Các kịch bản phá sản ngân hàng?

Mới đây, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã nêu rõ sẽ cho phép thí điểm với những tổ chức tín dụng yếu kém. Vậy, việc thí điểm có thể diễn ra theo kịch bản, dựa trên những tiêu chí nào?

OceanBank được NHNN mua lại với giá 0 đồng, sau quá trình tự tái cơ cấu không thành công.

Việc phá sản các ngân hàng có thể nhìn từ các vụ giải thể Cty chứng khoán đã diễn ra. NHNN cũng có thể chỉ định 1 ngân hàng lớn tiếp nhận tiền gửi, các khoản huy động tổ chức, cá nhân ở thị trường 1 lẫn các khoản cho vay của khách hàng từ ngân hàng phá sản; giám sát thực thi thanh lý tài sản để trả nợ các chủ nợ của ngân hàng đúng luật; xử lý nghiêm những đối tượng vi phạm dẫn đến ngân hàng phá sản. Nếu thực thi công khai, minh bạch, có công bố thông tin đại chúng, thị trường sẽ tiếp nhận không bất ngờ và sẽ không bị hoang mang tâm lý.

Ông Nguyễn Ngọc Hoàn – Chuyên gia Tài chính

Vì sao lại là “thí điểm”?

“Thí điểm”, trong định nghĩa tiếng Việt, là một hành động được thực hiện trong phạm vi/ đối tượng hẹp để rút kinh nghiệm. Theo nghĩa đó, thí điểm phá sản đối với ngân hàng nếu được triển khai, có thể sẽ áp dụng với một ngân hàng đầu tiên. Hiệu quả và suôn sẻ, “phạm vi hẹp” sẽ được rút kinh nghiệm để áp dụng với đối tượng/ phạm vi rộng, với ngân hàng thứ 2, 3…

Về cơ bản, dù trong phạm vi hẹp, nếu được thực hiện, đây vẫn là động thái mới và tích cực trong quá trình tái cơ cấu ngân hàng của VN trong giai đoạn mới.

Nhìn lại kết quả thực chứng từ cuộc đại phẫu hệ thống ngân hàng năm 2011- nay, mà thành tích thu lượm được tuy đã phần nào làm sạch hệ thống, giúp một số ngân hàng yếu kém được quốc hữu hóa và đang đi vào lộ trình tái cơ cấu mới, nhưng những vấn đề cơ bản của toàn ngành như năng lực quản trị vẫn chưa cao, thanh khoản chưa bền vững, nợ xấu chưa được xử lý dứt điểm và “lấp ló” đây đó vẫn còn những ngân hàng nguy cơ phát sinh yếu kém…

Sẽ thí điểm với tổ chức nào?

Mặc dù Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chỉ “đích danh” đối tượng sẽ áp dụng thí điểm phá sản là các ngân hàng 0 đồng, nhưng theo các chuyên gia, trước khi xác định “điểm bắn”, NHNN cần xem lại tổng thể sức khỏe của hệ thống ngân hàng.

Theo đó, một số chuyên gia xếp nhóm các ngân hàng:

Thứ nhất là những ngân hàng được “mua” 0 đồng bao gồm: Ngân hàng Xây Dựng, Đại Dương, Dầu khí Toàn cầu.

Thứ hai là các ngân hàng đang tái cơ cấu, bao gồm các ngân hàng yếu kém mà ở giai đoạn 2012 NHNN đã phê duyệt và thực thi phương án tái cơ cấu theo hình thức sáp nhập hoặc tự tái cơ cấu lại và cơ quan quản lý vẫn đặt trong cơ chế giám sát chặt hậu tái cơ cấu; hoặc các ngân hàng tự nguyện tái cơ cấu như: SCB (sáp nhập của 3 ngân hàng); SHB ( nhận sáp nhập Habubank); PVCombank (NH Phương Tây sáp nhập Cty Tài chính Dầu khí), MaritimeBank (nhận sáp nhập Mekong Bank); Tienphong Bank, Quốc dân Bank, Nam Á Bank (tự tái cơ cấu), PG Bank (kế hoạch sáp nhập vào Vietin Bank, nhưng được giữ nguyên mô hình hoạt động)…

Nhiều ngân hàng đã và đang tái cơ cấu của VN đã được hãng xếp hạng tín nhiệm Moody’s Investors Service xếp hạng tín nhiệm tốt trong công bố mới đây. Theo đó, Moody’s nâng mức xếp hạng tín dụng dài hạn và Xếp hạng tín dụng cơ sở (BCA) của MB từ Caa1 lên B2., SHB từ Caa1 lên B3. Moody’s giữ nguyên xếp hạng tín dụng dài hạn của 5 ngân hàng khác nhưng nâng BCA thêm 1 bậc gồm VietinBank, VIB, ABBank, ACB,Techcombank….

