30.000 ca nCoV một ngày – cái giá của tự do tại Anh
Hôm 23/8, gần 60.000 cổ động viên lấp kín sân vận động Emirates tại London, giữa lúc Anh ghi nhận hơn 30.000 ca nhiễm nCoV mới mỗi ngày.
Đại dịch Covid-19 tại Anh dường như đang trong giai đoạn mới kỳ lạ, khi công chúng quyết định tiếp tục cuộc sống như bình thường bất chấp virus vẫn không ngừng lây nhiễm. Ngoài những trận bóng đá chật kín người hâm mộ, các vở kịch và lễ hội âm nhạc cũng được nối lại. Đông đảo người dân không tuân thủ quy định đeo khẩu trang trên phương tiện công cộng.
“Mọi người có vẻ không quan tâm đến tỷ lệ lây nhiễm thực sự cao hiện nay. Dường như công chúng đang chấp nhận rằng đây là cái giá của tự do”, Tim Spector, giáo sư dịch tễ học di truyền tại Kings College London, đ.ánh giá.
Theo bình luận viên Mark Landler và Stephen Castle của NY Times , tâm lý bình thản có thể xuất phát từ thực tế là tỷ lệ lây nhiễm của Anh cao nhưng chưa đến mức giới chức dự đoán khi dỡ bỏ hầu như toàn bộ biện pháp phòng chống Covid-19 tháng trước.
Tỷ lệ tiêm chủng Covid-19 hàng đầu thế giới, với gần 80% dân số trưởng thành đã được tiêm đầy đủ, và số ca nhiễm nghiêm trọng khá thấp cũng có khả năng nằm trong số các lý do. Trong khi đó, một số người dường như đơn giản là đã quá mệt mỏi sau 17 tháng tràn ngập những cảnh báo và các đợt phong tỏa đầy ngột ngạt.
“Cảm giác như cuối cùng chúng tôi cũng có thể thở phào, bắt đầu nỗ lực lấy lại những gì đã mất”, Devi Sridhar, giám đốc chương trình y tế cộng đồng toàn cầu tại Đại học Edinburgh, cho biết.
Các khán giả tại một lễ hội âm nhạc ở thành phố Reading, Anh, hôm 27/8. Ảnh: AFP .
Số ca nhiễm nCoV mới giờ đây trở thành số liệu bớt quan trọng hơn so với những giai đoạn trước, bởi tỷ lệ ca nhiễm nhập viện đã thấp hơn rất nhiều. Anh hôm 24/8 ghi nhận 970 ca nhập viện, trong khi con số này vào ngày 12/1, đỉnh điểm của làn sóng đại dịch gần đây nhất, là 4.583.
Bất chấp những dấu hiệu tích cực, Anh được cho là vẫn đối mặt hàng loạt thách thức nghiêm trọng, bao gồm số ca nhập viện và tỷ lệ t.ử v.ong vì Covid-19 vẫn tăng. Số ca nhập viện tuần trước đã tăng 6,7% so với 7 ngày trước đó, trong khi số trường hợp t.ử v.ong tăng 12,3%, với 133 ca hôm 28/8.
Do còn những bệnh nhân mắc các bệnh khác, các bác sĩ cho rằng việc xử lý làn sóng bệnh nhân Covid-19 tiếp theo sẽ không hề dễ dàng với Cơ quan Y tế Quốc gia Anh (NHS).
“Chúng tôi nhận thấy số ca nhiễm ngày càng tăng và đang một lần nữa phải chịu rất nhiều áp lực. Toàn bộ ca nhiễm tại bệnh viện của tôi đều là những người chưa tiêm chủng dù đủ điều kiện”, Susan Jain, chuyên gia gây mê và điều trị tích cực tại Bệnh viện Đại học Homerton ở Đông London, cho biết.
Video đang HOT
Chính phủ Thủ tướng Boris Johnson không đề cập nhiều về tình trạng số ca nhập viện gia tăng, hoặc diễn biến đại dịch trong vài tuần gần đây. Họ dường như cảm thấy nhẹ nhõm khi những dự đoán ảm đạm hơn đã không xảy ra, lập luận rằng chiến lược của họ đã được chứng minh, với tình trạng lây nhiễm virus có thể được kiểm soát nhờ thành công của chiến dịch tiêm chủng.
