Ấm áp bên chảo gang bánh khoái tép xứ Thanh
Trong những buổi tối mùa đông giá buốt hay tiết trời se se lạnh những ngày cuối xuân, còn gì tuyệt vời hơn là ghé vào một hàng bánh khoái tép nơi góc phố, hít hà mùi thơm từ những chiếc bánh nóng hổi, gắp một miếng, chấm với nước mắm chua ngọt,
Cảm nhận sự hòa quyện trong miệng của những nguyên liệu tươi ngon vừa mang hơi ấm ngọn lửa của bếp chảo gang rừng rực…
Bánh khoái tép là món ăn được làm từ những nguyên liệu dân dã như bột tẻ, rau cần, bắp cải, hành và đặc biệt không thể thiếu tép đồng tươi. Ở vùng đất phía bắc của miền Trung này, nơi rừng, biển, đồng bằng liền dải, trong mỗi chiếc bánh khoái như chứa trọn vẹn mọi sản vật gần gũi với đời sống người dân.
Bánh khoái là món ăn “đặc sản” xứ Thanh.
Nhưng dù dễ kiếm, những nguyên liệu làm bánh khoái lại đòi hỏi phải lựa chọn, chuẩn bị cẩn thận. Gạo làm bột bánh phải là chọn kỹ thì bánh mới khô và giòn. Gạo tẻ sau khi ngâm sẽ được xay nhuyễn thành bột nước, tráng thật mỏng lên chảo tạo thành lớp vỏ bánh giòn rộm. Tép đồng phải là mớ được mua từ sáng sớm, nhảy tanh tách, sau đó ướp gia vị và xào chín. Rau cần và bắp cải rửa sạch, rau cần bỏ lá, còn thân cắt khúc vừa ăn, bắp cải được thái sợi mỏng. Tùy vào sở thích của thực khách, người chế biến có thể đ.ập thêm một quả trứng gà vào bột bánh, để chiếc bánh thêm phần thơm ngon.
Chảo gang sâu lòng – người bạn đồng hành cùng chị Trang để làm ra những chiếc bánh khoái tép “đạt chuẩn”.
Chị Trang, chủ một hàng bánh khoái trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, thành phố Thanh Hóa, người đã 13 năm “đứng bếp”, cho biết: Những chiếc bánh khoái “đạt chuẩn” là phải được tráng mỏng, càng mỏng càng tốt, giòn mà không bị cháy. Chiếc chảo tráng bánh phải là chảo gang sâu lòng, càng lâu năm sử dụng càng cho ra những chiếc bánh ưng ý.
Video đang HOT
Video chia sẻ quá trình làm bánh khoái tép:
Một chiếc bánh khoái thường được bán với giá từ 5.000 – 15.000 đồng tùy nơi và tùy loại bánh không trứng hoặc có trứng – một mức giá bình dân phù hợp với đại đa số người con xứ Thanh. Trước đây, món ăn này thường được ưa chuộng vào những ngày trời trở lạnh, phần vì bánh khoái tép phải ăn nóng mới ngon, phần vì bánh phụ thuộc vào bột gạo, cũng như mùa đông là mùa rau bắp cải và rau cần. Nhưng do nhu cầu của thực khách mà ngày nay, bánh khoái cũng được thưởng thức vào cả những ngày mùa hè nóng nực.
Bánh khoái tép ngon nhất là khi được ăn nóng, chính vì vậy mà chỉ khi có khách đến ăn, chủ quán mới bắt đầu làm bánh. Tuy nhiên, khách không cần phải chờ đợi lâu. Đôi tay điêu luyện của người thợ nhanh chóng tráng một lớp dầu mỡ mỏng dàn đều lên mặt chảo, rải đều rau cần, bắp cải và không thể thiếu những con tép đồng làm nhân, cuối cùng là rưới một lớp nước bột gạo làm vỏ bánh, chờ khoảng 1 phút rồi lật bánh, đợi bánh chín đều rồi cho lên đĩa là có thể ăn được ngay. Bánh khoái tép nóng hổi giòn thơm thường được ăn kèm với nước mắm pha chua ngọt và dưa góp được làm từ đu đủ, cà rốt, thêm chút sung muối, một chút vị chua của chanh hoặc quất và chút cay của tiêu ớt.
