Các dự báo mới nhất về tác động kinh tế của xung đột ở Trung Đông

Hãng xếp hạng tín nhiệm S&P Global mới đây đã giảm mức xếp hạng dài hạn của Israel từ mức AA- xuống mức A , sau những động thái quân sự giữa nước này và Iran.

Một trục đường xuyên tâm tại thành phố Tel Aviv. Ảnh tư liệu: Vũ Hội/Pv TTXVN

S&P Global dự đoán tổng thâm hụt ngân sách của Chính phủ Israel sẽ tăng lên mức 8% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm 2024, chủ yếu do chi tiêu cho quốc phòng tăng.

Triển vọng tiêu cực này phản ánh nguy cơ cuộc xung đột ở Trung Đông có thể leo thang hoặc ảnh hưởng đến nền kinh tế của Israel nhiều hơn so với dự đoán hiện tại của S&P Global.

Trước đó, hồi đầu tháng 4/2024, hãng xếp hạng tín nhiệm Fitch đã đưa Israel ra khỏi diện “theo dõi xếp hạng tiêu cực” và duy trì mức xếp hạng A đối với nước này, song lưu ý rằng xung đột giữa Israel và Hamas ở Dải Gaza là một yếu tố rủi ro.

tháng 2/2024, hãng xếp hạng tín nhiệm Moody’s đã giảm xếp hạng của Israel do những rủi ro xung đột.

Trước đó, Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định trong năm nay, các quốc gia ở khu vực Trung Đông-Bắc Phi (MENA) sẽ chứng kiến tốc độ tăng trưởng kinh tế thấp “tương tự như giai đoạn trước đại dịch COVID-19″, trong bối cảnh bất ổn ngày càng gia tăng do cuộc xung đột ở Dải Gaza và các nền kinh tế trong khu vực thiếu cải cách cơ cấu.

Theo WB, GDP của MENA trong năm 2024 sẽ chỉ tăng 2,7%, cao hơn mức tăng 1,9% của năm 2023 nhưng thấp so với mức tăng trưởng trung bình của thế giới. Dự báo, tăng trưởng GDP năm nay của các nước xuất khẩu và nhập khẩu dầu trong khu vực MENA sẽ đạt tốc độ chậm hơn so với năm 2022, thời điểm giá dầu cao hơn đã thúc đẩy đà tăng trưởng ở các nước xuất khẩu dầu mỏ.

Trong khi đó, WB hạ dự báo tăng trưởng GDP của các nước thành viên Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) trong năm 2024 xuống còn 2,8%, từ mức dự báo 3,6% được đưa ra trước đó.

Ngoài ra, WB điều chỉnh nâng dự báo tăng trưởng của GCC năm 2025 lên 4,7%, từ 3,8%, nhờ kỳ vọng về hoạt động mạnh mẽ của khu vực phi dầu mỏ và việc các mức cắt giảm sản lượng dầu tự nguyện sẽ được giảm dần vào cuối năm nay.

Trước những diễn biến ở Trung Đông, hãng hàng không Qantas Airways cho biết đã tạm thời định tuyến lại các chuyến bay giữa Perth và London. Còn hãng hàng không Hainan Airlines cho biết đang theo dõi tình hình và đánh giá xem liệu các chuyến bay sắp tới đến Israel có thể được thực hiện bình thường hay không.

Về phần mình, hãng hàng không Air India đã hủy các chuyến bay đến và đi từ Tel Aviv đến ngày 20/4. Bình thường, hãng này vận hành năm chuyến bay hàng tuần đến Tel Aviv. Theo Flightradar 24, nền tảng Internet cung cấp thông tin chuyến bay theo thời gian thực trên bản đồ Google Maps, IndiGo, hãng hàng không giá rẻ của Ấn Độ, đã thay đổi lộ trình bay với các chuyến bay hàng ngày từ Delhi và Mumbai đến Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), từ chỗ bay qua Iran như trước sang bay qua Trung Á, nhưng không có thông báo chính thức về sự thay đổi này.

Cùng trong cảnh ngộ trên, hãng hàng không Arkia của Israel cho biết đang điều chỉnh lịch trình bay sau khi đã hoãn các chuyến bay đến Athens (Hy Lạp), Milan (Italy) và Geneva (Thụy Sỹ). Tình trạng đóng cửa không phận các nước cũng đang ảnh hưởng đến một số chuyến bay của hãng hàng không Fly Dubai của Các tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Còn theo các chuyên gia, sự leo thang xung đột là nguy cơ lớn đối với nền kinh tế thế giới. Mặc dù mức tiêu thụ của thế giới đã giảm hơn một nửa trong 50 năm qua, dầu vẫn là nguồn năng lượng thiết yếu. Sự gián đoạn nghiêm trọng về nguồn cung sẽ tác động tiêu cực đến kinh tế thế giới.

Các nhà quan sát thị trường cho biết giá dầu có thể tăng vọt lên 100 USD/thùng và hơn thế nữa sau khi Iran tiến hành hoạt động quân sự liên quan tới Israel, làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột cấp khu vực.

Iran sở hữu nguồn tài nguyên dầu mỏ khổng lồ và bất kỳ sự gián đoạn nào đối với khả năng cung cấp cho thị trường toàn cầu của nước này đều có thể đẩy giá lên mức cao hơn. Do đó, các thị trường đang theo dõi chặt chẽ những diễn biến xung quanh eo biển Hormuz – nơi có 1/5 sản lượng dầu toàn cầu chảy qua hàng ngày.

Theo nhận định của Chủ tịch công ty dầu mỏ Lipow Oil, Andy Lipow, bất kỳ hành động quân sự nào hướng tới các cơ sở sản xuất hoặc xuất khẩu dầu ở Iran sẽ đẩy giá dầu thô Brent lên ngưỡng 100 USD/thùng và việc đóng cửa eo biển Hormuz sẽ khiến giá dao động trong khoảng 120-130 USD/thùng.

Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt đầu tư cũng có thể khiến nguồn cung dầu trở nên mong manh hơn và làm tăng khả năng giá tăng đột biến lên trên ngưỡng 100 USD/thùng nếu nguồn cung bị gián đoạn.

Giám đốc danh mục đầu tư của công ty đầu tư dầu khí Bison Interests, Josh Young, cho biết trong bối cảnh thị trường năng lượng đã ở trong tình trạng thiếu đầu tư vào hoạt động thăm dò và phát triển dầu mỏ, những diễn biến địa chính trị gần đây khiến nguồn cung dầu thô toàn cầu dễ bị ảnh hưởng tiêu cực hơn.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Iran vẫn tiếp tục sản xuất gần 3,2 triệu thùng dầu/ngày. Iran đứng thứ 9 về sản lượng dầu thô trên toàn cầu trong năm 2023.

Các chuyên gia dự báo công suất sản xuất dự phòng của Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ sẽ đủ để giảm thiểu tác động nếu có bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung nào từ phía Iran, với điều kiện nước sản xuất lớn là Saudi Arabia không bị cuốn vào xung đột và eo biển Hormuz, tuyến vận tải dầu trọng yếu, vẫn thông suốt.