Bầu cử Mỹ 2024: Kỳ vọng và thực tế

Chiến thắng trong cuộc bầu cử của ông Donald Trump và những thành quả mà đảng Cộng hòa đạt được ở mọi cấp độ chính trị phần nào gây bất ngờ cho giới tinh hoa trong nước và quốc tế.

Ứng cử viên Tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa Donald Trump (trái) và Phó Tổng thống Kamala Harris, ứng viên của đảng Dân chủ. Ảnh: AP/TTXVN

Những dự đoán trước bầu cử

Khi các điểm bầu cử trên khắp nước Mỹ đóng cửa vào thứ Ba, ngày 5/11 (giờ địa phương), các chuyên gia phân tích chính trị có kinh nghiệm đều chắc chắn về 6 điều sau:

1. Hầu hết chuyên gia cho rằng dù kết quả Đại cử tri đoàn còn khó đoán định, bà Kamala Harris sẽ thắng phiếu phổ thông sau khi tất cả phiếu bầu được kiểm đếm – quá trình này có thể kéo dài vài ngày do sự khác biệt về luật pháp giữa các bang. Nhiều người lo ngại những ngày này có thể xảy ra bạo lực, khiến nhiều Thống đốc phải kích hoạt Lực lượng Vệ binh Quốc gia từ trước. Mặc dù các chuyên gia không hoàn toàn tin tưởng vào các cuộc thăm dò – vì đa số là các khảo sát thương mại thiếu tính khoa học nghiêm ngặt, từng dự đoán sai trong năm 2016 và 2020 – nhưng họ không có công cụ đáng tin cậy nào khác để đo lường dư luận.

2. Hầu hết dự đoán đảng Cộng hòa sẽ giành được Thượng viện với tỷ lệ sát sao, trong khi đảng Dân chủ có thể kiểm soát Hạ viện – đảo ngược tình hình sau cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11/2022.

3. Kết quả bầu cử ở cấp bang và địa phương được dự đoán sẽ nghiêng nhẹ về phía đảng Cộng hòa, do bất lợi ngày càng tăng của phe đương nhiệm – điều mà các nhà khoa học chính trị kỳ cựu gọi là “động lực nhiệt kế” trong chính trị Mỹ, như một đường sin dao động gần như không phụ thuộc vào các vấn đề nổi bật tại thời điểm đó.

4. Nếu ông Trump thắng cử, đặc biệt nếu đảng Cộng hòa cũng giành được Thượng viện, hầu hết chuyên gia dự đoán chính quyền mới sẽ nhanh chóng sử dụng mọi biện pháp có thể, dù hợp pháp hay không, để: – Trả thù các đối thủ chính trị, bao gồm cả việc sử dụng lệnh bắt giữ; Kiểm soát báo chí phê bình bằng cách đ.e dọ.a trừng phạt kinh tế với các chủ tập đoàn truyền thông; Với sự chấp thuận chắc chắn của Thượng viện, bổ nhiệm những người trung thành để vô hiệu hóa và đ.e dọ.a các chuyên gia trong Công vụ, Ngoại giao và cộng đồng tình báo; Ân xá tất cả những người bị buộ.c tộ.i trong vụ bạo loạn Điện Capitol ngày 6/1/2021.

5. Nếu bà Harris giành được đa số phiếu đại cử tri, đảng Cộng hòa sẽ chính thức phát động chiến dịch đã được chuẩn bị từ lâu nhằm ngăn cản bà nhậm chức tổng thống. Tuy nhiên, không ai có thể tự tin dự đoán liệu nỗ lực này, có thể đi kèm với các báo cáo về bạo lực gia tăng, sẽ thành công hay không. Kết quả sẽ phụ thuộc vào hành động của khoảng một chục thẩm phán ở các bang chiến địa (Pennsylvania, North Carolina, Georgia, Arizona, Nevada, Wisconsin và Michigan) mà hầu như không ai ở Washington biết đến. Nếu do các thủ thuật pháp lý và sự quấy rối nhắm vào các quan chức địa phương khiến một số bang không thể chứng nhận kết quả bầu cử và cử đại cử tri đến Washington cho nghi thức kiểm phiếu bắt buộc ngày 6/1, theo Luật Bầu cử 1887, có một khả năng nhỏ nhưng được thảo luận rộng rãi là cuộc bầu cử sẽ được chuyển sang Hạ viện theo Tu chính án thứ 12, và do đó ông Trump sẽ đắc cử.

