Bầu cử kỳ thú ở Indonesia

Các cuộc bầu cử quan trọng sắp tới của Indonesia tạo điều kiện cho sự xuất hiện của những ứng viên “đặc dị”, khiến cử tri vô cùng hào hứng.

Sulaiman (trước) chờ khách với chiếc xe dán thông điệp tranh cử – Ảnh: The Straits Times

Cuộc bầu cử tổng thống mới cho nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á sẽ diễn ra vào ngày 9.7. Trước đó, vào ngày 9.4, hơn 186 triệu cử tri sẽ đi bỏ phiếu bầu 560 nghị sĩ quốc hội và gần 20.000 ghế trong các hội đồng lập pháp cấp tỉnh và cấp huyện. Dựa trên kết quả tranh ghế nghị sĩ, chỉ những đảng thắng được từ 20% ghế quốc hội hoặc 25% phiếu phổ thông trở lên mới có thể gửi ứng viên tranh cử tổng thống.

Xe ôm, thợ giày tranh ghế nghị viên

Có lẽ mấy năm trước, người lái xe ôm Sulaiman ở thị trấn Bekasi tỉnh Tây Java nằm mơ cũng không tưởng được sẽ có ngày mình xuất hiện trên truyền hình quốc gia. Vậy mà giờ đây, người đàn ông 37 tuổi đường hoàng lên ti vi nói về dự định cải thiện thị trấn Bekasi nếu trúng cử vào cơ quan lập pháp địa phương với tư cách ứng viên của đảng Ngôi sao và Lưỡi liềm. Với thu nhập khoảng 50.000 – 100.000 rupiah (90.000 – 180.000 đồng)/ngày để nuôi vợ và 2 con, cùng căn nhà 18 m2, Sulaiman không thể tổ chức những buổi vận động tranh cử đình đám. Ông chỉ có “ngân sách” 200.000 rupiah, đủ in 1.000 miếng dán to hơn bàn tay một chút và được đảng hỗ trợ thêm 3.000 miếng dán nữa, theo tờ The Straits Times. Ngoài một số miếng được dán vào chiếc xe gắn máy làm sinh kế, Sulaiman phát những mẩu giấy mang huy hiệu của đảng và vài câu khẩu hiệu cho hành khách. Tuy vậy, Sulaiman tỏ ra rất tâm huyết với mục tiêu cung cấp giáo dục và y tế hoàn toàn miễn phí cho người nghèo ở Bekasi.

Tương tự, những “công dân chân đất” khác khắp Indonesia đang hiên ngang ứng cử. Đó là thợ vá vỏ xe Raska ở huyện Subang, tỉnh Tây Java hay chị bán báo Suratin, thành viên đảng Dân chủ quốc gia ở huyện Banyuwangi của tỉnh Đông Java. Thợ sửa giày Hartoyo Jabarudin thuộc đảng Công lý và Thịnh vượng trên đảo Bali thì có cách vận động khá “độc”. Ngoài áp phích dán ngay cửa hàng, ông còn in tên và thông điệp tranh cử của mình lên hóa đơn tính tiền trao cho khách, những người thường trả ông từ 20.000 – 80.000 rupiah. Ứng viên của đảng Thống nhất và Công lý Indonesia Heri Santoso, 45 tuổi, làm bảo vệ bãi xe, thì tự tin nói: “Tôi là một người bình dân, tôi hiểu chính xác mỗi ngày nỗi nhọc nhằn để có được thức ăn trên bàn và những nhu cầu khác. Tôi sẽ đảm bảo tiền nhà nước được rót vào đúng những chương trình xã hội để giúp đỡ người nghèo”.

Công chúng Indonesia không nhạo báng những người chưa từng có kinh nghiệm chính trường này. Trái lại, họ tin rằng sự chân chất và cái gốc “con nhà nghèo” sẽ khiến họ chú tâm đến nhu cầu của người nghèo và thực hiện những lời hứa tranh cử của mình. “Nhiều người tin rằng những ứng viên không học cao quá thường ít có xu hướng nghĩ ra những cách tham nhũng khôn ngoan”, chuyên gia Abdur Rozaki thuộc Viện Nghiên cứu phân quyền nhận định. Ngoài ra, do không phải chi nhiều cho việc vận động tranh cử, những ứng viên này được tin là sẽ không cố “thu hồi vốn” bằng cách tham nhũng sau khi nắm được chiếc ghế quyền lực.

Ứng viên tổng thống “không giống ai”

Những ứng viên “chân đất” đang làm sôi động chính trường Indonesia nói trên được truyền cảm hứng bởi Thủ hiến Jakarta Joko Widodo, người không xuất thân từ quân đội cũng không thuộc dòng dõi chính khách nhưng đang là ứng viên được yêu mến nhất trong cuộc vận động cho kỳ bầu cử tổng thống sắp tới. Tướng nghỉ hưu Luhut Pandjaitan của Indonesia trong cuộc nói chuyện ở Singapore hồi đầu năm 2014 kể rằng đến trẻ con ở những hòn đảo xa xôi cũng biết Jokowi, tên gọi thân mật của Joko Widodo. Ông đi đến đâu, dù lặng lẽ, cũng được trẻ con nhận ra và nhào đến ôm chầm. Theo tướng Luhut, điều khiến người đàn ông 52 tuổi gầy gò và không có nhiều kinh nghiệm chính trường được công chúng cả nước yêu mến là làm việc vì dân, có năng lực và “sạch sẽ”.

Người dân thủ đô Jakarta nhiều lần bắt gặp vị thủ hiến trong áo sơ mi dài tay bỏ ngoài quần, xuất hiện lặng lẽ ở những nơi không ai ngờ đến. Ở đó, ông hỏi chuyện những công nhân bốc vác tại bến phà, hỏi thăm mấy bà buôn thúng bán mẹt, trò chuyện với trẻ con… Sự giản dị và gần gũi đó khiến ông nổi tiếng không chỉ ở thủ đô. Chính vì nắm bắt được động lực này mà vào ngày 14.3, cựu Tổng thống Megawati Sukarnoputri, lãnh đạo đảng PDI-P đã đề cử Jokowi làm ứng viên của đảng ra tranh cử tổng thống. Theo kết quả tổng hợp khảo sát từ nhiều tổ chức hồi tháng 1.2014, tỷ lệ ủng hộ dành cho Jokowi trước cuộc bầu cử sắp tới lên tới 49,1%.

Ông Jokowi khởi nghiệp bằng kinh doanh bất động sản và đồ nội thất, đến năm 2005, ông gia nhập chính trường bằng việc ứng cử chức thị trưởng thành phố Surakarta ở tỉnh Trung Java. Trong 7 năm, ông Jokowi di dời được những khu chợ lề đường, giải quyết nạn kẹt xe và xây dựng hệ thống xe điện hiện đại đầu tiên ở Indonesia. Ông cũng cắt giảm thủ tục kinh doanh, mở rộng mạng lưới y tế và dọn dẹp các khu ổ chuột. Bộ Ngoại giao Indonesia năm 2011 tặng ông danh hiệu “Thị trưởng giỏi nhất” toàn quốc. Tháng 9.2012, ông đắc cử Thủ hiến thủ đô Jakarta và xây dựng hệ thống y tế miễn phí cho mọi người dân thủ đô, miễn toàn bộ học phí cho học sinh nghèo… Cũng chính ông là người giải quyết được các vướng mắc nhiều thập niên qua, giúp dự án tàu điện ngầm ở thủ đô được động thổ mới đây.

Theo TNO