Ám ảnh sự cố môi trường từ các dự án khai thác quặng thiếc
Sự việc nước sông đổi màu, cá c.hết hàng loại ở sông Nậm Tôn kéo dài từ xã Châu Thành đến xã Châu Cường, huyện Quỳ Hợp ( Nghệ An) khiến nhiều người dân lo lắng.
Nước sông Nậm Huống tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An chuyển màu đục vàng kèm theo hiện tượng cá c.hết hàng loạt khiến người dân lo lắng. Ảnh: Văn Tý/TTXVN
Những ám ảnh về sự kiện vỡ đ.ập bãi thải khai thác thiếc 7 năm trước lại quay về. Người dân càng bức xúc hơn bởi sự coi thường pháp luật của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An, đơn vị liên tục bị cơ quan chức năng từ huyện đến Trung ương xử phạt vì vi phạm các quy định pháp luật trong quá trình khai thác khoáng sản. Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An cũng chính là đơn vị xả thải trái phép khiến nước sông Nậm Huống đổi màu, cá c.hết hàng loạt được phóng viên Thông tấn xã Việt Nam phản ánh trong bài “Xác định đơn vị xả thải khiến nước sông đổi màu, cá c.hết ở Quỳ Hợp, Nghệ An”.
Sai phạm nối tiếp sai phạm
Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép khai thác quặng thiếc bằng phương pháp hầm lò trên diện tích 17,12ha thuộc địa bàn 2 xã Châu Hồng, Châu Thành, huyện Quỳ Hợp từ năm 2013. Tuy nhiên, nhìn vào lịch sử quá trình khai thác tại núi Lan Toong, Suối Bắc của đơn vị này chúng tôi không khỏi bất ngờ. Bởi lẽ, trong những năm gần đây, năm nào đơn vị này cũng bị cơ quan chức năng xử phạt, có những năm phạt đến 2 lần do vi phạm các quy định pháp luật trong quá trình hoạt động.
Tháng 7/2022, dựa trên biên bản vi phạm hành chính của đoàn kiểm tra theo Quyết định 1505/QĐ-UBND tỉnh Nghệ An, UBND huyện Quỳ Hợp ra Quyết định số 1452/QĐ-UBND xử phạt Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An 68 triệu đồng vì không thực hiện đăng ký đất đai lần đầu; không gửi cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định thiết kế xây dựng theo quy định; không đăng ký nội quy theo quy định của pháp luật.
Đầu năm 2023, sau khi kiểm tra phát hiện Công ty này đã đổ bùn, đất thải sau quá trình tuyển quặng, vượt ra ngoài ranh giới khu vực được thuê đất làm bãi thải với diện tích 1,1 ha mà chưa được cơ quan nhà nước giao đất, cho thuê đất theo quy định, UBND huyện Quỳ Hợp đã lập biên bản vi phạm hành chính và ban hành Quyết định số 639/QĐ-UBND xử phạt Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An 111 triệu đồng; đồng thời, buộc Công ty khôi phục lại hiện trạng trong thời hạn 30 ngày. Thời điểm đơn vị này đổ thải được UBND huyện Quỳ Hợp xác định thực hiện từ 4/2022-4/2023. Đáng chú ý, trong khoảng thời gian trên, Đoàn kiểm tra theo Quyết định 1505/QĐ-UBND tỉnh Nghệ An dù đã kiểm tra nhưng không phát hiện sai phạm.
Chưa dừng lại ở đó, đoàn kiểm tra còn phát hiện, đất và bùn thải (thải quặng đuôi) sau quá trình sản xuất được đổ tại bãi thải của công ty chất đống cao, chênh cao so với phía taluy âm lên tới khoảng 5-6 m, có nguy cơ sạt lở vào mùa mưa lớn. Quá trình hoạt động, đơn vị có phát sinh nước thải sinh hoạt ra môi trường… Ngoài ra, trong quá trình kiểm tra và làm việc, UBND huyện nhận thấy Báo cáo đ.ánh giá tác động môi trường của dự án “Điều chỉnh xưởng tuy quặng thiếc công suất 20.000 tấn quặng nguyên khai/năm của dự án Khai thác hầm lò và chế biến phần đông mỏ thiếc suối Bắc xã Châu Hồng và Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An” không nêu rõ quy cách bãi thải và thiết kế bãi thải để xác định bãi thải quặng đuôi có đảm bảo việc đổ thải đảm bảo vệ sinh môi trường hay không?
