Bí mật tỷ USD đằng sau hệ điều hành iOS 14.5 của Apple?

Suy giảm doanh thu bán iPhone, Apple chuyển hướng tìm nguồn thu từ phần mềm và những ứng dụng miễn phí như Facebook trở thành con mồi.

Cuộc chiến giữa Apple và Facebook về chính sách riêng tư đang làm chao đảo nền kinh tế số, khiến hàng loạt công ty phải chuyển hướng hàng tỷ USD tiền quảng cáo cũng như giới hạn thông tin người dùng với những nhà quảng cáo.

Vào năm 2021, Apple đã nổ phát súng đầu tiên khi ra mắt hệ điều hành iOS 14.5, phiên bản giúp người dùng iPhone hay iPad có thể dễ dàng chặn quảng cáo từ Facebook. Cụ thể, Apple giới thiệu tính năng quản lý việc những ứng dụng của bên thứ 3 như Facebook thu thập dữ liệu người dùng.

Động thái này của Apple đã khiến Facebook mất hàng tỷ USD doanh thu và tạo nên sự căng thẳng chưa từng thấy giữa 2 ông lớn ngành công nghệ Mỹ.

Tăng trưởng doanh thu quảng cáo của Meta (Facebook) trước và sau khi Apple thay đổi quy định

Tuy nhiên, có một thực tế mà ít ai biết là từ trước khi khai chiến, Apple đã đề nghị chia sẻ nguồn doanh thu khổng lồ từ quảng cáo của Facebook nhưng bị từ chối, và đây là nguyên nhân chính khiến nhà táo khuyết quyết định nổ súng trước.

Đề nghị ‘Cộng sinh’

Theo tờ Wall Street Journal (WSJ), Apple đã đề nghị một thỏa thuận chia một phần doanh thu từ quảng cáo của Facebook từ nhiều năm trước khi có hành động khai chiến. Nguồn tin của WSJ cho biết phía Apple “mong muốn cùng xây dựng một liên minh kinh doanh với Facebook”.

Một trong những phương án được đề xuất là xây dựng phiên bản Facebook không có quảng cáo. Bởi Apple thu phí trên chợ ứng dụng của họ nên phiên bản Facebook không có quảng cáo nhưng mất tiền mua trên App Store có thể đem lại lợi ích cho cả đôi bên.

Ngoài ra, Apple cũng muốn chen chân vào mảng dịch vụ tăng cường quảng cáo (Boosted Post). Đây là dịch vụ mà khách hàng sẽ trả tiền cho Facebook để bài đăng quảng cáo của họ xuất hiện nhiều hơn.

Nguồn tin của WSJ cho biết Apple đề nghị Facebook biến dịch vụ này thành một dạng ứng dụng để nhà táo khuyết có thể cắt 30% lệ phí từ doanh số. Đây là một điều hiếm thấy bởi Apple thường không chia sẻ doanh thu từ hoạt động quảng cáo.

Những đòi hỏi trên của Apple đã không được Facebook chấp nhận bởi trang mạng xã hội không muốn chia sẻ nguồn thu béo bở của mình. Thậm chí, CEO Mark Zuckerberg đã hoãn những cập nhật về dữ liệu để không làm ảnh hưởng tăng trưởng kinh doanh quảng cáo.

Cuối cùng, Apple đã phải có động thái cứng rắn vào năm 2021 khi ra mắt tính năng App Tracking Transparency (ATT) giúp người dùng quản lý việc bị thu thập dữ liệu.

Theo khảo sát của Insider Intelligence, chỉ có khoảng 37% số người dùng iPhone và iPad cho phép bên thứ 3 thu thập dữ liệu và theo dõi họ, tạo nên một cuộc địa chấn trong mảng quảng cáo. Báo cáo của Tenjin và Growth FullStack vào tháng 6/2022 cho thấy 59% ngân sách quảng cáo di động tại Anh và Mỹ đã chuyển từ hệ điều hành iOS của Apple sang Android của Google.

Trong khi đó, hãng Lotame ước tính sự thay đổi của Apple sẽ khiến Facebook, Twitter, Snap và Youtube mất tới 17,8 tỷ USD doanh thu trong năm 2022.

Riêng với Facebook, tổng giá trị vốn hóa của hãng này đã bốc hơi 600 tỷ USD trong chưa đầy 1 năm. Vào tháng trước, công ty mẹ Meta của Facebook đã công bố kết quả doanh thu quý sụt giảm lần đầu tiên kể từ khi hãng phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào năm 2012.

Từ đồng minh hóa kẻ thù

Theo WSJ, Apple và Facebook từng là những đồng minh thân cận khi Facebook thu hút được lượng lớn người sử dụng, bao gồm cả những dịch vụ khác như Instagram, Messenger hay WhatsApp trên chợ ứng dụng App Store.

Thế nhưng trong khi hệ sinh thái Facebook được tải nhiều nhất trên chợ của Apple thì nó lại không đem về doanh số tương xứng với độ nổi tiếng, bởi các ứng dụng này hầu như đều miễn phí. Điều này đã khiến những nhà quản lý của Apple “điên tiết” do họ không thu được đồng phí nào từ các lượt tải xuống.

Tồi tệ hơn, Apple vào năm 2016 đã lần đầu tiên chứng kiến sự suy giảm về doanh thu bán iPhone, buộc CEO Tim Cook phải chuyển hướng từ kinh doanh phần cứng sang tập trung phát triển phần mềm.

Năm 2017, các nhà lãnh đạo Apple đã cam kết nâng gấp dôi doanh thu từ phần mềm vào năm 2020.

Đúng như dự đoán, doanh thu phần cứng của Apple trong quý gần nhất đạt hơn 63,4 tỷ USD, giảm 1% so với cùng kỳ năm trước do doanh số máy tính cá nhân và máy tính bảng suy giảm. Trái lại, doanh thu từ các hoạt động quảng cáo, điện toán đám mây hay App Store lại đạt tới 19,6 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm trước.

Một nguồn thu rất lớn của Apple đến từ hợp đồng với Alphabet (Google), vốn không hề được công khai mãi tới năm 2020. Theo đó, Google sẽ phải trả Apple hàng tỷ USD mỗi năm để có thể trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt lướt web Safari.

Với ví dụ trên, Apple rõ ràng muốn Facebook cũng phải thanh toán một khoản tiền tương ứng với những gì mà người dùng nhà táo khuyết đem lại cho mạng xã hội lớn nhất thế giới , nhất là trong bối cảnh họ không còn giữ được tăng trưởng doanh thu từ bán sản phẩm phần cứng.

Theo WSJ, với sức mạnh của mình, Apple đang khiến toàn bộ ngành quảng cáo trực tuyến bị sốc trước các thay đổi về quy định bảo mật thông tin người dùng. Thậm chí nguồn tin của WSJ còn cho biết Facebook đã phải xem xét đến đề nghị xây dựng một phiên bản không có quảng cáo nhưng phải trả phí trên App Store nhằm chia sẻ lợi nhuận và hạ nhiệt cuộc xung đột.

Dẫu vậy, Facebook lại một lần nữa từ chối ý tưởng này vì không muốn làm ảnh hưởng đến nguồn thu khổng lồ từ quảng cáo. Trong khi đó, nhà sáng lập Mark Zuckerberg thì quyết định chuyến hướng sang vũ trụ số, nhằm tìm kiếm hướng đi mới không bị bắt chẹt cho Facebook