Ai sẽ là tổng thống Myanmar?
Đảng Liên minh Quốc gia vì dân chủ của lãnh đạo đối lập Aung San Suu Kyi đang trên đà giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử Myanmar, nhưng bản thân bà Suu Kyi không thể trở thành tổng thống.
Nhiều khả năng tổng thống mới của Myanmar sẽ sẵn sàng nhường lại vị trí cho bà Suu Kyi khi hiến pháp sửa đổi – Ảnh: Reuters
Chiến thắng trong cuộc bầu cử dân chủ và công bằng nhất trong lịch sử Myanamr gần như sẽ thuộc về đảng Liên minh Quốc gia vì dân chủ (NLD) do lãnh đạo đối lập Aung San Suu Kyi dẫn đầu. NLD rất có thể sẽ giành đủ số ghế trong quốc hội để thành lập chính phủ và điều hành đất nước. Tuy nhiên, chức vụ tổng thống phải trải qua một cuộc lựa chọn của quốc hội nước này.
Theo luật Myanmar, tổng thống sẽ được lựa chọn từ 3 ứng viên do hạ viện, thượng viện và quân đội đề cử (quân đội vẫn nắm 25% số ghế ở lưỡng viện quốc hội, theo Hiến pháp Myanmar). Tổng thống được chọn sẽ thành lập chính phủ sau đó. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề đối với đảng NLD khi chiếm đa số ghế trong quốc hội.
Vấn đề là nhà lãnh đạo của NLD, bà Suu Kyi sẽ không thể được ứng cử cho chức tổng thống vì hiến pháp do quân đội soạn thảo có điều khoản cấm người có vợ, chồng, con cái mang quốc tịch nước ngoài làm tổng thống Myanmar. Cả người chồng (qua đời năm 1999) và 2 con của bà Suu Kyi đều mang quốc tịch Anh.
NLD đã cố gắng làm thay đổi hiến pháp nhưng chưa mang lại kết quả. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn kể từ khi Myanmar thực hiện cải cách chính trị cho đến thời điểm hiện tại khi cuộc bầu cử có kết quả chính thức, đó là ai sẽ làm tổng thống?
Myanmar không có chức thủ tướng, tổng thống sẽ điều hành cả nhà nước và chính phủ, được xem là vị trí cao nhất nước.
Bà Suu Kyi nhiều lần tuyên bố sẽ điều hành chính phủ dù bà không giữ chức tổng thống. Thậm chí vào ngày bầu cử, bà còn tuyên bố sẽ nắm quyền lớn hơn cả tổng thống. Đây được xem là tuyên bố táo bạo nhất của người phụ nữ 70 tuổ.i, nhưng bà sẽ làm gì hay việc nắm quyền lớn hơn tổng thống ra sao không được nhà đấu tranh dân chủ lỗi lạc này của Myanmar tiết lộ.
Video đang HOT
Người ủng hộ NLD ăn mừng chiến thắng của đảng này ngày 9.11 dù kết quả cuộc bầu cử vẫn đang được công bố dần – Ảnh: Reuters
Phải sẵn sàng nhường chức tổng thống cho bà Suu Kyi khi có điều kiện
Có ba nhân vật được cho là ứng viên tin cậy của bà Suu Kyi và sẽ thay thế bà làm tổng thống. Nhân vật đầu tiên là ông Tin Myo Win, 64 tuổ.i, được cho là trung thành với đảng NLD và bà Suu Kyi. Ông là người duy nhất được phép liên lạc và thăm viếng bà Suu Kyi trong thời gian 15 năm chính quyền quân sự giam cầm bà.
Trong một lần trả lời phỏng vấn tờ Irrawaddy, ông Tin Myo Win nói rằng sẵn sàng chấp nhận đề nghị làm tổng thống “vì đất nước”.
Một ứng viên khác cũng có tiềm năng và được chú ý nhiều là cựu tướng Shwe Mann, người đang nắm giữ chức chủ tịch Quốc hội Myanmar. Bà Suu Kyi được cho đã liên kết với ông Shwe Mann, người vừa bị Tổng thống Thein Sein lật đổ khỏi quyền lãnh đạo đảng cầm quyền của ông là Liên minh đoàn kết và phát triển (USDP) hồi tháng 8.2015.
Người thứ ba là tướng Tin Oo, cựu tổng tham mưu trưởng quân đội Myanmar, hiện là chủ tịch của đảng NLD. Dù vậy, tướng Tin Oo năm nay đã 88 tuổ.i.
“Chúng tôi sẽ chọn người mà bà Suu Kyi có thể điều khiển để làm tổng thống”, ông Win Htein, trợ lý rất gần gũi của bà Suu Kyi, nói với Reuters. “Tổng thống “tạm thời” này sẵn sàng nhường vị trí cao nhất cho bà Suu Kyi khi hiến pháp sửa đổi điều khoản cấm đối với bà ấy”, ông Win Htein nói tiếp và từ chối tiết lộ ứng cử viên đó là ai.
Minh Quang
Theo Thanhnien
Thách thức hậu bầu cử Myanmar
Chính trị gia đối lập Aung San Suu Kyi được cho là sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử ở Myanmar ngày 8.11, nhưng thách thức chờ bà vô cùng to lớn.