Do không đủ chuyên môn để đ.ánh giá được đầy đủ công tác bảo vệ môi trường của công ty, UBND huyện đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An thành lập đoàn kiểm tra để đ.ánh giá toàn diện công tác bảo vệ môi trường của đơn vị này. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường có văn bản trả lời rằng nội dung này đã được Đoàn kiểm tra liên ngành theo Quyết định số 1505/QĐ-UBND ngày 02/6/2022 do Chủ tịch UBND tỉnh ban hành, kiểm tra năm 2022. Hiện nay, UBND tỉnh chưa ban hành kết luận về các nội dung có liên quan.
Tháng 6/2024, dựa trên biên bản vi phạm hành chính do Đoàn kiểm tra theo Quyết định số 901/QĐ-BTNMT ngày 5/4/2024 của Bộ Tài nguyên và Môi trường lập ngày 28/5/2024, UBND huyện Quỳ Hợp tiếp tục ra Quyết định xử phạt hành chính đơn vị này 250 triệu đồng do sử dụng khoáng sản không đúng mục đích quy định trong giấy phép khai thác khoáng sản khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép cho phép theo quy định. Cụ thể, từ năm 2022-2023, đơn vị này không đưa tinh quặng về xưởng luyện của công ty tại huyện Quỳ Hợp để chế biến ra thiếc thỏi mà xuất bán cho các đơn vị khác hoặc thuê đơn vị khác gia công tuyển, luyện thiếc không đúng với giấy phép. Cũng trong khoảng thời gian này, đơn vị cũng lập không đầy đủ sổ sách, chứng từ, văn bản, tài liệu có liên quan để xác định sản lượng khai thác thực tế hàng năm. Không nộp thiết kế mỏ điều chỉnh cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định.
Video đang HOT
Ngoài ra, trước thời điểm xảy ra sự cố làm nước sông Nậm Huống đổi màu, cá c.hết hàng loạt, Đoàn kiểm tra của Công an huyện Quỳ Hợp cũng phát hiện Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An thực hiện không đúng, không đầy đủ một trong các nội dung quyết định phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đ.ánh giá tác động môi trường. Ngày 17/6/2024, Công an huyện Quỳ Hợp có văn bản chuyển UBND huyện Quỳ Hợp đề nghị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường đối với Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An với số t.iền 70 triệu đồng.
Ám ảnh hệ lụy cho môi trường
Sự cố nước sông Nậm Huống đổi màu, cá c.hết ngày 30/6-1/7/2024 một lần nữa khiến người dân ám ảnh về những hệ lụy cho môi trường từ việc khai thác thiếc trên địa bàn. Bởi lẽ, đây không phải là lần đầu tiên họ phải trải qua.
Cách đây hơn 7 năm, rạng sáng ngày 9/3/2017, người dân xã Châu Thành, Châu Hồng huyện Quỳ Hợp bàng hoàng khi đ.ập chứa bùn thải khai thác thiếc trên đỉnh núi Lan Toong, của Công ty Cổ phần kim loại màu Nghệ Tĩnh bất ngờ vỡ. Một lượng lớn bùn thải xả thẳng ra môi trường và chảy vào các ao hồ của một số hộ dân xã Châu Hồng, Châu Thành. Suối Nậm Huống đổi màu, cá c.hết hàng loạt loạt kéo dài đến xã Châu Cường, Châu Quang cách vị trí đ.ập chứa thải hơn 10km. Ngay sau khi sự cố xảy ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công thương, các cơ quan chức năng của Nghệ An đã nhanh chóng vào cuộc điều tra nguyên nhân và phát hiện Công ty chưa được cấp giấy xác nhận hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường dù đã hoạt động 4 năm, thiết kế kỹ thuật của đ.ập thải do chủ doanh nghiệp tự thiết kế và chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt…
Những tác động về môi trường mới tạm lắng xuống thì từ cuối năm 2020 đến năm 2022, hàng loạt “hố tử thần” xuất hiện ở xã Châu Hồng với xu hướng ngày càng lan rộng. Hơn 200 giếng nước của người dân bị cạn trơ đáy, hàng trăm nhà dân cùng nhiều trụ sở cơ quan, trường học, nhiều công trình công cộng bị sụt lún, nứt nẻ. Thiệt hại ước tính lên đến 57 tỷ đồng. Sự việc gây xôn xao dư luận, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống, sản xuất của người dân.
Ngay sau đó, cơ quan chức năng vào cuộc nhưng chỉ xác định được nguyên nhân chung chung là do sự sụt giảm nguồn nước ngầm. Tuy nhiên, theo người dân địa phương thì nguyên nhân sâu xa là do hoạt động khai thác khoáng sản của một số doanh nghiệp khai thác thiếc trên địa bàn. Bởi ngay sau khi UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu các doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn không bơm hút, khai thác nước ngầm thì tình trạng sụt lún chấm dứt, nước sông Nậm Tôn đục ngầu đã xanh trong trở lại.
