Ba nữ đạo diễn hiếm hoi từng thắng Cành cọ vàng tại LHP Cannes là ai?

Bộ phim Anatomy of a Fall của nữ đạo diễn Justine Triet đã giành giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes lần thứ 76 trong buổi lễ trao giải ngày 27.5. Cô là người phụ nữ thứ 3 từng chạm tay đến giải thưởng điện ảnh cao quý này.

Trải qua 76 mùa giải, Liên hoan phim Cannes chỉ có vỏn vẹn 3 nhà làm phim nữ từng thắng Cành cọ vàng. Chiến thắng mới nhất thuộc về nữ đạo diễn Pháp Justine Triet, đưa cô vào bộ ba “nữ trung hào kiệt” trong lịch sử Liên hoan phim Cannes, bên cạnh Jane Campion và Julia Ducournau.

3 nữ chủ nhân Cành cọ vàng: Julia Ducournau, Jane Campion và Justine Triet. IMDB, THE GUARDIAN MUBI

Justine Triet

Justine Triet không phải là gương mặt mới của Liên hoan phim Cannes. Năm 2019, nữ đạo diễn từng được đề cử giải Cành cọ vàng cho bộ phim Sibyl. Đến với Cannes 2023, năng lực và phong cách làm phim quyết liệt của cô tiếp tục được khẳng định qua tác phẩm chính kịch phòng xử án Anatomy of a Fall. Phim kể về một nữ tiểu thuyết gia phải bảo vệ chính bản thân khi trở thành nghi phạm chính trong vụ sát hại chồng mình. Tuy nhiên, nó còn là một phiên tòa ngấm ngầm “xét xử” các giá trị đạo đức, hôn nhân, thiết chế xã hội trong thời hỗn loạn.

Justine Triet thắng Cành cọ vàng 2023 với phim Anatomy of a fall. AFP

Anatomy of a fall được đánh giá là ứng viên tiềm năng cho giải Cành cọ vàng ngay sau khi công chiếu. BTC

Trong giai đoạn “nước rút” đường đua Cành cọ vàng, Anatomy of a Fall của Justine Triet có mặt trong mọi danh sách dự đoán đoạt Cành cọ vàng do các trang thông tấn, chuyên trang điện ảnh uy tín bình bầu. Khi nâng Cành cọ vàng trên tay, Justine Triet phát biểu đây là một tín hiệu tích cực cho tương lai, đánh dấu sự khởi đầu của những thay đổi đáng kể về khả năng đại diện và cơ hội cho phụ nữ trong ngành điện ảnh.

Sinh ngày 17.7.1978, Justine Triet lớn lên ở Paris và theo học ngành nghệ thuật ở thủ đô Paris (Pháp). Phim dài đầu tiên của cô mang tên Age of Panic ra mắt hồi 2013. Nữ đạo diễn bắt đầu tạo tiếng vang trong năm 2016 khi đạo diễn phim In bed with Victoria, phim được đề cử giải Cesar, giải thưởng được mệnh danh là Oscar của Pháp. Năm 2019, Justine Triet trở thành một trong những nhà làm phim nổi bật của Pháp khi mang Sibyl đến Liên hoan phim Cannes và nhận được vô số phản hồi tích cực.

Justine Triet kỳ vọng giải thưởng của mình sẽ đánh dấu sự khởi đầu cho những thay đổi đáng kể về khả năng đại diện và cơ hội cho phụ nữ trong ngành điện ảnh. UNIFRANCE

Phim của Justine Triet luôn có cách tiếp cận sắc lạnh về nhân sinh cũng như những vấn đề đạo đức, xã hội. Ngoài đời, nữ đạo diễn cũng rất táo bạo trong việc nêu quan điểm cá nhân. Khoảnh khắc được tôn vinh tại Cannes 2023, Justine Triet dành bài phát biểu nhận giải của mình để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo không gian và cơ hội cho các nhà làm phim trẻ, cho phép họ sai và có cơ hội làm lại. Song, cô cũng gây sốt khi công khai chỉ trích chính sách cải cách lương hưu ở Pháp.

Julia Ducournau

Julia Ducournau là nữ đạo diễn thứ hai trong lịch sử Cannes thắng Cành cọ vàng với Titane bộ phim được đánh giá gây sốc nhất năm 2021. Tác phẩm điện ảnh này kể câu chuyện về Alexia – người phụ nữ thời ấu thơ từng gặp tai nạn giao thông thảm khốc nên phải cấy một mảnh kim loại vào đầu để sống sót. Khi trưởng thành, Alexia có niềm đam mê tình dục kỳ quặc với những chiếc xe hơi. Với những phân cảnh giết người sởn tóc gáy, làm tình cùng xe hơi rồi mang thai đứa con nửa người, nửa kim loại… Titane thực sự là một tác phẩm điện ảnh không có giới hạn.

