Bạch truật bổ khí kiện tỳ, an thai

TS. Nguyễn Đức Quang20:58 21/12/2020

Bạch truật là rễ củ phơi hay sấy khô của cây Bạch truật (Atractylodes macrocephala Koidz.), thuộc họ Cúc (Asteraceae).

Về thành phần hoạt chất, bạch truật có các hợp chất sterol, tinh dầu, sinh tố A… Tác dụng tăng sức bền, tăng khả năng thực bào, bảo vệ gan, lợi mật, chống loét, lợi niệu, chống u bướu, chống đông máu, làm giãn mạch, hạ huyết áp, giảm đường huyết.

Theo Đông y, bạch truật vị ngọt đắng, tính ôn; vào kinh tỳ và vị. Tác dụng bổ khí, kiện tỳ, táo thấp, lợi thủy, chỉ hãn, an thai. Trị chứng tỳ vị khí hư, thủy thũng, đàm ẩm, khí hư tự hãn và an thai. Liều dùng: 6 – 12g. Nếu dùng chữa táo thấp thì để sống, dùng để bổ tỳ vị thì phải sao tẩm.

Lưu ý: Trên thị trường có vị thuốc “bạch truật nam”, đó là thân rễ của cây thổ tam thất, hay bạch truật nam (Gynura pseudochina DC.), thuộc họ Cúc (Asteraceae). Rễ củ để nguyên gọi là thổ tam thất.

Bạch truật được dùng làm thuốc trong các trường hợp

Kiện tỳ, cầm tiêu chảy :

Bài 1: Thang lý trung: đảng sâm 12g, sinh khương 8g, bạch truật 12g, cam thảo 4g. Sắc uống. Trị chứng tỳ hư thấp trệ, đại tiện lỏng, người mệt, kém ăn.

Bài 2: Bột sâm truật: đảng sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, ý dĩ 12g, liên nhục 12g, nhục đậu khấu 12g, kha tử 12g, trần bì 12g, sơn tra 8g, thần khúc 8g, mộc hương 4g, sa nhân 4g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang hoặc tán bột. Trị các chứng tỳ hư thấp trệ, đại tiện lỏng, người mệt, ăn uống không tiêu, bụng đầy hơi.

Kiện vị tiêu thực (làm khoẻ dạ dày, dễ tiêu hoá): dùng Thang chỉ truật: bạch truật (sao) 12g, chỉ thực 6g. Sắc uống ngày 1 thang hoặc tán bột làm viên hoàn. Mỗi lần uống 8g, ngày uống 2 – 3 lần, chiêu với nước cơm. Trị tỳ, vị đều hư nhược, tiêu hoá không tốt, không muốn ăn uống.

Bạch truật – vị thuốc hay trị tỳ vị hư nhược, ăn uống kém.

Cố biểu, chỉ hãn:

Bài 1: Thuốc sắc bạch truật: bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, phù tiểu mạch 20g. Sắc uống ngày 1 thang. Trị chứng tim hồi hộp, lo âu, tự ra mồ hôi.

Bài 2: Thuốc bột bạch truật: bạch truật 12g, phòng phong 12g, mẫu lệ 24g. Sắc uống ngày 1 thang hoặc tán thành bột, mỗi lần uống 12g, chiêu với nước đun sôi nguội. Trị chứng tỳ hư, tự ra mồ hôi, người mỏi mệt, hơi thở ngắn.

Lợi niệu tiêu thũng: dùng trong trường hợp tỳ hư, thuỷ thấp không chuyển hoá được gây phù nề.

Bài 1: Thang linh quế truật cam: phục linh 12g, quế chi 8g, bạch truật 8g, cam thảo 8g. Sắc uống ngày 1 thang. Trị các chứng tỳ hư, ho hen có đờm, tim đập nhanh, mắt mờ.

Bài 2: Bột toàn sinh bạch truật: bạch truật 12g, đại phúc bì 12g, gừng tươi 12g, ngũ gia bì 12g, địa cốt bì 12g, phục linh bì 20g. Sắc uống. Trị phù nề toàn thân, phụ nữ có thai bị phù.

Thuốc an thai

Bài 1: Đương quy tán: bạch truật 32g, đương quy 64g, hoàng cầm 64g, bạch thược 64g, xuyên khung 64g. Các vị sấy khô, tán bột. Ngày uống 8 – 12g, uống với rượu loãng. Dùng cho phụ nữ có thai mà huyết kém, thai nhiệt không yên.