Thưởng thức bánh khoái tép là thưởng thức bằng cả vị giác, khứu giác, và thính giác. Bánh thường được bán ở những góc phố, mùi bánh thơm lừng đ.ánh thức khứu giác của mọi người đi ngang qua. Cắn một miếng, vị ngọt của bắp cải, vị thanh mát của rau cần cùng vị bùi thơm của tép hòa quyện với nhau, cùng vỏ bánh giòn tan tạo nên những cảm nhận thú vị. Đây là món ăn vừa có thể ăn no mà không bị ngấy bởi dầu mỡ, vừa có thể ăn nhẹ cùng với bạn bè khi đi chơi, đi du lịch.
Bánh khoái được ăn kèm với nước chấm pha chua ngọt, kết hợp cùng nhiều loại gia vị như hạt tiêu, bột ớt…
Bạn Mai Chi (THPT Đào Duy Từ, Thanh Hóa) chia sẻ: “Thường thì mình hay đi ăn bánh khoái vào buổi tối muộn, sau khi ăn cơm xong cùng gia đình, hoặc tầm 5 giờ chiều – lúc vừa tan học, bụng đang đói. Đối với người Thanh Hóa, bánh khoái tép là một món ăn dân dã, không cần sơn hào hải vị gì cầu kì nhưng mọi nguyên liệu đều được kết hợp hài hòa nên bánh vẫn mang hương vị thơm ngon riêng mà không nơi nào khác có được.”
Sau 3 giờ chiều đến tối, bánh khoái được bán nhiều ở chợ Vườn Hoa, các con phố Trường Thi, Đào Duy Từ, Hàn Thuyên… Nếu nem chua là đặc sản có thể mua về làm quà thì bánh khoái lại là đặc sản chỉ có thưởng thức ngay tại địa phương mới cảm nhận được trọn vẹn vị ngon của món ăn này – một nét đẹp độc đáo và sáng tạo trong ẩm thực của người dân Thanh Hóa.
Bánh gai Tứ Trụ: Đặc sản nổi tiếng của xứ Thanh
Bánh gai Tứ Trụ (bánh gai làng Mía) là loại bánh đặc sản của làng Mía, xã Tứ Trụ thuộc tổng Diên Hào, phủ Thọ Xuân, nay thuộc xã Thọ Diên, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam.
Làng Mía thuộc hữu ngạn sông Chu, cách thị trấn Thọ Xuân khoảng 9 km về phía Tây, cách khu di tích lịch sử Lam Kinh khoảng 1,5 km. Trong các dịp cúng giỗ Lê Lợi và Lê Lai ("hăm mốt Lê Lai, hăm hai Lê Lợi"), bánh gai Tứ Trụ được chọn làm thức cúng tế.
Trước đây, bánh gai Tứ Trụ thường chỉ được làm trong các dịp giỗ tết, đình đám và đặc biệt để cúng tiến trong các ngày lễ tết, ngày hội, ngày giỗ húy nhật của thành hoàng. Hiện nay, bánh được làm quanh năm để phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng.
Nguyên liệu làm bánh gai gồm có lá gai, gạo nếp, đậu xanh, dầu chuối, đường, mật mía, thịt lợn nạc, nước mắm, vừng... Bánh gai Tứ Trụ có hương vị đặc trưng do sử dụng mật mía, thịt lợn nạc, nước mắm... lại không sử dụng hạt sen, thịt mỡ như bánh gai Nam Định, bánh gai Ninh Giang.