Tuy nhiên, giới phê bình đ.ánh giá con số khoảng 100 trường hợp t.ử v.ong mỗi ngày không có gì đáng tự hào. Hơn nữa, họ chỉ ra rằng việc Anh triển khai tiêm chủng Covid-19 từ sớm đồng nghĩa với tác dụng của vaccine đang phai dần. “Đây là một trạng thái bình thường mới đầy u ám”, Gabriel Scally, giáo sư thỉnh giảng về y tế cộng đồng tại Đại học Bristol, nhận xét.
Thêm vào đó, bất chấp chương trình tiêm chủng được triển khai rộng rãi, Anh chưa đạt đến mức độ miễn dịch cao nhất trong cộng đồng, bởi hàng triệu người trẻ vẫn chưa tiêm. Chính phủ Anh chưa quyết định có tiến hành tiêm vaccine Covid-19 cho nhóm 12-15 t.uổi hay không, dù cơ quan quản lý y tế đã phê duyệt một loại vaccine cho nhóm này.
“Công tác triển khai vaccine cho người trưởng thành của Anh vô cùng ấn tượng, nhưng với t.rẻ e.m và thanh thiếu niên thì thực sự lộn xộn”, Camilla Kingdon, hiệu trưởng Cao đẳng Nhi khoa và Sức khỏe T.rẻ e.m Hoàng gia Anh, đ.ánh giá. Trong khi đó, Anh sắp tái mở cửa trường học vào ngày 1/9.
Tình hình tuân thủ các biện pháp giúp ngăn virus lây lan được cho là cũng đang giảm sút, yếu tố mà một số nhà dịch tễ học nhận định là lý do Anh ghi nhận tỷ lệ ca nhiễm nCoV cao hơn so với những quốc gia như Pháp và Tây Ban Nha, nơi số ca nhiễm đang giảm dần.
“Tôi có đeo khẩu trang trong không gian kín nơi công cộng, nhưng nhận thấy rất nhiều người không làm vậy. Có thể đây không phải vấn đề lớn, nhưng họ vẫn có khả năng mang virus”, Philip Crossley, cư dân thành phố Bradford, cho biết.
Theo dữ liệu khảo sát chính thức, cứ 10 người Anh thì 9 người cho biết họ đã đeo khẩu trang trong vòng 7 ngày qua khi đi ra ngoài. Tuy nhiên, thực tế quan sát cho thấy mức độ tuân thủ thấp hơn nhiều, ngay cả trên xe buýt và tàu điện ngầm ở London, nơi vẫn bắt buộc đeo khẩu trang.
Bên ngoài Phố Downing, một người biểu tình chống phong tỏa tên Simon Parry cho biết anh chưa bao giờ đeo khẩu trang trên các phương tiện giao thông công cộng và chưa bị ai nhắc nhở. Greg Hands, một quan chức chính phủ Anh, cũng từng đăng bức ảnh ông đeo khẩu trang trên tàu điện ngầm, nhưng cho biết chỉ khoảng một nửa hành khách xung quanh tuân thủ quy định này.
Một số nhà phê bình đổ lỗi cho những thông điệp hỗn loạn từ chính phủ, như việc nhiều thành viên đảng Bảo thủ của Thủ tướng Johnson đã bỏ khẩu trang trong phòng họp đông đúc khi thảo luận về vấn đề Afghanistan, dù chính phủ khuyến cáo người dân nên đeo khẩu trang trong không gian kín.
Những người phản đối các lệnh phong tỏa lâu nay của Anh vô cùng hoan nghênh việc trở lại trạng thái bình thường. Tuy nhiên, một số người cảnh báo mối đe dọa có thể dễ dàng trỗi dậy giữa niềm vui tự do và cảm giác an toàn.
“Nỗi căng thẳng đã trôi qua, nhưng nó sẽ trở lại nếu xuất hiện một làn sóng lây nhiễm mới. Khi đó, chúng ta sẽ rơi vào tình huống mà ngay cả vaccine cũng không giúp được gì. Vậy đâu là lối thoát?”, Jonathan Sumption, cựu thẩm phán Tòa án Tối cao Anh, đặt câu hỏi.