Nhóm thứ 3 là những tổ chức tuy chưa bị mua 0 đồng nhưng vẫn bị NHNN đặt vào tầm kiểm soát, giám sát chặt chẽ và được các tổ chức tín dụng lớn như Vietinbank, Vietcombank “viện trợ” cả về thanh khoản lẫn quản trị, tái cơ cấu như Eximbank, Sacombank và Đông Á Bank…

Cuối cùng là nhóm các ngân hàng đã hoặc đang thực hiện tái cơ cấu nhưng cơ bản khỏe.

Trên cơ sở phân nhóm đó, các chuyên gia này cho rằng nếu “khôn ngoan”, cơ quan quản lý cũng sẽ không thí điểm phá sản với các tổ chức bước đầu đã có kết quả tái cơ cấu, ngoại trừ những tổ chức 0 đồng. “Bết bát” rõ ràng nhất trong hệ thống ngân hàng thời điểm này có lẽ là các tổ chức 0 đồng đã bị mua. Hiện đã khoanh vùng 3 tổ chức được mua 0 đồng, mặc dù cả 3 đang nỗ lực thay đổi, nhưng vẫn chưa khắc phục được tình trạng nợ âm mất vốn và NHNN vẫn đang phải hỗ trợ thanh khoản, chi phí vận hành, giúp họ vừa tái cơ cấu vừa thúc đẩy thu hồi nợ xấu.

“Ném chuột tránh vỡ bình”

Với những tổ chức đang tái cơ cấu hoặc khoanh vùng giám sát… như Sacombank hay Eximbank, nguy cơ phá sản có xảy ra? Có thể thấy các ngân hàng này đều có đặc điểm: Tổng tài sản, trong đó có tổng vốn huy động lớn, mạng lưới hệ thống không nhỏ nên khả năng xác suất chọn các đối tượng này để thí điểm sẽ thấp hơn. “Ném chuột tránh vỡ bình” là phương châm quản lý, tái cơ cấu hệ thống ngân hàng đã được duy trì trong nhiều năm qua. Với những đối tượng nhà băng có liên quan rộng đến khách hàng cá nhân, tổ chức gửi tiền trên thị trường thì NHNN sẽ phải quan tâm đến yếu tố tác thị trường và cân đối với bảo hiểm tiền gửi, nguồn lực bảo lãnh và xử lý nợ trước khi đưa ra tiêu chí chọn tổ chức thí điểm phá sản. Theo đó, chọn 1 tổ chức yếu kém mà mạng lưới hệ thống chi nhánh, điểm giao dịch, số lượng khách hàng, quy mô cán bộ nhân viên… đều thấp, tổng tài sản thấp, đồng nghĩa nợ xấu có thể cao nhưng xét trên tổng tài tài sản vẫn thấp” là tiêu chí áp dụng thí điểm an toàn, ít gây tác động hệ thống”, một chuyên gia đánh giá.

Bên cạnh đó, trong một chia sẻ với báo chí diễn ra trước quan điểm “thí điểm ngân hàng phá sản” được nêu, ông Nguyễn Phước Thanh – Phó Thống đốc NHNN, từng khẳng định trước mắt, có thể NHNN sẽ cho phá sản các quỹ tín dụng, các Cty tài chính hoạt động yếu kém để thị trường quen dần, sau đó sẽ đến nhà băng nhỏ yếu kém. Đây cũng là một lựa chọn thí điểm phù hợp nếu xét trên diện rộng. Cty tài chính hay quỹ tín dụng cũng cũng là những đơn vị thuộc hệ thống tổ chức tín dụng, tuy nhiên hoạt động của họ không bao gồm nhận tiền gửi (dưới 1 năm) và hoạt động dịch vụ thanh toán, do đó tác động dây chuyền dẫn đến đổ vỡ hệ thống khi người dân ồ ạt đến rút tiền, càng ít xảy ra.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp