Bánh đa kê – Thức quà truyền thống dần đi vào quên lãng

Bánh đa kê là món ăn mộc mạc, giản dị chứa đựng cả một nét văn hóa và gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ sinh ra, lớn lên nơi phố cổ Hà Nội.

Để có một chiếc bánh đa kê ngon đều nhờ vào sự khéo léo của những đôi bàn tay đầy kinh nghiệm. Món ăn này dần đi vào quên lãng và trở thành một nét kí ức xưa cũ đã từng tồn tại của phố xá Hà Nội.

1Giới thiệu về bánh đa kê

1.1 Bánh đa kê là một phần trong tuổi thơ của người dân Hà Nội

Bánh đa kê đã xuất hiện trong kỉ niệm thơ ấu của rất nhiều người con Hà Thành, trở thành một phần của những thế hệ sống và lớn lên nơi đây. Thức quà này cũng tựa như tấm vé đưa biết bao người trở về với tuổi thơ. Một miếng bánh kết hợp với kê, đậu xanh và đường kính tạo nên một món ăn không ai có thể quên được.

Bánh đa kê bây giờ không còn giá 2.000 VNĐ – 3.000 VNĐ một cái như nhiều năm trước nhưng hương vị thì có lẽ vẫn không lẫn đi đâu được. Hạt kê nấu chín vàng ươm, dẻo và sánh được phết lên miếng bánh đa nướng, rải thêm chút đỗ xanh cùng một lớp đường kính mỏng lên trên cùng, gập đôi miếng bánh lại là xong.

Cắn một miếng bánh, vị ngậy của kê quyện với vị bùi của đậu xanh cùng chút ngọt từ đường kính tan ra trong miệng. Bánh đa kê ngon nhất là lúc vừa làm xong bởi chỉ độ dăm mười phút thì bánh đa sẽ ỉu và dai nhách.

Bánh đa kê đã từng xuất hiện trong kỉ niệm thơ ấu và trở thành một phần kí ức của rất nhiều người con Hà Thành. Ảnh: Sưu tầm

Để có một chiếc bánh đa kê ngon cũng đòi hỏi một sự khéo léo của những đôi bàn tay đầy kinh nghiệm. Trước hết bánh đa phải giòn, đây là một yếu tố quan trọng không thể bỏ sót vì nếu bánh đa ỉu thì khi ăn sẽ dai và không cảm nhận rõ được vị.

Bánh đa kê chuẩn vị Hà Nội phải là bánh đa vừng giòn tan được phết hạt kê nếp nguyên vẹn, không pha tạp. Hạt kê nếp ngâm nước vôi trong rất loãng trong 3 tiếng, quấy liên tục trên bếp nhỏ lửa. Kê phết bánh thành phẩm đúng kiểu xưa phải có màu vàng ươm đặc trưng, dẻo và nhìn rõ hình hài từng hạt nhỏ quyện trong lớp nền đặc quánh. Mua kê rong mà nhìn vào chậu kê không thấy mắt hạt kê thì đó chỉ là là bánh bột ngô, bột khoai.

Để có một chiếc bánh đa kê ngon cũng đòi hỏi một sự khéo léo của những đôi bàn tay đầy kinh nghiệm. Ảnh: Sưu tầm

Bánh đa được phết lên trên gồm kê vàng ươm, dẻo cùng đậu xanh mịn mượt và đường ở trên cùng. Bước cuối cùng đòi hỏi sự khéo léo và tinh tế của người bán đó là khi gập phần bánh đa không lên trên phần được phết một cách cẩn thận sao cho không bị vỡ bánh hay nhân bị rơi ra ngoài. Có như thế mới đúng chuẩn hương vị bánh đa kê.

1.2 Món bánh ngon dần đi vào quên lãng

Biết bao thức quà của Hà Nội đi vào thi ca. Hàng trăm món ăn thất truyền từ xưa cũng đã được “phục dựng”. Phố cổ Hà Nội tràn ngập hàng quán gia truyền từ vài chục đến gần trăm tuổi nhưng để tìm được một hàng bán bánh đa kê thì rất khó.

Thỉnh thoảng lắm người Hà Nội mới bắt gặp hàng bánh đa kê rong. Số lượng người bán bánh đa kê không chỉ ít mà còn giảm dần theo thời gian. Bán hàng rong vất vả, bán bánh đa kê lại càng vất vả hơn vì kê và đậu là hai thứ dễ hỏng. Trong khi đó bánh đa kê phải ăn liền ngay lúc nóng nên chẳng thể làm sẵn trước vì bánh không được giòn thì kén người ăn.

Số lượng người bán bánh đa kê không chỉ ít mà còn giảm dần theo thời gian. Ảnh: Sưu tầm

Trên các cánh đồng quanh Hà Nội, người ta không còn trồng nhiều kê như ngày xưa mà thay bằng các loại nông sản tân tiến khác có giá trị kinh tế cao. Diện tích trồng kê thu hẹp lại đến độ gần biến mất. Vậy nên kê thật ngày càng đắt. Giá kê càng tăng, lượng kê trong gánh hàng rong càng giảm. Đến độ bánh đa kê bây giờ chỉ có mùi kê chứ chẳng còn hạt kê nữa. Sự biến mất của bánh đa kê cũng bắt đầu từ dạo ấy.