Bài 2: Thái sơn bàn thạch thang: nhân sâm 5g, đương quy 8g, hoàng cầm 5g, xuyên khung 4g, thục địa 10g, chích thảo 4g, hoàng kỳ 15g, tục đoạn 5g, bạch truật 10g, thược dược 6g, sa nhân 4g, nhu mễ 5g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: ích khí kiện tỳ, dưỡng huyết an thai.

Món ăn thuốc có bạch truật

Trị phụ nữ đau bụng đầy tức trướng hơi từng cơn: Cháo lòng lợn bạch truật: bạch truật 40g, cau 1 quả, gừng nướng 40g, ruột lợn 1 đoạn, gạo tẻ 60g. Ruột lợn làm sạch, thái đoạn; các dược liệu thái lát, đập giập sắc lấy nước, bỏ bã. Gạo vo sạch nấu cháo với lòng lợn, khi cháo chín nhừ cho nước sắc thuốc vào, thêm gia vị đun sôi. Ăn khi đói.

Trị hội chứng lỵ mạn tính: dùng Cao lỏng bạch truật: bạch truật 300g sắc lấy nước, bỏ bã, cô đặc thành cao lỏng (tỷ lệ 1/1). Mỗi lần dùng 2 – 3 thìa, ngày uống 2 lần với nước sôi nguội có chút đường.

Trị tiêu chảy, đầy bụng chán ăn: món Cháo bạch truật vỏ quất: bạch truật 24g, vỏ quất 14g, gạo tẻ 100g. Bạch truật, vỏ quất sắc lấy nước bỏ bã. Gạo vo sạch nấu cháo, cháo chín cho nước sắc dược liệu vào, đun sôi, có thể thêm đường hoặc muối và gia vị. Ăn khi đói.

Dùng cho phụ nữ bị suy nhược, có thai dọa sẩy: món Cháo nếp sâm kỳ truật táo: bạch truật 12g, đảng sâm 12g, hoàng kỳ 30g, đại táo 14g, gạo nếp 50g. Sắc 4 vị thuốc lấy nước bỏ bã. Gạo vo sạch nấu cháo, cháo chín cho nước thuốc vào vào đun sôi lại trong vài phút. Ăn ngày 2 lần sáng, chiều.

Dùng cho trẻ em hay bị chảy bọt rãi: món Nước hồ bạch truật: sinh bạch truật 10g giã nhỏ, cho ít nước cơm, thêm nước vừa đủ, chưng nhỏ lửa trên bếp. Ngày ăn 3 lần.

Món ăn cho người cao tuổi , người suy nhược , trẻ nhỏ bị ăn kém, tiêu chảy mạn tính: món Bánh khảo bạch truật: sinh bạch truật 250g nghiền nhỏ, rang chín, đại táo 250g (đồ chín bỏ hạt), bột gạo (hoặc bột mì) 500g, thêm nước giã trộn thành 10 cái bánh, hấp chín. Ăn điểm tâm ngày 1 – 2 cái.

Kiêng kỵ: Người có chứng âm hư hoả vượng không dùng.

Ai nên và không nên theo đuổi chế độ ăn không chứa gluten?

Gluten là loại prôtêin có trong các loại ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen...

Tuy là nguyên liệu chính của những thực phẩm phổ biến như mì và bánh mì, song gluten có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho một số người mẫn cảm với loại prôtêin này.

Đây là lý do các chuyên gia nghiên cứu để xác định những đối tượng nên thực hiện chế độ ăn không chứa gluten (gluten-free diet).

Ảnh: Healthline

Ai nên theo đuổi chế độ ăn không chứa gluten?

Theo các chuyên gia, bất kỳ ai mắc các bệnh sau đây cần kiêng ăn gluten để bảo vệ sức khỏe:

Bệnh Celiac (không hấp thu gluten). Đây là một bệnh tự miễn của hệ tiêu hóa. Ở người mắc bệnh này, việc dung nạp gluten sẽ kích hoạt hệ miễn dịch hủy hoại lớp niêm mạc của ruột non. Điều này ảnh hưởng xấu đến quá trình hấp thụ dưỡng chất và theo thời gian có thể khiến cơ thể thiếu hụt chất dinh dưỡng. Do vậy, người mắc bệnh Celiac nên tuân thủ chế độ ăn không chứa gluten suốt đời.

