Bác sĩ Mỹ thử dùng thuốc đột quỵ trị Covid-19

Trước tình trạng nguy kịch của bệnh nhân Covid-19, bác sĩ Hooman Poor ở bệnh viện Sinai quyết định dùng thuốc trị đột quỵ.

Một phụ nữ 55 tuổi sắp chết. Bà là công nhân tại thành phố New York. Bệnh viện Sinai chuẩn bị gọi cho chồng bà báo tin không còn cách nào cứu chữa. Tuy nhiên, sau đó bác sĩ Hooman Poor thử một phương pháp mạo hiểm.

Trong quá trình tìm hiểu cơ chế nCoV làm chết bệnh nhân, bác sĩ phát hiện những cục máu đông nhỏ là nguyên nhân làm tắc nghẽn phổi gây tử vong.

Tuy nhiên, bác sĩ Poor không thể chứng minh điều này. Các xét nghiệm cần thiết sẽ gây nguy hiểm hơn nữa cho các nhân viên y tế. Nhưng chuyên gia về phổi đã nhìn thấy manh mối là những cục máu đông. Vì vậy, Poor đã dùng hai loại thuốc chuyên điều trị đột quỵ cho bệnh nhân sử dụng và nín thở chờ đợi.

“Tôi nói với đồng nghiệp ‘Chúng ta còn gì để mất nữa đâu’ . Lúc đó, tôi quyết định không chỉ cho dùng thuốc chống đông máu mà còn cả thuốc phá vỡ các cục máu đông”, bác sĩ Poor nhớ lại.

Bệnh nhân này đã không thể nhận được đủ oxy ngay cả sau khi các bác sĩ lật người bà lại để thực hiện thông khí tư thế nằm sấp, một kỹ thuật làm tăng khí cho vùng phổi phía lưng. Bà bị sốc và bị suy đa tạng.

Hai mươi phút sau khi tiêm tPA (chất kích hoạt plasminogen mô) giúp phá vỡ các cục máu đông, nồng độ oxy của bệnh nhân này tăng lên. Bác sĩ Poor phấn chấn hơn hẳn, nhưng không được lâu.

“Bà ấy khá hơn, nhưng sau đó tình hình bắt đầu tệ hơn. Nhiều khả năng chúng tôi đã phá vỡ cục máu đông, nhưng cục máu đông khác lập tức hình thành”, ông Poor nói. Vì vậy ông thử một biện pháp mới. Ông cho bệnh nhân trên truyền tPA liều thấp trong khoảng 24 giờ cùng với thuốc chống đông máu để phá vỡ các cục máu đông và ngăn cục máu đông mới hình thành.

Bác sĩ Hooman Poor, (bìa phải) cùng các đồng nghiệp tại bệnh viện Mount Sinai ở New York. Ảnh: AP

Tuy nhiên, biện pháp trên chỉ kéo dài sự sống cho bệnh nhân này thêm vài ngày. Một biến chứng bất ngờ và hoàn toàn khác khiến bà tử vong vào ngày 10/4.

Cuối tuần trước, nhóm của bác sĩ Poor đã thử nghiệm phương pháp dùng thuốc chống đông máu trên 4 bệnh nhân nguy kịch khác. Kết quả, một người chết do hình thành máu đông trong tim. Những bệnh nhân còn lại có sự cải thiện nồng độ oxy. Từ hôm 10/4, ba người vẫn thở máy nhưng đang hồi phục.

Trong một báo cáo mới, bác sĩ Poor kêu gọi thêm các nghiên cứu khẩn cấp về việc liệu các cục máu đông bất thường có khiến các bệnh nhân rơi vào nguy kịch hay không.

Những gì đã xảy ra với các cục máu đông ở bệnh nhân Covid-19 vẫn là một bí ẩn. Các bác sĩ Trung Quốc là người đầu tiên phát hiện điều này. Vào tháng 3, các chuyên gia tim mạch Trung Quốc đã khuyên Đại học Tim mạch Mỹ theo dõi các cục máu đông. Khi xét nghiệm máu, mức độ các cục máu đông tăng lên có thể báo hiệu bệnh nhân nào đang gặp nguy hiểm nhất. Các nghiên cứu khác cho thấy cục máu đông có thể xuất hiện trên khắp cơ thể. Nhưng họ vẫn chưa rõ chúng là nguyên nhân khiến bệnh nhân nguy kịch hay là kết quả của quá trình này.

Nhiều bệnh viện đang cố gắng dùng thuốc chống đông máu để ngăn chặn các cục máu đông hình thành. Việc nên thử loại nào, liều nào là an toàn, dùng lúc nào cũng là điều gây tranh cãi bởi thuốc có thể gây xuất huyết.

Đây là ví dụ cho thấy các bác sĩ gặp nhiều khó khăn trong cuộc chiến Covid-19 khi phải lần mò các phương pháp điều trị nào trong bối cảnh chưa có vaccine hay phác đồ điều trị chính thức.

Những người khác cũng đang thực hiện nghiên cứu về vấn đề này. Các chuyên gia tại Đại học Colorado và Harvard gần đây đã công bố một cuộc nghiên cứu tPA tương tự và trích dẫn ba trường hợp thử nghiệm ở bệnh viện ở Colorado và Massachusetts.

“Chúng tôi đang điều trị những bệnh nhân cực kỳ nguy kịch, họ đang chết trước mặt chúng tôi. Chúng tôi không thể có bất kỳ xét nghiệm chẩn đoán nào. Dẫu vậy, vẫn phải đưa ra quyết định điều trị.”, Tiến sĩ Steven Pugliese, một bác sĩ phổi tại Đại học Pennsylvania, cho biết.

Ông Pugliese nhận xét về báo cáo của Poor: “Những gì các bác sĩ này thực hiện với các bệnh nhân nguy kịch đang hấp hối là quyết định dựa trên bản năng và đó là điều đúng đắn”.

Nhưng với nguy cơ xuất huyết, việc lựa chọn bệnh nhân để thử nghiệm phải thật cẩn thận, Pugliese nói.

Bác sĩ Poor thường điều trị cho bệnh nhân bị thuyên tắc phổi, một cục máu đông lớn trong phổi có thể khiến bệnh nhân tử vong rất nhanh. Nhưng các bệnh nhân Covid-19 thì không giống như vậy. Tim của họ không phải vật lộn để bơm máu vào phổi.

Poor nhớ lại có một căn bệnh hiếm gặp trong đó một số mạch máu phổi giãn ra bất thường ngay cả khi một số mạch khác bị tắc. Nếu điều này giải thích được mâu thuẫn ở bệnh nhân Covid-19 thì thuốc phá vỡ máu đông sẽ hữu ích.

“Tôi đã thử nghiệm trên 5 trường hợp. Chưa chứng minh được gì, nhưng ít nhất nó tạo tiền đề để các nghiên cứu sâu hơn, giúp chỉ ra chính xác điều gì đang diễn ra.”, bác sĩ Poor cho biết.

Lê Cầm