Ca khúc dịch nhiều thứ tiếng và được hát nhiều nhất thế giới

Cách đây hơn 120 năm, một ca khúc thiếu nhi ra đời và sau đó được thay đổi ca từ để rồi trở thành ca khúc sinh nhật phổ biến bậc nhất

Happy Birthday to You, thường gọi đơn giản Happy Birthday, là ca khúc truyền thống hay được hát trong dịp kỷ niệm ngày sinh của một người. Theo sách Kỷ lục Guinness thế giới (1998), Happy Birthday là bài hát tiếng Anh phổ biến nhất.

Ca từ nguyên gốc của bài hát được dịch sang ít nhất 18 thứ tiếng. Đặc biệt lời ca tiếng Anh thịnh hành ngay ở nhiều nước mà tiếng Anh không phải là ngôn ngữ chính.

Từ lời chào đến lời chúc

Marilyn Monroe biểu diễn Happy Birthday tặng tổng thống Mỹ John F. Kennedy nhân sinh nhật ông năm 1962.

Năm 1893, hai chị em Patty và Mildred J. Hill, giới thiệu bài hát Good Morning to All cho trường mẫu giáo ở thành phố Louisville, Kentucky. Patty là hiệu trưởng, còn Mildred là một nghệ sĩ dương cầm kiêm nhạc sĩ.

Hai chị em sáng tác Good Morning to All với ca từ và giai điệu đơn giản để trẻ em dễ dàng hát. Bài hát là một cách để các giáo viên chào học trò.

Ca từ gốc rất đơn giản: “Good morning to you/Good morning to you/ Good morning, dear children/ Good morning to all”.

Chị em nhà Hill công bố giai điệu của Good Morning to All trong tập nhạc Song Stories for the Kindergarten (Các bài hát cho mẫu giáo). Bài hát nhanh chóng được phổ biến đến các trường học khác.

Sau một thời gian, bài hát trở nên phổ biến hơn khi trẻ con dùng để hát cho thầy cô nghe vì dòng thứ ba có thể thay đổi cho phù hợp với đối tượng.

Các học sinh thích phiên bản Good Morning to All tới mức chúng bắt đầu hát nó tại các bữa tiệc sinh nhật, thay đổi ca từ thành Happy Birthday to You.

Rối rắm về bản quyền

Kể từ khi Happy Birthday xuất hiện trên sách báo vào năm 1912 (có thể còn sớm hơn), không lần nào nó được đăng tên tác giả hay ghi chú bản quyền. Happy Birthday to You sau đó được sử dụng nhiều trong các chương trình ca nhạc ở Mỹ mà chị em nhà Hill không hề được trả một xu tiền bản quyền.

Năm 1934, Jessica Hill, cô em gái của Patty và Mildred bức xúc và khởi kiện đòi bản quyền bài hát. Jessica chứng minh rằng Happy Birthday to You là bài hát của gia đình mình, chỉ khác biệt ca từ. Tòa đồng y lập luận đó và cho chị em nhà Hill giữ bản quyền của Happy Birthday to You.

Theo luật hiện hành vào thời đó, bản quyền của chị em nhà Hill sẽ hết hạn vào năm 1991. Tuy nhiên, sau hai lần luật bản quyền ở Mỹ điều chỉnh vào các năm 1976 và 1998 thì việc bảo hộ bản quyền của ca khúcHappy Birthday vẫn còn hiệu lực cho tới ít nhất là năm 2030.

Tại Liên minh châu Âu (EU), luật bản quyền bảo hộ suốt đời của (các) tác giả cộng thêm 70 năm, thời gian bảo hộ bản quyền sẽ hết hạn cuối năm 2016 vì Patty Hill qua đời năm 1946. Bài hát thu về khoảng 2 triệu USD tiền bản quyền mỗi năm.

Bài hát trên sao hỏa

Nếu sao Hỏa có người, hẳn họ đã nghe bản Happy Birthday phát ra từ Curiosity.

Ngày 5/8/2013, tàu thăm dò Curiosity đã tự chúc mừng sinh nhật nhân kỷ niệm một năm bắt đầu hoạt động trên sao Hỏa bằng ca khúc Happy Birthday to You.

Các kỹ sư ở mặt đất đã gửi tín hiệu điều khiển máy phát ra các rung động tạo nên bản nhạc.

Theo Bá Vũ/Thế Giới Văn Hóa