Hội chứng ruột kích thích (IBS). Bệnh tiêu hóa mãn tính này có thể dẫn tới chứng chuột rút, đau bụng, đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy và táo bón. Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Clinical Gastroenterology and Hepatology, chế độ ăn không chứa gluten có công dụng làm giảm các triệu chứng IBS.

Nhạy cảm với gluten, nhưng không phải bệnh Celiac. Tuy trải qua các triệu chứng giống như dấu hiệu của bệnh Celiac, nhưng một số người lại không có kết quả dương tính khi xét nghiệm bệnh này. Những trường hợp như vậy nên hỏi ý kiến bác sĩ về việc thử áp dụng chế độ ăn không chứa gluten một thời gian để đánh giá mức độ thích hợp (triệu chứng bệnh giảm đồng nghĩa nên tiếp tục áp dụng cách ăn uống này).

Dị ứng lúa mì: Một số người có thể bị dị ứng với tất cả các loại prôtêin có trong lúa mì (bao gồm albumin, globulin, gliadin và gluten). Do vậy, chế độ ăn không chứa gluten hoặc lúa mì sẽ giúp ích cho họ.

Ngoài lợi ích giảm tình trạng viêm ở người mắc bệnh Celiac và các bệnh viêm ở hệ tiêu hóa như IBS, chế độ ăn không chứa gluten còn có thể hỗ trợ cho những người muốn giảm cân, nhờ loại bỏ hết các loại thức ăn vặt và thực phẩm chế biến sẵn kém lành mạnh ra khỏi thực đơn.

Người bình thường không nên chọn chế độ ăn không chứa gluten

Các sản phẩm từ lúa mì - như bánh mì, ngũ cốc và mì ống - cung cấp những dưỡng chất thiết yếu như chất xơ, các loại vitamin (riboflavin, folate, thiamin, niacin...), khoáng chất và vi chất dinh dưỡng. Vì thế, chế độ ăn không chứa gluten dễ khiến cơ thể bị thiếu hụt dưỡng chất, dẫn tới nguy cơ khởi phát các triệu chứng liên quan đến thiếu hụt dưỡng chất. Đây là lý do những người có sức khoẻ bình thường, tức có thể hấp thu gluten và không mắc bất kỳ vấn đề sức khỏe nào kể trên, nên duy trì chế độ ăn bình thường để đảm bảo bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể.

Mặt khác, theo đuổi chế độ ăn không chứa gluten đồng nghĩa bạn cần thay thế đa số thực phẩm dễ tìm bằng các thực phẩm không chứa gluten nhập khẩu có giá thành cao, sẽ thêm tốn kém.

Tóm lại, chế độ ăn không chứa gluten đòi hỏi người áp dụng phải có kế hoạch ăn uống chặt chẽ, nếu không có thể tiềm ẩn một vài rủi ro. Vì vậy, tốt nhất là những người bị dị ứng thực phẩm - gồm cả gluten - nên hỏi ý kiến bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi lớn nào trong cách thức ăn uống hằng ngày.

Nhiễm trùng sau sinh mổ Nhiễm trùng hậu sản là tai biến thường gặp khiến sản phụ bị chướng bụng, sản dịch ra ít, có mùi hôi, đau vết mổ, sưng tấy đỏ và sốt cao. Bác sĩ Đỗ Tiến Dũng, khoa Sản, Bệnh viện Bưu điện, Hà Nội, cho biết sinh mổ được chỉ định trong những trường hợp cụ thể như nhau tiền đạo, mẹ có...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Chu Thanh Huyền chê Iphone 1701:07

Đàn cá trời ban và "ký hiệu" đặc biệt trên đầu được cưng như con ở miền Tây03:21:33

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

5 thực phẩm giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả

08:16:28 29/09/2025

Nếu thiếu vitamin D cơ thể khó hấp thụ đủ lượng canxi cần thiết. Điều này dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về xương. Trẻ bị thiếu vitamin D sẽ gây giảm hấp thụ canxi. Hậu quả là làm giảm canxi trong máu khiến trẻ bị còi xương và suy dinh...

