5 kết quả vượt mong đợi của thượng đỉnh Putin – Biden

Thượng đỉnh Putin – Biden tuy không tạo đột phá nhưng sẽ làm dịu bớt những căng thẳng vốn leo thang gần đây, đồng thời được coi là “chìa khóa quan trọng” cho tương lai quan hệ Nga – Mỹ.

Hai nhà lãnh đạo Nga – Mỹ trong cuộc hội đàm tại Thụy Sĩ ngày 16/6 (Ảnh: Reuters).

5 kết quả vượt mong đợi

Cuộc hội đàm giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Geneva, Thụy Sĩ hôm 16/6 là một trong những sự kiện chính trị được cả thế giới theo dõi chặt chẽ, trong bối cảnh quan hệ Mỹ – Nga rơi xuống mức thấp nhất sau một loạt vụ đụng độ địa chính trị và các lệnh trừng phạt quốc tế thời gian gần đây. Trước hội nghị, các cuộc tiếp xúc về các vấn đề của hợp tác song phương đã bị gián đoạn. Ngay trước thềm thượng đỉnh, lãnh đạo hai nước cũng gửi đi thông điệp “cứng rắn” cho nhau.

Tuy vậy, cuộc gặp thượng đỉnh đã đạt được kết quả được cho là “vượt mong đợi”, nếu so sánh với dư luận trước đó.

Trước hết, mặc dù cuộc gặp thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên giữa ông Biden và ông Putin chưa có bước đột phá để cải thiện mối quan hệ mà hai bên thừa nhận hiện ở mức thấp nhất kể từ Chiến tranh Lạnh, song được đánh giá là mang tính xây dựng và không đối đầu. Hai nhà lãnh đạo đã thẳng thắn thảo luận những bất đồng trong quan hệ song phương, nhiều vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, đồng thời tìm kiếm cơ hội hợp tác trong các vấn đề mà hai nước có sự giao thoa về lợi ích.

Ông Biden cho biết: “Tổng thống Putin và tôi có chung trách nhiệm quản lý mối quan hệ giữa hai quốc gia hùng mạnh và đáng tự hào này. Mối quan hệ đó phải ổn định và có thể dự đoán được. Chúng tôi sẽ có thể hợp tác ở những lĩnh vực có lợi ích chung…”. Ông Putin đánh giá cuộc thảo luận là thực chất, cụ thể và diễn ra trong bầu không khí thuận lợi nhằm đạt được kết quả.

Thứ hai , một trong các ưu tiên hàng đầu của cả hai nhà lãnh đạo là hạ nhiệt căng thẳng, kiểm soát, thậm chí thiết lập cơ chế đối thoại nhằm giải quyết các bất đồng còn tồn tại. Cuộc gặp thượng đỉnh lần này là dịp để hai nhà lãnh đạo tìm hiểu giới hạn đối với các vấn đề liên quan đến lợi ích của mỗi bên. Phát biểu tại họp báo, ông Putin nhấn mạnh đã nhận thức rõ hơn lập trường của Mỹ về “lằn ranh đỏ” trong quan hệ song phương. Tương tự, theo ông Biden, quan chức cấp cao hai bên sẽ tiếp tục làm việc để có hiểu biết cụ thể hơn về những giới hạn này.

Thứ ba, Nga và Mỹ đồng thuận về mục tiêu ổn định quan hệ và xác định trong thời gian tới hai nước sẽ khởi động cuộc đối thoại toàn diện, cụ thể về vấn đề này. “Nga và Mỹ trong thời gian tới sẽ khởi động cuộc đối thoại song phương toàn diện về ổn định chiến lược, cuộc đối thoại này sẽ cụ thể và năng động. Thông qua cuộc đối thoại như vậy, chúng tôi cố gắng tạo lập cơ sở nền tảng cho khâu kiểm soát vũ khí và các biện pháp giảm thiểu rủi ro trong tương lai”.

Thứ tư, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí cử đại sứ quay trở lại thủ đô Washington và Moscow, trong một nỗ lực nhằm hạ nhiệt căng thẳng, để họ đảm đương các trọng trách được giao và điều đó sẽ diễn ra. Nga và Mỹ cũng sẽ làm việc về vụ việc hai cựu binh sỹ thuộc lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ là Trevor Reed và Paul Whelan đang giam giữ tại Nga để có thể tìm ra “sự thỏa hiệp”. Hai nước cũng đã đồng ý tham vấn về an ninh mạng và đồng ý thành lập các nhóm để điều tra các mối quan ngại về an ninh mạng.

