Bác sĩ mách cách nhận biết người trầm cảm muốn tự tử

Nhiều bệnh nhân đến gặp bác sĩ đã có những biểu hiện của trầm cảm nặng, có người từng tính tự tử nhằm giải thoát bản thân.

Chỉ từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 11, tại TP.HCM đã xảy ra hai vụ nhảy lầu tự tử mà nạn nhân đều mắc bệnh trầm cảm.

Thời gian qua, Pháp Luật TP.HCM cũng nhận được rất nhiều thắc mắc của bạn đọc về bệnh trầm cảm. BS CKII Trần Minh Khuyên, chuyên khoa tâm thần kinh – trị liệu tâm lý, Phòng khám BV ĐH Y Dược 1, đã có những giải đáp cho bạn đọc về thắc mắc trên.

BS Trần Minh Khuyên tư vấn điều trị cho một bệnh nhân. Ảnh: TRÚC PHƯƠNG

Bệnh nhân muốn tự tử càng tăng

. Phóng viên : Bệnh trầm cảm là gì và biểu hiện như thế nào? Nguyên nhân của bệnh này là từ đâu, thưa bác sĩ?

BS Trần Minh Khuyên: Nói đến trầm cảm tức là nói đến một loại bệnh lý về rối loạn cảm xúc. Một giai đoạn trầm cảm điển hình có ba triệu chứng chủ yếu: Một là khí sắc trầm buồn. Hai là giảm hoặc mất quan tâm, thích thú mọi ham muốn. Ba là giảm sinh lực dẫn đến dễ mệt mỏi và giảm hoạt động, lười vận động.

Theo mức độ có thể xác định bệnh nhân (BN) đang bị trầm cảm qua các triệu chứng: Ít quan tâm, hứng thú; cảm thấy thất vọng; khó ngủ hoặc ngủ nhiều; kiệt sức; chán nản; cảm thấy bản thân thất bại, vô dụng; khó tập trung vào công việc; di chuyển chậm chạp hoặc nói chậm; có ý niệm về cái chết.

Nếu một người có 5-9 triệu chứng này kéo dài trên hai tuần, ảnh hưởng sức khỏe thì có thể đã mắc bệnh trầm cảm.

Nguyên nhân của bệnh trầm cảm có thể từ việc người bệnh đã phải chịu đựng những cơn stress trong thời gian dài đưa đến hội chứng rối loạn lo âu, rối loạn cảm xúc. Một nguyên nhân khác, trầm cảm có thể xuất hiện từ sau các bệnh lý hay sau các chấn thương tác động trực tiếp đến não bộ.

. Hiện nay tỉ lệ người mắc bệnh trầm cảm và người trầm cảm có biểu hiện tự sát có phải đang tăng lên?

Theo Bộ Y tế, đến năm 2017, Việt Nam có khoảng 15% dân số mắc các rối loạn tâm thần, 3 triệu người bị rối loạn tâm thần nặng. Còn theo thống kê của Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia, có khoảng 30% dân số Việt Nam mắc các bệnh rối loạn tâm thần, trong đó tỉ lệ trầm cảm chiếm 25%.

Qua công tác khám chữa bệnh, tỉ lệ người mắc bệnh ngày càng tăng. Người bệnh có dấu hiệu tự sát cũng gia tăng. Điển hình, trong tuần đầu tiên của tháng 11, Phòng khám BV ĐH Y Dược 1 đón nhận và đang chữa trị cho ba BN trầm cảm nặng, có dấu hiệu tự tử.

Thời gian trước, nhiều người bệnh đến khám, điều trị cũng có biểu hiện của việc muốn chết hoặc tự gây thương tích cho bản thân như cắt cổ tay, cào xước cơ thể…

Đáng nói là nếu trước đây BN trầm cảm thường ở độ tuổi từ trên 20 đến 30 thì nay độ tuổi này đang được trẻ hóa, người bệnh chỉ 13-15 tuổi đã có dấu hiệu trầm cảm nặng, muốn tự tử.

Những dấu hiệu việc tự tử

. Làm sao để nhận biết một BN trầm cảm muốn tự tử, thưa bác sĩ?

Giai đoạn bệnh trở nặng, hầu hết các BN đều có suy nghĩ tự tử. BN tin rằng việc BN tự tử sẽ làm giảm đau khổ cho bản thân và người thân.

Lúc này, BN có biểu hiện hay than vãn, nói lời tiêu cực như “Chắc tôi chết cho xong”, “Chắc tôi chết quá”… Nặng hơn, BN sẽ tìm kiếm các hình thức tự tử, chuẩn bị công cụ, lên kế hoạch tự tử. Lúc này, người bệnh thường có biểu hiện là nói những lời dặn dò có tính trăng trối cho người thân, bạn bè về việc họ sắp ra đi.

Có nhiều BN thậm chí còn viết thư tuyệt mệnh, thông báo cho bạn bè hoặc người thân về ý định tự tử của họ.

Bệnh trầm cảm đến mức độ nặng nhất, người bệnh rơi vào tình trạng loạn thần, không làm chủ được hành vi và phát sinh ảo giác. Những ảo giác được sinh ra thường là âm thanh hay hình ảnh xúi giục BN phải chết.

Nhiều trường hợp BN tự tử lần đầu không thành sẽ liên tiếp tự tử lần hai, lần ba. Lúc này cần sự can thiệp chuyên sâu của bác sĩ và phương pháp điều trị để bảo vệ tính mạng của người bệnh.

. Xin cám ơn bác sĩ.

Nên gặp bác sĩ tâm thần để điều trị sớm
Khi nhận thấy bản thân hoặc người thân có dấu hiệu mắc bệnh thì cần nhanh chóng tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ tâm thần để có phương pháp điều trị đúng, phù hợp với tình trạng bệnh.

Nhiều gia đình xem yếu tố sang chấn bên ngoài là nguyên nhân chính gây trầm cảm. Do đó, họ chỉ tập trung vào vấn đề cải thiện tâm lý cho BN mà không đưa đi điều trị, dẫn đến bệnh nặng vì phát hiện muộn.

Mặt khác, khi mắc bệnh trầm cảm, BN còn có những triệu chứng ở cơ thể như tim hồi hộp, khó thở, mạch nhanh, đau dạ dày…, những biểu hiện này thường trùng với biểu hiện bệnh thông thường, do vậy người bệnh không biết được mình đang mang bệnh.

Có không ít BN đi lạc chuyên khoa nên chỉ điều trị triệu chứng sẽ không giải quyết được gốc bệnh.