Ăn nhiều 7 loại thực phẩm này, cơ thể dễ rơi vào tình trạng viêm mãn tính

08:10:59 29/09/2025

Bánh ngọt, bánh quy, bánh kem đóng gói thường chứa dầu hydro hóa và siro ngô giàu fructose, cả hai đều là "tác nhân" gây viêm mạnh. Làm bánh tại nhà với bột nguyên cám, mật mía, dầu dừa hoặc dầu lạc sẽ vừa thỏa mãn vị giác vừa hỗ trợ sứ...

Loại hạt được xem là 'thuốc ngủ tự nhiên': Giúp tim khỏe, ngừa ung thư

08:02:43 29/09/2025

Hạt bí không chỉ là món ăn vặt mà nó còn được khoa học chứng minh là siêu thực phẩm nhờ giá trị dinh dưỡng vượt trội và nhiều lợi ích tuyệt vời đối với sức khỏe.

Sáng sớm - 'giờ cao điểm' của đột quỵ

08:00:06 29/09/2025

Gặp vấn đề về thị lực, khó thức dậy. Đột quỵ có thể gây ra vấn đề với thị lực vì nó ảnh hưởng đến cung cấp máu đến não, bao gồm cả các phần của não chịu trách nhiệm cho việc nhìn. Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến ý thức.

Tìm ra cơ chế giảm đau mà không gây tác dụng phụ

06:06:20 29/09/2025

Theo giáo sư Nigel Bunnett, đồng tác giả và Chủ nhiệm Khoa Bệnh học phân tử, việc đối kháng thụ thể EP2 có thể kiểm soát cơn đau mà không mang lại các tác dụng phụ nghiêm trọng như NSAID.

Nắm vững 5 nguyên tắc vàng để hành trình ăn dặm của bé thành công

06:00:26 29/09/2025

Khi bước vào giai đoạn ăn dặm, trẻ cần được bổ sung dinh dưỡng để phát triển toàn diện, nhưng hệ tiêu hóa còn non yếu lại là nỗi lo của nhiều bậc phụ huynh.

Những loại rau cực nhiều ở chợ Việt, giàu canxi chẳng kém sữa lại tốt cho xương

05:38:17 29/09/2025

Nếu có một loại rau xứng đáng được mệnh danh là vua canxi, đó chính là rau dền. Với sự đa dạng về chủng loại (dền cơm, dền đỏ), loại rau này cung cấp một lượng canxi khổng lồ, vượt xa mọi nguồn thực phẩm khác trên bàn ăn.

5 bí quyết phòng ngừa ung thư phổi cần biết

05:37:39 29/09/2025

Người thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại cần: Trang bị bảo hộ lao động đúng chuẩn. Vệ sinh cá nhân thường xuyên sau khi làm việc. Người dân sống gần nhà máy hóa chất nên giữ vệ sinh nhà cửa, rửa kỹ thực phẩm trước khi sử dụng.

Có nên uống nước dừa vào buổi tối?

05:30:19 29/09/2025

Mặc dù nước dừa là thức uống lành mạnh, không phải ai cũng phù hợp để sử dụng, nhất là vào buổi tối. Dưới đây là những nhóm người cần lưu ý:

Mùa mưa phòng bệnh cảm lạnh bằng các bí quyết sau

05:28:30 29/09/2025

Sau khi cơ thể bị nhiễm virus, khoảng 2 - 3 ngày, bệnh nhân sẽ có các biểu hiện của bệnh tác động lên các cơ quan xoang, mũi, họng, kéo dài từ 3 - 7 ngày. Trong khoảng 3 ngày đầu là khoảng thời gian dễ gây lây nhiễm cho người khác nhất.

Lợi ích bất ngờ của đu đủ - trái cây 'trường thọ'

05:21:05 29/09/2025

Màu vàng cam đặc trưng của đu đủ đến từ carotenoid, đặc biệt là beta-carotene - tiền chất tạo vitamin A và hoạt động như chất chống oxy hóa. Một loại carotenoid khác là lycopene, có thể giảm nguy cơ bệnh tim và đột quỵ, theo Hiệp hội ti...

Căn bệnh nhiều người xem nhẹ, gần như 100% không qua khỏi

05:19:44 29/09/2025

Y học hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu, nhưng may mắn là bệnh có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine nếu người dân chủ động tiêm ngay sau khi bị động vật nghi ngờ mắc bệnh cắn hoặc cào.