thống đắc cử Trump dự kiến sẽ triển khai lực lượng quân đội để hỗ trợ việc trục xuất người nhập cư trái phép và siết chặt tiêu chí xét duyệt nhập cư cũng như kích hoạt tình trạng khẩn cấp.