Bắt nạt học đường: Đừng “ngó lơ” để xảy ra hậu quả đau lòng

Thời gian qua, một vụ bạo lực học đường được cộng đồng mạng chia sẻ rộng rãi. Đó là 1 cô gái Hà Nội lên tiếng tố cáo từng người bắt nạt mình thời còn đi học bằng cách tự thiết kế PowerPoint.

Theo đó, suốt thời gian học cấp 2 và cấp 3, cô đã bị bắt nạt bằng nhiều hình thức. Mà mãi sau này, khi ra trường rồi cô mới dám nói lên sự thật. Là một dạng của “bạo lực học đường”, bắt nạt học đường thời gian gần đây có xu hướng gia tăng và nạn nhân thường im lặng… chịu trận.

Nhận diện các dấu hiệu bắt nạt

Bạo lực học đường có những dấu hiệu đặc trưng tiềm ẩn hoặc biểu hiện qua các ứng xử hằng ngày giữa học sinh với nhau. Cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu t.iền bạo lực như nhìn đểu, trêu đùa quá khích, bị cho ra rìa, tẩy chay,…, những dấu hiệu này đều là những nguyên nhân trực tiếp gây ra bạo lực học đường.

Và tình trạng “bắt nạt học đường” lại khó nhận diện hơn, khi nó không đơn giản chỉ là đ.ánh n.hau – vì hành động này dễ bị phát hiện và báo cáo lại. Bắt nạt học đường đa phần ở “trong bóng tối”, nhắm vào một cá nhân chịu trận và nhiều khi họ hoàn toàn im lặng, không thể chia sẻ với ai.

Theo chia sẻ của nhân vật chính trong câu chuyện bị bắt nạt là T.D thì trong suốt thời gian bị bắt nạt, cô bạn này đã phải chịu đựng nhiều biến cố như: Thường xuyên bị body shaming, trêu chọc bằng lời nói khó nghe, bị bạn bè xô ngã từ trên cầu thang xuống… T.D cũng tâm sự về khoảng thời gian khủng hoảng. Cô bạn liên tục rạch tay và coi việc này là cách duy nhất để tâm trạng có thể nhẹ nhõm được.

Ngôi trường nơi có học sinh T.D – nạn nhân của bắt nạt cho biết sẽ xem lại sự việc, nhưng khó xác định vì em học sinh đã tốt nghiệp nhiều năm. Trên thực tế, có nhiều ý kiến cho rằng việc T.D nói không phải hiếm, nhiều học sinh đã im lặng suốt khoảng thời gian mình bị bắt nạt, vì họ không thể chia sẻ.

Theo các chuyên gia tâm lý giáo dục: Bắt nạt học đường là hành vi tiêu cực, dùng sức mạnh thể chất hay tinh thần để đe dọa, làm tổn thương đến người khác của một hoặc nhiều học sinh đối với những cá nhân khó khăn trong việc tự bảo vệ bản thân mình.

Những học sinh bị bắt nạt thường có thể trạng nhỏ bé, yếu ớt không đủ sức chống lại. Hoặc đó là học sinh có vẻ ngoài khác biệt hay gia đình, hoàn cảnh sống, những thứ đã trải qua không giống với những học sinh khác.

Các hình thức của bắt nạt học đường cũng rấy đa dạng. Từ bắt nạt thể chất – Là hành vi làm đau về thể chất: Đ.ánh, ném đồ vật vào người, bắt trực nhật, không cho đi vệ sinh, bắt quỳ gối, bắt chở về nhà,… Các hành vi chiếm đoạt tài sản, đồ dùng học tập, bắt mua đồ ăn sáng, làm xịt lốp xe,… cũng thuộc về bắt nạt thể chất.

Đến bắt nạt tinh thần – Gồm những hành vi bắt ép làm bài tập, bắt cho chép bài. Tạo câu chuyện nhục nhã về đối tượng bị bắt nạt để làm niềm vui. Tung tin đồn, làm xấu mặt trước đám đông, chế nhạo về ngoại hình. Hay các hành vi cô lập, không cho chơi cùng, không cho tham gia vào các hoạt động. Quấy phá không cho học bài. Và các hành vi khinh thường, miệt thị làm cho đối tượng bị bắt nạt tự ti về bản thân.