Người Việt cẩn trọng 'sổ lồng' ở Anh
Hồng Phương cho biết chị và bạn bè vẫn chủ động mang khẩu trang, dù nhiều người tại Anh đã từ bỏ biện pháp này.
"Hiện tại khẩu trang không còn bắt buộc, nhưng khi vào các không gian công cộng trong nhà, tất cả vẫn có biển nhắc nhở thân thiện. Hôm qua mình đi bảo tàng, nhân viên đứng nhắc theo kiểu quan tâm sức khỏe, cứ không phải buộc tuân thủ luật như trước đây", Hồng Phương, sống tại Tây London, đến Anh học tập và làm việc khi dịch Covid-19 mới bùng phát, chia sẻ với VnExpress .
Nhận thức về sử dụng khẩu trang là một trong những thay đổi rõ nhất tại Anh trước và sau ngày 19/7, còn được gọi là "Ngày Tự do". Kể từ "Ngày Tự do", chính phủ Thủ tướng Boris Johnson đã dỡ bỏ gần như mọi biện pháp giãn cách xã hội và quy định phòng chống dịch Covid-19.
Số ca nhiễm mới tại Anh vẫn cao với thống kê ngày 31/7 là hơn 26.000 người, nhưng vẫn duy trì xu hướng giảm và thấp hơn so với một tuần trước hơn 3.000 ca.
"Việc số ca nhiễm và số ca nhập viện thấp hơn khá nhiều so với các dự đoán thời gian qua cũng là một bất ngờ đối với mình", Hồng Phương chia sẻ.
Sân vận động Emirates ở phía bắc London được tận dụng làm trung tâm tiêm chủng Covid-19 vào tháng 6. Ảnh: Islington Council .
Theo chị quan sát, các trường hợp từ bỏ khẩu trang phổ biến nhất sau mở cửa là những người t.uổi đôi mươi và t.rẻ e.m. Người dân cũng có tâm lý thoải mái hơn trong duy trì giãn cách, thể hiện qua các trận bóng đá thời gian qua. Trong đợt nghỉ lễ tuần này, rất nhiều gia đình tự tin lên kế hoạch du lịch tại Scotland hoặc các nước trong danh sách cho phép đi lại của chính phủ Anh.
Oanh Nguyễn, 28 t.uổi, đang làm việc trong mảng công nghệ thông tin ở Anh, hỗ trợ tổ chức một sự kiện ngoài trời khoảng một tuần sau "Ngày tự do". Sự kiện có gần 20.000 người tham dự ở không gian thoáng nên số người chủ động mang khẩu trang phòng ngừa rất ít.
"Vì cá nhân mình cẩn thận nên vẫn chọn mang khẩu trang cho an toàn. Đến khi nào tiêm hai mũi vaccine thì mình mới tự tin được", chị nói đã tiêm mũi thứ nhất vào tháng 6, nhưng phải chờ đến đầu tháng này để tiêm đủ liệu trình.
Anh từ trước ngày 19/7 đã nới lỏng quy định cho người dân không cần mang khẩu trang khi tham gia hoạt động ngoài trời, sau đó dỡ bỏ toàn bộ quy định từ "Ngày tự do". Tuy nhiên, một số siêu thị tại Northampton, nơi Oanh đang sinh sống và làm việc, vẫn khuyến khích khách hàng mang khẩu trang khi đến mua sắm.
"Với mình, mang khẩu trang đã trở thành thói quen rồi. Nhưng bạn bè mình lại khá phấn khởi khi quy định được dỡ bỏ. Đang giữa mùa hè nên quyết định mở cửa rất được hưởng ứng. Vài tháng nữa bắt đầu lạnh, mọi người sẽ không đi đâu được nữa", Oanh chia sẻ.
Cơ sở để Anh tự tin mở cửa trở lại là tỷ lệ tiêm chủng toàn quốc. Trong ngày cuối tháng 7, thêm 38.858 người tại Anh nhận mũi vaccine Covid-19 đầu tiên, nâng tổng số người đã tiêm ít nhất một mũi vaccine lên 88% dân số trưởng thành. Độ bao phủ hai liều vaccine hiện chiếm hơn 72% dân số trưởng thành trên cả nước, theo Sky News .
Một quán bar tổ chức ăn mừng "Ngày Tự do" tại Leeds, Anh vào nửa đêm 19/7. Ảnh: PA.