Thứ năm , quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo Nga, Mỹ tiến triển, tạo tiền đề cho mở rộng hợp tác, giải quyết bất đồng trong tương lai. Ông Putin nhận xét: “Ông Biden là một người rất cân bằng, chuyên nghiệp và rõ ràng ông ấy rất giàu kinh nghiệm. Dường như chúng tôi đã nói cùng một ngôn ngữ”. Còn ông Biden thì khẳng định “hiểu rất rõ” ông Putin, dù chỉ là trên khía cạnh công việc. “Ngôn ngữ và giọng điệu tại cuộc đối thoại rất tốt và tích cực. Điểm mấu chốt, như tôi đã nói với Tổng thống Putin là chúng ta cần phải có một số quy tắc cơ bản mà chúng ta nên tuân thủ”, Tổng thống Mỹ nói.

Nhiều bất đồng không dễ giải quyết

Theo giới quan sát, kết quả trên phản ánh đúng thực trạng quan hệ song phương Nga – Mỹ, với nhiều bất đồng còn tồn tại và khó giải quyết chỉ thông qua một vài cuộc gặp của lãnh đạo cấp cao, bao gồm các vấn đề như vụ Nga bắt lãnh đạo đối lập Alexei Navalny, các cáo buộc tấn công mạng, xung đột ở Đông Ukraine, dự án Dòng chảy phương Bắc 2, hay chủ quyền của Nga tại Bắc Cực,…

Ông Biden cảnh báo Nga sẽ phải gánh chịu “hậu quả tàn khốc” nếu Navalny chết. Trong khi đó, ông Putin đã bác bỏ mối lo ngại của Mỹ về vụ bắt Navalny. Thậm chí, ông Putin không muốn nhắc đến tên Navalny, ông chỉ nói “người này đã vi phạm luật pháp Nga”.

Về vấn đề Ukraine, Tổng thống Putin xác nhận đã thảo luận với người đồng cấp Mỹ về các vấn đề liên quan tới Ukraine, song khẳng định “không có gì cần thảo luận” về khả năng Ukraine gia nhập NATO – điều mà Nga luôn phản đối mạnh mẽ. Ông Putin bác bỏ mối lo ngại của Mỹ về việc Nga tăng cường hiện diện quân sự gần biên giới phía Đông Ukraine, cũng như các cuộc tập trận của Nga: “Giống như Mỹ đang tiến hành các cuộc tập trận trên lãnh thổ nước này, chúng tôi cũng đang thực hiện các cuộc tập trận trên lãnh thổ của chúng tôi”, ông Putin nói.

Mỹ thời gian qua hứng chịu hàng loạt các cuộc tấn công mạng bằng mã độc nhắm vào các cơ sở hạ tầng quan trọng như đường ống dẫn nhiên liệu của Colonial Pipeline, tập đoàn sản xuất thịt JSB, đến hệ thống máy tính của các bệnh viện, dịch vụ y tế… Ông Biden cáo buộc Nga phải chịu trách nhiệm cho loạt vụ tấn công mạng tại Mỹ.

Trước đó, tại hội nghị G7 và NATO, ông Biden đã nói rằng Nga sẽ phải trả giá đắt nếu tiếp tục các hành vi tấn công mạng. Ngược lại, ông Putin luôn ngầm ám chỉ rằng những cáo buộc của phương Tây là một phần của chiến dịch tin giả do Mỹ khơi mào. “Chúng tôi đã bị buộc tội đủ thứ: Can thiệp bầu cử, tấn công mạng… Mà không một lần nào họ đưa ra được bằng chứng hay chứng cứ để xác minh. Tất cả chỉ là những lời buộc tội vô căn cứ”, ông Putin nói.

Sau cuộc gặp thượng đỉnh, nhiều nhà phân tích vẫn tin rằng chính quyền Biden sẽ tiếp tục tuân thủ chiến lược hiện tại đối với Nga, bao gồm cả các lệnh trừng phạt. Nhưng cũng có thể có một kịch bản khác, chính quyền Mỹ sẽ cố gắng cân bằng, tránh đối đầu không cần thiết với Nga, trong bối cảnh Mỹ phải khắc phục những hậu quả kinh tế nặng nề từ đại dịch Covid-19 và khó đảm bảo tài chính cho các bước đi nhằm ngăn chặn sự xích lại gần nhau giữa Nga và Trung Quốc.

Trước nguy cơ về một cuộc “Chiến tranh Lạnh mới” đang diễn ra và không có điều kiện tiên quyết để kết thúc nó trong tương lai gần, vì vậy cho dù không có bước đột phá, cuộc gặp thượng đỉnh Nga – Mỹ lần này được coi là “chìa khóa quan trọng” đối với Tổng thống Putin và Tổng thống Biden nói riêng và quan hệ Nga, Mỹ nói chung.