Cử tri xếp hàng chờ bỏ phiếu tại một điểm bầu cử thuộc Mandalay, thành phố lớn thứ hai của Myanmar - Ảnh: Reuters
Xuất hiện tại phòng phiếu ở quận Bahan, cố đô Yangon sáng qua 8.11, bà Suu Kyi - lãnh đạo đảng NLD - lặng lẽ bỏ phiếu rồi đi về mà không mỉm cười hay vẫy chào như mọi khi. Bình luận về thái độ này, nhà báo Zeya Thu nói với Thanh Niên: "Áp lực bầu cử đấy. Bà ấy đán.h cược mọi thứ vào cuộc này mà".
Vị Phó tổng biên tập tạp chí The Voice Weekly (Myanmar) cũng cho rằng phát biểu có phần ngạ.o mạ.n là sẽ "đứng trên tổng thống" nếu NLD thắng cử của bà Suu Kyi hôm 5.11 không khiến bà mất phiếu, dù đảng cầm quyền USDP cực lực chỉ trích, gọi đó là "ý đồ vi hiến".
Lần đầu tiên trong vòng 1/4 thế kỷ, người dân Myanmar nô nức đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử được cho là đầy đủ, tự do và công bằng nhất.
Hơn 6.000 ứng viên từ 92 chính đảng và hơn 300 ứng viên tự do tham gia cuộc đua lần này. Quá trình bỏ phiếu diễn ra khá suôn sẻ tại 40.000 phòng phiếu, dưới sự giám sát của hàng ngàn quan sát viên quốc tế và địa phương. Có 5/330 quận trong cả nước không thể tổ chức bỏ phiếu do vấn đề an ninh. Tổng thống Thein Sein cùng phu nhân bỏ phiếu ở thủ đô Naypyitaw và ông khẳng định USDP lẫn quân đội sẽ tôn trọng kết quả bầu cử.
Tuy bà Suu Kyi nhận được sự ủng hộ lớn trong dân chúng lẫn quốc tế nhưng theo nhà báo Zeya Thu, bà chỉ chắc thắng ở các thành phố lớn. Còn với cử tri ở các vùng xa xôi, bên cạnh nguyện vọng được đại diện bởi nghị viên cùng sắc tộc thiểu số, bà Suu Kyi quá xa cách. Người dân bang Kachin đã vô cùng thất vọng khi bà trả lời họ trong lúc đến vận động tranh cử rằng bà không biết chi tiết về dự án đậ.p thủy điện Myitsone.
Dự án 3,6 tỉ USD do Trung Quốc đầu tư này đã gây khốn đốn cho cư dân và hủy hoại môi trường nơi đây nên hiện bị chính quyền Tổng thống Thein Sein đình chỉ. Bà Suu Kyi cũng bị chỉ trích khi "im lặng đáng sợ" trước cuộc khủng hoảng liên quan đến hơn 1 triệu người sắc tộc Rohingya theo Hồi giáo.
Vậy nên, dù có thể giành nhiều phiếu nhất, nhưng khả năng NLD thắng hơn 332 ghế quốc hội để có thể tự thành lập chính phủ được cho là thấp. Quốc hội lưỡng viện Myanmar có cả thảy 664 ghế, nhưng 25% số ghế mặc nhiên dành cho các tướng lĩnh quân đội mà không qua tranh cử. Khả năng gần như chắc chắn là NLD phải liên minh với các đảng thiểu số để nắm vai trò lãnh đạo. Nhưng cũng không loại trừ khả năng USDP với lợi thế có thêm 25% số ghế mặc định sẽ lập liên minh để tiếp tục nắm quyền.
Thách thức
Theo hiến pháp Myanmar, bà Suu Kyi không thể làm tổng thống do có chồng con mang quốc tịch nước ngoài. Giới quan sát đán.h giá việc bà có thể lập được chính phủ, chỉ định một tổng thống và "đứng trên tổng thống" như tuyên bố sẽ không khó bằng việc lãnh đạo Myanmar đi đến thành công như người dân mong đợi.
Trong khi kết quả bầu cử dự kiến sẽ có sớm nhất là trong hôm nay 9.11 tại các thành phố lớn, nhà báo Zeya Thu chỉ ra một loạt thách thức chờ bà Suu Kyi. Trước hết, chính quyền dân sự của bà sẽ ở thế đối đầu với quân đội, vốn nắm quyền bổ nhiệm bộ trưởng 3 bộ quan trọng là quốc phòng, nội vụ và các vấn đề biên giới cũng như quyền chuẩn thuận việc sửa đổi hiến pháp.
Giữa lúc một loạt nhóm vũ trang đang hoạt động tích cực, tình trạng đòi tự trị ngày càng tăng, nạn tham nhũng và cạnh tranh ảnh hưởng giữa các nước bên ngoài trên đất Myanmar ngày càng lớn, ông Zeya Thu lo sợ nguy cơ nước này rơi vào tình trạng tương tự hồi thập niên 1950. Khi đó, sự can thiệp trực tiếp của Mỹ và Trung Quốc, cạnh tranh chính trị trong nội bộ đảng cầm quyền và nội chiến suýt hủy diệt quốc gia này.
Thục Minh
(Văn phòng Singapore)
Theo Thanhnien
Bầu cử tại Myanmar: Đảng cầm quyền tuyên bố thua cuộc Theo kết quả kiểm phiếu sơ bộ, Liên minh quốc gia vì dân chủ (NLD) do lãnh đạo đối lập Aung San Suu Kyi đứng đầu đang giành 70% số phiếu ủng hộ; trong khi đó lãnh đạo đảng cầm quyền vừa tuyên bố "thua cuộc". Bà Aung San Suu Kyi chào những người ủng hộ tại Yangon sau cuộc bầu cử -...