Nước sông Nậm Huống tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An chuyển màu đục vàng kèm theo hiện tượng cá c.hết hàng loạt khiến người dân lo lắng. Ảnh: Văn Tý/TTXVN
Trở lại sự việc Công ty trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An xả thải nước ra môi trường khiến nước sông Nậm Huống đổi màu, cá c.hết hàng loại kéo dài đến xã Châu Cường. Cơ quan chức năng còn chỉ ra rằng Công ty đã điều chỉnh mặt bằng tổng thể dự án khai thác mỏ thiếc như xây dựng thêm bãi thải quặng đuôi, khu xử lý nước thải sau tuyển, xưởng tuyển… nhưng chưa được cơ quan chức năng phê duyệt. Các bãi thải quặng đuôi từ hoạt động chế biến quặng thiếc của Công ty chưa được lót đáy. Các công trình, thu gom xử lý nước thải và bùn thải tại khu vực lò số 6 có nguy cơ tràn bờ, thoát ra ngoài môi trường, nhất là trong trường hợp có mưa lớn dài ngày.
Hiện nay khu vực núi Lan Toong, Suối Bắc có 2 đơn vị được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép khai thác thiếc là Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An và Công ty Cổ phần kim loại màu Nghệ Tĩnh. Đây là khu vực núi cao, tuy nhiên các cơ quan chức năng vẫn chấp thuận để các đơn vị này đặt các xưởng tuyển ngay trên đỉnh núi.
Trước những nguy cơ về môi trường, ông Lê Sỹ Hào, Quyền Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Quỳ Hợp chia sẻ: “Mỏ thiếc của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An nằm trên đỉnh núi cao nếu công ty không làm đúng báo cáo đ.ánh giá tác động môi trường thì sẽ ảnh hưởng không chỉ xã Châu Hồng, Châu Thành mà còn nhiều địa phương của huyện Quỳ Hợp. Vì vậy, đợt này đơn vị sẽ tham mưu UBND huyện báo cáo với UBND tỉnh đ.ánh giá lại bản Báo cáo đ.ánh giá tác động môi trường”.
Nghệ An: Xác định đơn vị xả thải khiến nước sông đổi màu, cá c.hết ở Quỳ Hợp
Liên quan đến việc nước đổi màu, cá c.hết trên sông Nậm Huống, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An vừa có văn bản số 4636/STNMT-BVMT ngày 10/7 về việc kết quả kiểm tra vụ việc cá c.hết bất thường tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp.
Nước sông Nậm Huống tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An chuyển màu đục vàng kèm theo hiện tượng cá c.hết hàng loạt khiến người dân lo lắng. Ảnh: Văn Tý/TTXVN
Theo đó, Sở đã xác định, đơn vị xả thải trái phép ra môi trường gây nên hiện tượng nước sông Nậm Huống đổi màu, kéo theo tình trạng cá c.hết hàng loạt ở xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp đầu tháng 7/2024 là Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiếc Hà An. Đây là đơn vị được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép khai thác quặng thiếc bằng phương pháp hầm lò trên diện tích 17,12 ha thuộc địa bàn 2 xã Châu Hồng, Châu Thành, huyện Quỳ Hợp từ năm 2013.
Phát hiện hàng loạt sai phạm
Trước đó, ngày 4/7, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã đưa tin "Kiểm tra hiện trường, điều tra nguyên nhân nước đổi màu, cá c.hết trên sông Nậm Huống, Nghệ An" phản ánh tình trạng nước sông Nậm Huống, chảy qua địa bàn các xã Châu Thành, Châu Cường, huyện Quỳ Hợp bất ngờ chuyển sang màu vàng đục, kéo theo hiện tượng cá c.hết hàng loạt khiến hàng nghìn hộ dân sống dọc theo con sông rất lo lắng. Ngay sau sự việc, các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An đã nhanh chóng vào cuộc.
Báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh chỉ rõ, việc Công ty TNHH Thiếc Hà An bơm nước phát sinh từ hầm lò (sau khi xử lý lắng qua các bể lắng) thải vào hang Caster mà không tái sử dụng là không đúng với nội dung Giấy xác nhận hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường của Dự án số 02/GXN- STNMT ngày 5/5/2017.
Theo giải trình của Công ty TNHH Thiếc Hà An, do lượng nước phát sinh từ các hầm lò theo thực tế hoạt động rất lớn, không đúng với nội dung của Báo cáo đ.ánh giá tác động môi trường đã phê duyệt và vượt quá nhu cầu sử dụng trong quá trình tuyển quặng; đồng thời, nước hầm lò có hiện tượng bị nhiễm sắt, có độ pH thấp nên Công ty đã tiến hành xử lý nguồn nước này bằng biện pháp lắng và bổ sung vôi trước khi xả thải ra môi trường.
