Armenia đảo chiều, khôi phục lại quan hệ với Nga?

Liệu có phải chính quyền Armenia đã quyết định giải quyết những vấn đề đang nổi lên trong quan hệ với Nga?

Tổng thống Nga Vladimir Putin (giữa) chủ trì cuộc gặp giữa Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev (trái) và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan về xung đột ở khu vực Nargony-Karabakh, tại Moskva, ngày 25/5/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Chính quyền Armenia đã chuyển từ một loạt cáo buộc công khai nhằm vào Nga sang thiết lập lại quan hệ với nước này, tờ Nezavisimaya Gazeta (Nga) ngày 2/7 đưa tin. Ví dụ, Yerevan đã từ bỏ ý định tổ chức trưng cầu dân ý về việc gia nhập EU, quyết định phát triển quan hệ kinh tế với Belgorod, thành phố phía Tây của Nga, nơi bị ảnh hưởng bởi các cuộc tấn công từ Ukraine, và vào ngày 4/7 sẽ cử một phái đoàn quốc hội tới Nga do Phó Chủ tịch Quốc hội Armenia Hakob Arshakyan dẫn đầu.

Cụ thể, Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan, phát biểu tại Diễn đàn Dân chủ Armenia lần thứ 3 với sự tham gia của đại diện Mỹ và EU, cho biết nước này không cần tổ chức trưng cầu dân ý về việc gia nhập EU. Đồng thời, Thủ tướng Pashinyan nhắc lại rằng bản thân ông trước đây đã ủng hộ hội nhập châu Âu và tin tưởng rằng nước Armenia đã sẵn sàng cho việc này, nhưng ông không thể nói như vậy về phương Tây.

“Nếu phải tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý thì chúng tôi sẽ phải tiến hành một chiến dịch. Trong trường hợp này, mọi người sẽ hỏi chúng ta những câu hỏi: như thế nào, khi nào, lúc nào, tiến hành những bước nào? EU có muốn điều này hay không? EU đã sẵn sàng như thế nào cho việc này? Nhưng lúc này tôi không thể đưa ra câu trả lời”, ông Pashinyan thừa nhận.

Trước đó ngày 27/6 tại Latvia, Chủ tịch Quốc hội Armenia Alen Simonyan cho biết trong cuộc phỏng vấn rằng, Yerevan cần sự hỗ trợ của các nước EU để gia nhập khối này. Theo ông Simonyan, xã hội Armenia có những khát vọng và một bước đi cụ thể theo hướng này sẽ sớm được thực hiện.

Đồng thời, ông kể lại rằng vào ngày 21/6, một cuộc thảo luận đã diễn ra tại quốc hội về việc tổ chức trưng cầu dân ý ở Armenia liên quan đến vấn đề hội nhập châu Âu.

Đáng chú ý, song song với bài phát biểu của Thủ tướng Pashinyan, một sự kiện quan trọng khác cũng diễn ra trong quan hệ Armenia – Nga. Đại sứ Armenia tại Nga Vagharshak Harutyunyan đã đến thăm hiện trường vụ phá hủy một tòa nhà dân cư ở Belgorod do cuộc tấn công tên lửa từ lực lượng vũ trang Ukraine.

Đại sứ Harutyunyan cho biết mục đích chuyến thăm của ông là bắt đầu tìm ra các lĩnh vực tương tác cụ thể giữa vùng Belgorod và một trong các vùng của Armenia, trong khuôn khổ kế hoạch hợp tác liên vùng đã ký trước đó giữa Armenia và Nga giai đoạn 2022-2027. Đại sứ Harutyunyan nói thêm: “Có một tiềm năng to lớn để phát triển kinh tế, văn hóa và khoa học ở đây mà chúng tôi dự định hiện thực hóa”. Về phần mình, Thống đốc vùng Belgorod, Vyacheslav Gladkov, đã đồng tình với phương pháp đề xuất và nói rằng chính quyền khu vực đã bổ nhiệm những người chịu trách nhiệm về hướng đi này.

Tiếp đó, từ ngày 4 – 6/7, Armenia sẽ xích lại gần Nga thêm một chút nữa. Một phái đoàn quốc hội Armenia do Phó Chủ tịch Hakob Arshakyan dẫn đầu sẽ đến thăm vùng Vologda. Người đứng đầu Trung tâm Phân tích về Nghiên cứu Chiến lược và Các Sáng kiến ​​(ACSSI), Hayk Khalatyan, đã liên kết các bước đi mới trên của chính quyền Armenia với các tín hiệu đến từ Nga.

“Tuần trước Phó Thủ tướng Nga Alexei Overchuk đã đưa ra cảnh báo khá nghiêm trọng. Ông này tuyên bố về sự không tương thích giữa EU và Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU) do Nga đứng đầu, đồng thời chỉ ra rằng sự xuất hiện của một số người chơi ngoài khu vực sẽ gây ra hậu quả”, chuyên gia Khalatyan nhắc lại.

Theo chuyên gia Khalatyan, các lãnh đạo Armenia chỉ tạm dừng chiến thuật trong việc nối lại quan hệ với phương Tây. Theo nhà phân tích trên, việc từ bỏ hoàn toàn chiến lược này chỉ có thể xảy ra nếu xuất hiện mối đe dọa đối với việc duy trì quyền lực của chính quyền Armenia.

“Ngoài ra, cần lưu ý rằng phương Tây, đặc biệt là EU, chưa sẵn sàng bồi thường cho Armenia những tổn thất có thể xảy ra trong lĩnh vực kinh tế hoặc vô hiệu hóa các mối đe dọa an ninh hiện có, bất kể các lực lượng thân phương Tây nói gì về điều này. Nhưng EU và Mỹ đều mong muốn lợi dụng tình hình thuận lợi để đẩy Nga ra xa khỏi Armenia và nói chung là giảm bớt ảnh hưởng của Moskva ở Nam Caucasus”, chuyên gia Khalatyan nhấn mạnh.

Về phần mình, nhà nghiên cứu Grant Mikaelyan tại Viện Caucasus cho rằng, chính quyền Armenia có thể đã thúc đẩy ý tưởng về một cuộc trưng cầu dân ý với hy vọng nhận được phản ứng tích cực nào đó từ EU, nhưng điều đó đã không xảy ra. Do đó, chính quyền Armenia đã quyết định giải quyết những vấn đề đang nổi lên trong quan hệ với Nga. “Chính quyền Armenia đưa ra quyết định dựa trên hoàn cảnh hiện tại. Như vậy, động thái của họ bị ảnh hưởng bởi các bước đi của phương Tây và Nga”, chuyên gia Mikaelyan kết luận.