Chỉ mới làm 2 phim dài nhưng Julia Ducournau đã có vinh dự “ẵm” giải Cành cọ vàng danh giá. GETTY

Titane được đánh giá là bộ phim gây sốc nhất năm 2021. IMDB

Bộ phim đầu tay của nữ đạo diễn người Pháp này – Raw cũng táo tợn và gây sốc không kém khi nó khai thác câu chuyện ăn thịt người. Tác phẩm từng được chọn trình chiếu tại chương trình Midnight madness trong khuôn khổ Liên hoan phim Toronto hồi 2016. Xuyên suốt sự nghiệp làm phim của mình với 3 phim ngắn và 2 phim dài, Julia Ducournau bám sát vào chất kinh dị, thể loại “horror body” – kinh dị cơ thể. Cô dùng sự dị tật thân thể, biến thái não trạng để xoáy sâu vào những nỗi sợ bản năng nhất của con người và xã hội.

Julia Ducournau có nhãn quan nghệ thuật rất độc đáo. THE GUARDIAN

Phong cách độc lạ này có lẽ phần lớn đến từ xuất thân gia đình khi Julia Ducournau có bố và mẹ đều là bác sĩ và rất say mê phim ảnh. Vì vậy, cô có am hiểu và sự thích thú đặc biệt về cơ thể con người. Đối với Julia Ducournau, điện ảnh là nơi các giới hạn được phá bỏ. Chiến thắng của nữ đạo diễn sinh năm 1983 tại Cannes 2021 đã chứng minh rằng với điện ảnh, không có gì là bất khả. Giây phút đón nhận Cành cọ vàng 2021, đạo diễn Julia Ducournau đã phát biểu rằng: “Cảm ơn ban giám khảo vì đã cho phép con quái vật được bước vào”.

Jane Campion

Năm 1993, cái tên Jane Campion đi vào lịch sử khi trở thành người phụ nữ đầu tiên chiến thắng giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes với phim The piano. Đây là sản phẩm hợp tác giữa New Zealand, Úc và Pháp, nói về niềm đam mê âm nhạc của một người phụ nữ bị câm ở giữa thế kỷ 19. Kiệt tác này cũng được trao 3 giải Oscar của năm 1994, trong đó có hạng mục Kịch bản gốc xuất sắc nhất.

Jane Campion là nữ đạo diễn đầu tiên thắng Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes. LOS ANGELES TIME

Jane Campion tên thật là Elizabeth Jane Campion, sinh năm 1954 tại New Zealand. Bà sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật, với mẹ là diễn viên và biên kịch còn cha là đạo diễn sân khấu. Năm 1980, Jane Campion chào sân điện ảnh bằng phim ngắn đầu tay mang tên Tissues kể về một người cha bị bắt vì tội lạm dụng tình dục trẻ em.

Bốn năm sau, sự nghiệp bà khởi sắc khi bộ phim Peel (1982) đoạt giải cao nhất cho phim ngắn tại Liên hoan phim Cannes. Nữ đạo diễn người New Zealand có vô số dấu ấn tại liên hoan phim danh giá này. Hai phim ngắn sau đó là Passionless moments (1983) và A girl’s own story (1984) cũng được trình chiếu tại hạng mục Un Certain Regard. Tuy nhiên, phải đến năm 1993, hào quang mới soi rọi vào Jane Campion rực rỡ trọn vẹn khi bà thắng Cành cọ vàng với The piano, chia sẻ vinh quang này cùng Trần Khải Ca với Bá Vương Biệt Cơ.

The piano được xem như kiệt tác điện ảnh. MUBI

Trong 4 thập niên hoạt động cả trong điện ảnh lẫn truyền hình, nữ đạo diễn, nhà viết kịch bản kiêm nhà làm phim cự phách Jane Campion đã được trao 97 giải thưởng trong tổng số 172 đề cử. Bộ phim gần đây nhất mà nữ đạo diễn thực hiện – The power of the dog (2022) cũng được tán dương hết lời, giúp bà nhận được giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Oscar 2022.

Jane Campion trên phim trường The power of the dog. NETFLIX

Phong cách làm phim của Jane Campion có thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, bà luôn dành nhiều tâm tư để kể câu chuyện của những nhân vật có tính cách phức tạp, có nhiều khát khao kìm nén và hành xử trái với chuẩn mực thông thường. Thế giới điện ảnh của Jane Campion luôn đặt ra sự khiêu khích, thách thức về mặt đạo đức. Song, nó lại phản ánh rất rõ bản chất của con người, luôn nêu cao khát khao sống, soi rọi vào những điều đẹp đẽ lấp lánh trong tâm hồn, thân phận con người đằng sau “lớp vỏ” kỳ dị, thô ráp. Chủ nhân Cành cọ vàng Cannes 1993 được xem như một trong những nhà làm phim vĩ đại nhất thuộc thế hệ của bà.