Bên cạnh đó, còn có hình thức bắt nạt qua mạng. Việt Nam cũng là một trong số những nước tham gia khảo sát của Liên Hợp Quốc. 21% thanh thiếu niên Việt Nam tham gia khảo sát cho biết các em từng bị bắt nạt trên mạng. Đặc biệt, 75% cho biết các em không biết về đường dây nóng hoặc các dịch vụ có thể giúp nếu bị bắt nạt trên mạng.

Bắt nạt học đường cần được nhận diện sớm và đúng để học sinh không phải gánh chịu hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và tinh thần (Ảnh minh họa)

Không để ý, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng

Theo số liệu được Bộ GD&ĐT đưa ra gần đây nhất, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ việc học sinh đ.ánh n.hau ở trong và ngoài trường học (khoảng 5 vụ/ngày). Cứ khoảng trên 5.200 học sinh thì có một vụ đ.ánh n.hau; cứ hơn 11.000 học sinh thì có một em bị buộc thôi học vì đ.ánh n.hau; cứ 9 trường thì có một trường có học sinh đ.ánh n.hau.

Đáng lo ngại hơn, theo thống kê của Bộ Công An mỗi tháng có hơn 1.000 thanh thiếu niên phạm tội. Trước kia: tội phạm g.iết n.gười trong độ t.uổi từ 30 đến dưới 45 chiếm số lượng cao nhất. Bây giờ giảm còn 34% so với 41% của độ t.uổi 18 đến dưới 30 (độ t.uổi từ 14 đến dưới 18 chiếm đến 17%).

Trong diễn biến của bạo lực học đường vẫn còn nhiều về số lượng như vậy, bắt nạt học đường sẽ càng phức tạp và gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và hỗ trợ nạn nhân kịp thời.

Bắt nạt học đường có thể gây nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Gây chấn thương cho cơ thể của học sinh bị bắt nạt. Gây ảnh hưởng tâm lý nặng nề như tự ti, chán nản, sang chấn tâm lý, trầm cảm dẫn đến t.ự s.át. Những gì học sinh đã phải chịu đựng trong quá khứ cũng dễ dàng biến các em thành người gây ra hành vi bắt nạt. Việc học sinh bị bắt nạt học đường không chỉ gây ảnh hưởng ngay tại thời điểm đó. Mà hệ quả còn kéo dài đến tận sau này nếu hành vi bắt nạt quá nghiêm trọng.

Bản thân cô gái T.D từng chia sẻ rằng cô có ý nghĩ muốn t.ự t.ử. Không ít học sinh cho rằng, có những vấn đề trong lớp học, họ khó chia sẻ với bạn bè và thầy cô. Một trong những nguyên nhân để bắt nạt học đường khó bị phát hiện là ở chỗ: Học sinh thiếu kỹ năng trong khi giáo viên tâm lý lại thiếu.

Hiện hầu hết các nhà trường chưa có cán bộ chuyên trách làm công tác tham vấn tâm lý. Đội ngũ công tác tham vấn tâm lý trong nhà trường chủ yếu là giảng viên một số chuyên ngành như Luật, Tâm lý, Ngữ văn, Giáo dục công dân. Một số khác là giáo viên dạy Lịch sử, Địa lý hay cán bộ chuyên trách tại các phòng ban như phòng Công tác HSSV, Đoàn Thanh niên, Hội sinh viên.

Vì thế, các giáo viên phụ trách công tác tư vấn tâm lý cho học sinh cũng cần được tập huấn, nâng cao nghiệp vụ để nắm bắt tâm sinh lý của học sinh, biết cách trò chuyện, tư vấn cho các em. Có như vậy các em mới tin tưởng để nói ra những lo lắng, những băn khoăn của mình.

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội chia sẻ: “Giáo viên, kể cả giáo viên tâm lý, giáo viên chủ nhiệm, hoặc các tổ chức đoàn thể trong trường cần nắm bắt diễn biến tâm lý của học sinh. Tôi nói như này, bắt nạt khó phát hiện khi chúng ta thiếu quan sát kỹ. Một em bị bắt nạt chắc chắn biểu hiện tâm lý không thể như các em bình thường được. Vậy các thầy cô chịu khó quan sát những thay đổi ấy, kịp thời trao đổi, nắm được tình hình phòng ngừa những va chạm, mâu thuẫn và hỗ trợ, định hướng cho học sinh nhận thức, ứng xử đúng, có biện pháp phối hợp với gia đình để giúp đỡ các em”.