6. Nếu bà Harris thắng cử và tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1, các chuyên gia cho rằng ông Trump sẽ không thừa nhận thất bại, như năm 2020, và rất ít thành viên đảng Cộng hòa sẽ thách thức ông để tham dự lễ nhậm chức. Họ cũng cho rằng bạo lực sẽ lan rộng hơn, cả có tổ chức lẫn tự phát, trong thời gian trước ngày 20/1 và có thể kéo dài sau đó. Như vậy, Mỹ sẽ lại thất bại trong bài kiểm tra cơ bản của một nền dân chủ bầu cử ổn định: không thể quản lý việc chuyển giao quyền lực một cách hòa bình – điều mà thậm chí chưa từng xảy ra sau cuộc bầu cử năm 1860, vốn là tiề.n đề cho nội chiến.
Nói cách khác, các chuyên gia không kỳ vọng một kết quả tốt đẹp như hầu hết các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ kể từ cuộc bầu cử đầu tiên năm 1789, mà chỉ là những kết quả xấu ở các mức độ khác nhau.

Kết quả thực tế

Dựa trên những kỳ vọng được chia sẻ rộng rãi đó, chúng ta có thể nói gì vào sáng ngày 6/11?
1. Cuộc bầu cử tổng thống không hề sít sao. Ông Trump đã giành chiến thắng rõ ràng ở Đại cử tri đoàn và lần đầu tiên sau ba lần tranh cử, ông cũng thắng cả phiếu phổ thông. Ông Trump đồng thời thắng tất cả bảy bang chiến địa với tỷ lệ rõ ràng.

2. Đảng Cộng hòa không chỉ giành quyền kiểm soát Thượng viện mà còn giữ và mở rộng đa số tại Hạ viện. Con số cuối cùng chưa có, nhưng điều đó không quan trọng. Điều quan trọng là từ ngày 20/1, đảng Cộng hòa sẽ kiểm soát cả ba nhánh quyền lực Mỹ.

3. Kết quả bầu cử cấp dưới nghiêng về phía đảng Cộng hòa mạnh hơn dự kiến, cả ở những bang đã “đỏ” (Cộng hòa) lẫn những bang “xanh” (Dân chủ).

4. Độ chính xác của giả định thứ tư trước bầu cử vẫn chưa thể biết được, nhưng qua những phát ngôn kể từ khi đóng cửa phòng phiếu, có vẻ như giả định này là chính xác.

5. Kỳ vọng thứ năm và thứ sáu đã trở nên vô nghĩa do kết quả bầu cử; bà Kamala Harris sẽ không trở thành nữ tổng thống đầu tiên; thay vào đó bà sẽ chỉ là một “chú thích” trong lịch sử nước Mỹ trong những tháng và năm tới.

Những hệ quả sơ bộ

Đảng Dân chủ sẽ không phản đối kết quả bầu cử và sẽ không làm vậy ngay cả khi kết quả sít sao hơn nhiều. Phó Tổng thống Harris sẽ chủ trì với tư cách Chủ tịch lâm thời của Thượng viện để chứng nhận chiến thắng của ông Trump vào ngày 6/1. Tổng thống Biden có thể sẽ tham dự lễ nhậm chức của ông Trump vào ngày 20/1. Tóm lại, đảng Dân chủ sẽ không làm những gì mà đảng Cộng hòa đã rõ ràng dự định làm nếu tình huống ngược lại.