Báo động chuyện sống còn
Năm 2024 đang trên đà trở thành năm nóng kỷ lục và hội nghị khí hậu của LHQ sắp diễn ra sau hàng loạt sự kiện thời tiết cực đoan trên toàn cầu.
Trang The Verge ngày 9.11 dẫn báo cáo của Cơ quan Theo dõi biến đổi khí hậu Copernicus (C3S) thuộc Liên minh châu Âu (EU) dự báo 2024 sẽ là năm nóng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử. Theo đó, năm nay có khả năng là năm đầu tiên nhiệt độ tăng hơn 1,5 độ C so với thời kỳ tiề.n công nghiệp. Dự báo được đưa ra trước thềm Hội nghị về khí hậu của LHQ lần thứ 29 (COP29) diễn ra tại Azerbaijan từ ngày 11-22.11.
Hiện tượng bất thường
Từ đầu năm, thế giới chứng kiến nhiều hiện tượng thời tiết bất thường, gây chế.t chóc, thiệt hại vật chất và làm đảo lộn cuộc sống tại nhiều khu vực khắp hành tinh. Vào tháng 4, nhiệt độ tại Mali tăng lên trên 48 độ C trong đợt nắng nóng thiêu đốt khắp vùng Sahel ở châu Phi, khiến hơn 100 người t.ử von.g.
Theo BBC, khi nhiệt độ trung bình tăng thêm 1 độ C, bầu khí quyển sẽ giữ thêm 7% hơi ẩm, dẫn đến mưa lớn thường xuyên hơn. Vào tháng 9, ít nhất 19 người thiệ.t mạn.g và hàng trăm ngàn người bị ảnh hưởng trong đợt mưa lũ thất thường tại nhiều nước châu Âu.
Lính cứu hỏa chữa cháy ở khu vực Camarillo (California, Mỹ) hôm 6.11
ẢNH: AFP
Trên toàn cầu, mưa lớn xảy ra thường xuyên hơn tại hầu hết các khu vực với nguyên nhân do tác động của con người gây biến đổi khí hậu, theo Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của LHQ. Một báo cáo do Tổ chức Save the Children (Anh) đưa ra hôm 7.11 cho thấy bão Trà Mi quét qua Philippines vào tháng 10 khiến 19,5 triệu tr.ẻ e.m phải nghỉ học. Trước đó, vào tháng 9, bão Yagi càn quét ở Đông Nam Á (trong đó có VN) làm nhiều người chế.t và khiến khoảng 1,5 triệu tr.ẻ e.m cần cứu trợ.
Một số nơi lại chứng kiến hạn hán khắc nghiệt hơn do nhiệt độ cao làm gia tăng nước bốc hơi. Hạn hán ở châu Phi trong năm nay được LHQ đán.h giá là tồi tệ nhất trong hơn 100 năm đã khiến 12,2 triệu tr.ẻ e.m cần viện trợ nhân đạo. Đợt nắng nóng chưa từng thấy ở Nam Á trong năm 2024 khiến 256 triệu tr.ẻ e.m phải nghỉ học.
Video đang HOT
Nắng nóng còn gây cháy rừng nghiêm trọng hơn. Tại Mỹ, ít nhất 38.143 đám cháy trong năm nay đã thiêu rụi tổng diện tích hơn 3,15 triệu ha rừng. Tại Canada, cháy rừng đã thiêu rụi hơn 5,3 triệu ha trong năm. Theo C3S, hơn 3,9 triệu km2 đã bị thiêu rụi do cháy rừng trong hai năm 2023-2024, với lượng phát thải khí carbon là 8,6 tỉ tấn, cao hơn mức trung bình 16%.
Dọn dẹp bùn đất tại vùng Valencia ở Tây Ban Nha hôm 8.11 sau đợt mưa lũ khiến hơn 210 người thiệ.t mạn.g
ẢNH: AFP
Cần hành động khẩn cấp
Trước thềm hội nghị COP29, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhấn mạnh sức khỏe con người nên là vấn đề trọng tâm, do gắn liền với yếu tố khí hậu. “Biến đổi khí hậu khiến chúng ta lâm bệnh và hành động khẩn cấp là chuyện sống còn”, theo báo cáo của WHO.
Báo cáo cho rằng từ những tác động trực tiếp của thời tiết khắc nghiệt và ô nhiễm không khí đến hậu quả gián tiếp của sự gián đoạn hệ sinh thái và bất ổn xã hội, biến đổi khí hậu đ.e dọ.a sức khỏe thể chất, tinh thần và cuộc sống. “Những tác động này không hề xa vời hay trừu tượng – chúng ta có thể cảm nhận được ngay bây giờ, thông qua nhiệt độ kỷ lục ở Ấn Độ, lũ lụt chế.t người ở Kenya và Tây Ban Nha, các vụ cháy rừng lớn ở Amazon và bão ở Mỹ”, báo cáo nêu rõ.
Đáy sông Tapajos ở Brazil khô cạn hôm 10.10 giữa đợt hạn hán vùng Amazon
ẢNH: REUTERS
Phát biểu khi công bố Báo cáo khoảng cách thích ứng năm 2024 của Chương trình Môi trường LHQ (UNEP) hôm 7.10, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cho rằng thế giới vẫn chưa sẵn sàng đối phó “thảm họa” do biến đổi khí hậu gây ra và phải khẩn trương chuẩn bị cho những điều tồi tệ hơn trong tương lai.