Việc chế biến bánh gai khá kì công, đòi hỏi người làm bánh phải tỉ mẩn và tinh tế. Lá gai được hái từ trong rừng hoặc từ bãi bồi ven sông Chu, tước bỏ cuống lá, gân lá, xơ lá rồi phơi thật khô, cất kỹ. Đến khi làm bánh, đem lá gai khô ngâm nước, rửa sạch rồi đem luộc thật kỹ. Sau đó vớt ra, tiếp tục rửa sạch rồi lại luộc, thời gian luộc của hai lần khoảng 24 giờ, xong vắt khô kiệt nước, giã nhuyễn. Hiện nay, người ta đưa lá vào ép cho kiệt nước rồi đem nghiền.
Bánh gai Tứ Trụ. Ảnh minh họa.
Gạo nếp, thường là nếp nương hoặc nếp hoa cau, được xay hoặc giã nhỏ bằng cối đá rồi dùng rây bột để gạn đi những hạt to. Trộn kỹ bột lá gai, bột nếp và mật mía rồi ủ trong một đêm, sau đó đem luyện bằng cách giã trong cối, đến khi bột nhuyễn, dẻo quánh. Bột sau khi luyện không được nhão quá hoặc cứng quá, sẽ không thành bánh. Hiện nay, người ta dùng máy để giã bột.
Khác với bánh gai Ninh Giang sử dụng mật đun nóng, ở Thọ Diên người ta sử dụng mật nguội và không quá loãng. Nhân bánh được làm từ đậu xanh, dầu chuối, đường và thịt lợn nạc.
Đậu xanh xay vỡ, ngâm và đãi võ, sau đó nấu hoặc đồ lên. Khi đậu chín, cho vào cối giã cùng với đường đến khi thu được hỗn hợp mịn và đều. Ngoài ra, còn sử dụng một ít dừa nạo rang khô, thịt lợn nạc với lượng từ 200g đến 300g cho 100 cái nhân, một chút nước mắm ngon và một ít dầu chuối. Dầu chuối cần cho vừa đủ, nếu nhiều sẽ bị đắng còn ít quá thì không dậy mùi.
Bánh gai Tứ Trụ được xem là loại bánh gai ngon nhất Việt Nam. Ảnh minh họa.
Bánh gai Tứ Trụ được gói từng 5 chiếc một. Bột bánh được nặn từng cục tròn rồi dàn mỏng trên lòng bàn tay, đặt nhân vào giữa, vê lại cho nhân nằm gọn giữa lòng chiếc bánh, xoa cho bánh tròn thì lăn bánh trên chiếc mâm đã rải đều hạt vừng. Dùng lá chuối khô, thường là lá chuối tiêu để gói lại thành từng chiếc bánh vuông vắn, quấn một chiếc lạt giang bên ngoài.
Hấp bánh còn gọi là đồ bánh. Thời gian để hấp chín bánh phụ thuộc vào số lượng bánh đồ trong chõ to hay nhỏ, ít hay nhiều, nhiệt độ cao hay thấp, nhưng thường vào khoảng 1 tiếng. Bánh chín được vớt ra nia rồi mở ra (không bóc) cho ráo, để cho bánh nguội tự nhiên và ráo nước. Công đoạn này còn phải làm động tác vuốt lại bánh để bánh nhẵn và có hình mai rùa. Khi bánh đã nguội, dùng lạt giang đã nhuộm đỏ để gói từng 5 chiếc một.
Bánh gai thường được ăn sau khi hấp khoảng 10 giờ. Bánh gai thành phẩm phải mịn và thơm ngon, có vị dẻo thơm của lá gai và gạo nếp, hương thơm của dầu chuối, vị ngọt của mật mía, mùi thơm thanh dịu của đậu, vị béo ngậy của thịt, mùi thơm thoảng của vừng và hương vị tự nhiên của lá chuối khô.
4 đặc sản Thanh Hóa lọt vào top 100 món ăn và đặc sản quà tặng Việt Nam Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - Vietkings và Tổ chức Top Việt Nam (VietTop) vừa công bố top 100 n món ăn đặc sản và top 100 đặc sản quà tặng Việt Nam. Trong đó, 4 đặc sản của Thanh Hóa lọt vào top 100 món ăn đặc sản và đặc sản quà tặng Việt Nam là: Gỏi Nhệ ch Nga Sơn,...