Kiểm tra thực tế công tác xử lý nước thải, chất thải rắn tại Dự án khai thác hầm lò và chế biến phần Đông mỏ thiếc Suối Bắc tại hai xã Châu Hồng và Châu Thành, huyện Quỳ Hợp của Công ty TNHH Thiếc Hà An, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An còn phát hiện tại các khu vực khai thác, chế biến và hồ lắng bùn thải tồn tại rất nhiều đường ống nhưng không rõ mục đích sử dụng.
Các bãi thải quặng đuôi từ hoạt động chế biến quặng thiếc của Công ty chưa được lót đáy. Các công trình, thu gom xử lý nước thải và bùn thải tại khu vực lò số 6 có nguy cơ tràn bờ, thoát ra ngoài môi trường, nhất là trong trường hợp có mưa lớn dài ngày. Đặc biệt, Công ty TNHH Thiếc Hà An đã điều chỉnh mặt bằng tổng thể dự án khai thác mỏ thiếc (xây dựng thêm bãi thải quặng đuôi, khu xử lý nước thải sau tuyển, xưởng tuyển...) khi chưa được cơ quan chức năng cho phép.
Tiếp tục kiểm tra, giám sát
Trước những sai phạm của Công ty TNHH Thiếc Hà An, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An đề nghị UBND tỉnh yêu cầu Công ty thực hiện ngay các giải pháp thu gom triệt để các nguồn thải, đảm bảo an toàn, không để xảy ra sự cố, nhất là tại các bãi thải quặng đuôi, công trình xử lý nước thải từ quá trình khai thác, chế biến quặng thiếc; thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các biện pháp thu gom, xử lý nước thải, chất thải rắn theo đúng Giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường đã được phê duyệt.
Sở cũng đề nghị UBND tỉnh yêu cầu Công ty sớm hoàn tất hồ sơ, thủ tục liên quan của Dự án theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; chấp hành nghiêm các quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, bảo vệ môi trường của UBND huyện Qùy Hợp, các quy định của pháp luật về tài nguyên môi trường và pháp luật liên quan theo quy định.
Trước đó, ngày 4/6/2024, UBND huyện Quỳ Hợp đã ra quyết định xử phạt hành chính Công ty TNHH Thiếc Hà An 250 triệu đồng vì các hành vi: sử dụng khoáng sản không đúng mục đích quy định trong Giấy phép khai thác khoáng sản khi chưa được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp phép; lập không đầy đủ sổ sách, chứng từ, văn bản, tài liệu có liên quan để xác định sản lượng khai thác thực tế hàng năm; không nộp thiết kế mỏ đã phê duyệt cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định.
Bên cạnh đó, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An cũng đề nghị UBND tỉnh yêu cầu UBND huyện Quỳ Hợp kiểm tra, giám sát việc khắc phục các tồn tại trong công tác chấp hành pháp luật về tài nguyên môi trường nêu trên và yêu cầu của các Đoàn kiểm tra theo:
Quyết định số 901/QĐ-BTNMT ngày 5/4/2024 của Bộ Tài nguyên và Môi trường và Quyết định số 03/QĐKT-CAH(HS) ngày 7/5/2024 của Công an huyện Quỳ Hợp đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An.
UBND huyện Quỳ Hợp tăng cường kiểm tra, giám sát đối với các mỏ khai thác khoáng sản trên địa bàn; phối hợp chặt chẽ với UBND các xã Châu Hồng và Châu Thành giám sát chặt chẽ việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của Công ty, trong trường hợp phát hiện sai phạm (nếu có), tiến hành xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
Riêng vấn đề ô nhiễm nguồn nước sông Nậm Huống, chảy qua địa bàn các xã Châu Thành, Châu Cường, sau khi có kết quả phân tích các mẫu nước, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ cập nhật, báo cáo UBND tỉnh.
Cùng với đó, Sở sẽ tiếp tục chủ trì, phối hợp với chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về tài nguyên môi trường đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An để xử lý nghiêm các vi phạm (nếu có) theo quy định.
Kiểm tra hiện trường, điều tra nguyên nhân nước đổi màu, cá c.hết trên sông Nậm Huống Liên tiếp những ngày gần đây, nước sông Nậm Huống, chảy qua địa bàn các xã Châu Thành, Châu Cường, huyện Quỳ Hợp (Nghệ An) bất ngờ chuyển sang màu vàng đục, kéo theo hiện tượng cá c.hết hàng loạt dọc hai bờ sông. Nước sông Nậm Huống tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An chuyển màu đục vàng kèm...