Thế hệ 7x, 8x không lạ gì với bánh đa kê bởi đó chính là thức quà gắn liền với tuổi thơ của đám trẻ con Hà Nội cách đây 15 – 20 năm. Nhưng chỉ trong 10 năm đổ lại đây, món ăn này trở thành cái tên chỉ còn trong trí nhớ của những bậc cao niên. Lớn lên với bánh phô mai, trà sữa, thế hệ 9x và 10x chưa từng nghe, chưa từng nếm bánh đa kê.

Rất khó để tìm thấy các gánh hàng rong bán bánh đa kê trên các phố phường Hà Nội. Ảnh: Sưu tầm

Tuy người ta có thể bán bánh đa kê quanh năm nhưng thời gian thích hợp nhất có lẽ vẫn là khi tiết trời chuyển sang thu. Khó mà tìm cho được một địa chỉ cố định nào bán món bánh này. Đi dọc theo con phố Hàng Bông hoặc lang thang quanh phố cổ Hà Nội, nếu may mắn bạn có thể sẽ gặp một, hai người đang gánh hàng rong rao bán bánh đa kê.

Ngoài ra quanh khu chợ bán quần áo Đông Tác và cổng trường cấp 3 Kim Liên cũng là những nơi thỉnh thoảng xuất hiện tiếng rao của người bán bánh. Ngày nay các quán ăn vặt xuất hiện ngày một nhiều với các món ăn như tào phớ Hà Nội, nem chua Hà Nội… thế chỗ cho những gánh hàng rong của các cô, các bác bán bánh đa kê.

Ngày nay với sự xuất hiện của nhiều món ngon khác mà món bánh đa kê dần đi vào quên lãng. Ảnh: Sưu tầm

2Quán bánh đa kê Gốc Bắc

Quán bánh đa kê Gốc Bắc nằm ở số 13 Dốc Hòe Nhai tuy mới khai trương không lâu nhưng nhanh chóng được biết đến vì đây là điểm thưởng thức món bánh tuổi thơ mà người Hà Nội phải nhọc nhằn mới tìm thấy. Quan trọng hơn tất cả chính là bánh đa kê ở đây ngon đúng vị xưa, không pha lẫn tạp chất hoặc bột ngô, bột khoai để lấy lời.

Điểm đặc biệt là quán không sử dụng đường trắng tinh luyện mà sử dụng đường thô (Đường nâu và đường vàng phối hợp lẫn nhau). Giải thích về điểm khác biệt này với các hàng bánh đa kê rong, chủ quán cho biết rằng đường trắng tinh luyện tẩy trắng bằng hóa chất, về cơ bản không tốt cho sức khỏe. Do đó quán sử dụng đường nâu, đường vàng cho vị ngọt nhẹ nhàng, thanh tao.

Quán bánh đa kê Gốc Bắc là điểm thưởng thức món bánh tuổi thơ mà người Hà Nội phải nhọc nhằn mới tìm thấy. Ảnh: VN Express

Một miếng bánh đa kê ở đây được bán với giá chỉ 15.000 VNĐ – Một con số nhỏ chỉ đủ để có thể duy trì được một cửa hàng mặt phố. Tuy nhiên khi được hỏi lý do tại sao không tăng giá để có thêm lợi nhuận thì được chủ hàng giải thích rằng bánh đa kê bình thường chỉ bán 10.000 VNĐ – 15.000 VNĐ. Nếu quán tăng giá thì ý nghĩa của bánh đa kê không còn là món ăn ai cũng mua được.

Hơn nữa vì mức giá hạt dẻ nên thực khách có thể yên tâm đến đây thưởng thức. Cứ thế truyền tai nhau ăn bánh đa kê chuẩn vị xưa ở Gốc Bắc. Từ đó quán cũng dần trở nên nổi tiếng và trở thành điểm đến lý tưởng để du khách có thể thưởng thức món ăn gần như bị lãng quên này.

Tất cả nguyên liệu ở đây đều được chọn lựa kỹ càng nên bạn có thể yên tâm về chất lượng cũng như vệ sinh. Nhờ đó mà món bánh đa kê tại đây vừa giòn, vừa đậm vị của đậu xanh, đường cùng sự thanh mát của kê. Tất cả hòa quyện tạo nên một món bánh đa kê gợi bao kỉ niệm.

Quán bánh đa kê Gốc Bắc vẫn duy trì mức giá hạt dẻ nên thu hút đông đảo thực khách đến thưởng thức. Ảnh: VN Express

Trở về tuổi thơ với chiếc bánh đa kê chắc chắn là điều mà biết bao người dân Hà Nội thế hệ trước mong muốn. Nếu có dịp đến với mảnh đất này, đừng quên thưởng thức món ăn vặt đã đi vào tuổi thơ của người dân Thủ đô. Hãy cùng bạn bè khám phá hết các món ngon tại thiên đường ẩm thực Hà thành bạn nhé!