Theo báo cáo, hầu hết ngân sách cam kết cho biến đổi khí hậu đều dành cho việc giảm phát thải gây nóng lên toàn cầu, chứ không phải để thích ứng với hậu quả lâu dài. UNEP ước tính cần từ 215 – 387 tỉ USD hằng năm để thích ứng ở các nước đang phát triển. “Chúng ta không thể trì hoãn sự bảo vệ. Chúng ta phải thích ứng từ bây giờ”, ông Guterres cảnh báo.
10 sự kiện thời tiết chế.t chóc nhất trong 2 thập niên
Mạng lưới hợp tác học thuật toàn cầu về thời tiết World Weather Attribution (WWA) mới đây đưa ra nghiên cứu kết luận rằng biến đổi khí hậu do đốt nhiên liệu hóa thạch và phá rừng khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan trở nên chế.t chóc hơn. Theo tờ El Pais, trong số đó có 10 sự kiện thời tiết cực đoan chế.t chóc nhất trên thế giới trong 2 thập niên, khiến hơn 576.000 người thiệ.t mạn.g. Những sự kiện này gồm:
- Bão Sidr ở Bangladesh năm 2007 (4.324 người chế.t);
- Bão Nargis ở Myanmar năm 2008 (138.366 người chế.t);
- Nắng nóng ở Nga năm 2010 (55.736 người chế.t);
- Hạn hán năm 2010 ở Somalia (258.000 người chế.t);
- Lũ lụt năm 2013 ở Ấn Độ (6.054 người chế.t);
- Bão Haiyan năm 2013 ở Philippines (7.354 người chế.t);
- Nắng nóng năm 2015 ở Pháp (3.275 người chế.t);
- Nắng nóng châu Âu năm 2022 (53.542 người chế.t) và năm 2023 (37.129 người chế.t);
- Bão Daniel ở Libya năm 2023 (12.352 người chế.t).
Hệ lụy 'không thể đảo ngược' khi nhiệt độ tăng cao hơn ngưỡng 1,5 độ C
Trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu đang tiến gần hơn tới ngưỡng tăng giới hạn 1,5 độ C so với thời kỳ tiề.n công nghiệp, một nghiên cứu mới cho thấy những nỗ lực lớn nhằm loại bỏ khí carbon dioxide (CO2) ra khỏi bầu khí quyển cũng sẽ không đủ để ngăn chặn những tác động nghiêm trọng của tình trạng biến đổi khí hậu, thậm chí dẫn đến hậu quả "không thể đảo ngược" cho Trái đất.
Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cho biết việc loại bỏ CO2 có thể giúp làm chậm quá trình hành tinh nóng lên do giảm lượng khí nhà kính tích tụ trong khí quyển. Tuy nhiên, theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature ngày 9/10, ngay cả khi việc loại bỏ khí này hiệu quả thì cũng không thể làm giảm thiểu các khía cạnh khác của biến đổi khí hậu, từ mực nước biển dâng đến những thay đổi của các dòng hải lưu, thậm chí những hiện tượng này có thể tiếp tục kéo dài nhiều thiên niên kỷ.
Ông Carl-Friedrich Schleussner, một trong những tác giả của nghiên cứu, nhận định ngay cả khi nhiệt độ giảm xuống mức thấp, thế giới cũng khó có thể quay lại trạng thái ban đầu.
Việc loại CO2 đòi hỏi nhiều kỹ thuật khác nhau, nhưng cùng nhằm mục đích chiết xuất trong khí quyển và lưu trữ khí này, trong đó có các giải pháp tự nhiên như tái trồng rừng và tảo biển, cùng với các cải tiến công nghệ lọc CO2 khỏi không khí.
Một nghiên cứu công bố tháng 6 cho biết áp dụng các phương pháp hiện tại, ước tính thế giới có thể loại bỏ khoảng 2 tỷ tấn CO2 ra khỏi khí quyển mỗi năm. Tuy nhiên, con số này phải tăng lên khoảng 7 - 9 tỷ tấn mới có thể đáp ứng các mục tiêu về khí hậu của thế giới.
Ngoài ra, nhà nghiên cứu Joeri Rogelj từ Đại học Imperial College London, đồng tác giả nghiên cứu, chỉ ra những hạn chế về khả năng tiếp cận đất đai cho các khu rừng mới và chi phí cao liên quan đến ứng dụng công nghệ. Ông cảnh báo rằng việc ưu tiên đất đai để quản lý khí thải có thể mâu thuẫn với các mục đích khác, chẳng hạn như đa dạng sinh học và sản xuất lương thực.
IPCC cũng lưu ý rằng ngay cả trong các kịch bản giảm phát thải lạc quan nhất, mức vượt quá chỉ 0,1 độ C có thể đòi hỏi thế giới phải loại bỏ khoảng 220 tỷ tấn CO2, trong khi vượt quá 0,5 độ C sẽ cần loại bỏ hơn 1.000 tỷ tấn. Ông Rogelj cũng nêu bật những rủi ro đáng kể liên quan đến việc vượt ngưỡng, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải cắt giảm phát thải ngay lập tức để giảm thiểu hiệu quả các mối đ.e dọ.a của biến đổi khí hậu.
Diện tích rừng Amazon bị mất bằng Đức và Pháp cộng lại Ngày 23/9, các chuyên gia nghiên cứu về môi trường cho biết diện tích rừng Amazon bị mất đi do tình trạng phá rừng trong 4 thập kỷ qua hiện đã tương đương với diện tích của 2 nước Đức và Pháp cộng lại, làm gia tăng tình trạng hạn hán và các đám cháy rừng kỷ lục trên khắp khu vực Nam...