Tuy nhiên, bức tranh chung sống với Covid-19 tại Anh được đ.ánh giá vẫn phức tạp. Số ca nhiễm nCoV tại Anh tăng đột ngột ngay trước thềm mở cửa, trước khi bắt đầu xu hướng giảm. Bất chấp thành tích đáng khích lệ về độ phủ vaccine, giới chuyên gia lo ngại làn sóng Covid-19 có thể tái bùng phát nếu người dân lơ là phòng tránh trước những biến chủng nCoV mới.
"Trong các giai đoạn trước của đại dịch, dự đoán diễn biến vẫn dễ dàng hơn. Tuy nhiên, hiện việc thấu hiểu những diễn biến mới đây và những điều sắp xảy đến là vô cùng khó. Một bầu không khí mơ hồ rất lớn về dịch bệnh đang phủ bóng", nhà dịch tễ học John Edmunds thuộc Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London, thành viên nhóm tư vấn khoa học cho chính phủ Anh (SAGE), cảnh báo trên Guardian .
Ông cho rằng mức độ lây lan thật sự của biến chủng Delta trong cộng đồng chỉ có thể được ước tính chính xác hơn sau tháng 9 và tháng 10, khi xã hội Anh thật sự mở cửa toàn diện và châu Âu bước vào mùa đông. Đây cũng là giai đoạn học sinh đã nhập học, trời lạnh hơn và người dân ở trong nhà nhiều hơn ngoài trời.
Hồng Phương chia sẻ chị sẽ không quá bất ngờ nếu trong thời gian tới giới chức Anh siết chặt trở lại các biện pháp hạn chế. Từ khi dịch bùng phát, chính phủ Thủ tướng Boris Johnson không ít lần thay đổi chiến lược chống dịch, từ thả lỏng chống dịch đến phong tỏa mạnh tay và gia hạn phong tỏa vào giờ chót.
"Mình cũng mệt mỏi vì phong tỏa đã lâu, nhưng nếu các nhà khoa học và chính phủ bảo vẫn phải đóng cửa thì phải chấp nhận", Phương nói bản thân chị vẫn cẩn trọng vì chỉ mới tiêm một mũi vaccine Pfizer và đang chờ ngày hẹn tiêm còn lại.
Hành khách xuống sân bay Heathrow, London vào ngày 2/8 vẫn mang khẩu trang dù Anh đang dần nới lỏng các quy định nhập cảnh. Ảnh: AP.
Oanh cũng chủ động giãn cách và phòng ngừa lây nhiễm nCoV, một phần vì gia đình ở Việt Nam cũng rất lo lắng và thường xuyên nhắc nhở không được chủ quan. Dù vậy, chị rất vui khi cuộc sống tại Anh đang dần trở lại bình thường, giúp cho công việc và sinh hoạt hàng ngày thuận tiện hơn.
Theo quan sát của Oanh, các biện pháp truy vết tiếp xúc vẫn được một số điểm cung cấp dịch vụ, quán ăn và công sở duy trì dù không bắt buộc. Khác với nhiều nước châu Âu, Anh đã đạt được độ phủ vaccine trong dân số cao nên cũng không có quy định hạn chế riêng với người chưa tiêm chủng, hay đặc cách phúc lợi cho người đã tiêm vaccine.
Một số chuyên gia nhận định Anh đang tiến gần đến mục tiêu tỷ lệ tiêm chủng đủ để giữ xã hội an toàn trước Covid-19 so với các đợt bùng phát trước đây. Giáo sư Martin Hibberd, chuyên gia của Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London, lạc quan miễn dịch cộng đồng đang là một triển vọng thực tế đối với Anh.
Trong một khảo sát công bố ngày 21/7 bởi Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh, khoảng 90% người trưởng thành nước này đã có kháng thể Covid-19, gồm cả trường hợp bình phục sau khi nhiễm nCoV lẫn do tiêm chủng. Theo giáo sư Mark Woolhouse thuộc Đại học Edinburgh, những số liệu Covid-19 được công bố vài tuần qua đang rất giống mô hình lây nhiễm trong môi trường miễn dịch cộng đồng hiệu quả.
"Đây là tỷ lệ rất lớn và có thể đang tạo ra tác động", Woolhouse đ.ánh giá.